Όλος αυτός ο (τεράστιος) Jazz άνθρωπος
—Lucy E. Cross— Απόδοση για το dim/art: Ειρήνη Βεργοπούλου
Ο αμερικανός χορευτής, χορογράφος σε θεατρικά και κινηματογραφικά μιούζικαλ, σεναριογράφος και σκηνοθέτης Bob Fosse, ήταν ίσως η προσωπικότητα με τη μεγαλύτερη επιρροή στον jazz χορό του 20ού αιώνα. Σε τεράστιο βαθμό δημιουργικός, εμπνευσμένος, φιλόδοξος, με ισχυρή θέληση, ακούραστος και αδίστακτος, ο Fosse μορφοποίησε ένα ασυμβίβαστο σύγχρονο στυλ χορού —με τα χαρακτηριστικά σπασίματα των δαχτύλων, τα στραβά στρογγυλά καπέλα, τα διχτυωτά καλσόν, τις τεντωμένες γαντοφορεμένες παλάμες, το στρίψιμο προς τα μέσα των γονάτων και των δακτύλων των ποδιών, και την περιφορά των ώμων—που συχνά έχει αποκληθεί «κυνικό». Ο ίδιος ο χορογράφος, με έναν μάλλον μυστικοπαθή τρόπο, ονομάτισε το στυλ του «αμοιβάδα».
Στο Μπρόντγουεϊ ο Fosse κέρδισε οκτώ βραβεία Tony χορογραφίας, πράγμα που δεν έχει προηγούμενο, συν ένα Tony για σκηνοθεσία. Κέρδισε επίσης και Όσκαρ για τη σκηνοθεσία της μεταφοράς που έκανε στον κινηματογράφο του δικού του πάλι μιούζικαλ Cabaret το 1972, ενώ ήταν άλλες τρεις φορές υποψήφιος για το αγαλματάκι, για ένα με το Lenny το 1974 και για δύο με το All that Jazz το 1979.
Επηρεασμένος αρχικά από τη δουλειά του Jack Cole, του Fred Astaire και του Jerome Robbins, ο Fosse ήταν ικανότατος σε ένα ζαλιστικό μιξάρισμα διαφορετικών στυλ: στο μιούζικαλ Redhead ενσωμάτωσε στοιχεία κλασικού μπαλέτου, τζαζ, παρέλασης, καν-καν, τσιγγάνικου χορού και παραδοσιακού Εγγλέζικου μιούζικ χωλ. Ούτε και είχε ενδοιασμούς στο να αντλήσει από τις σκοτεινότερες πλευρές της προσωπικής ζωής του: στην ταινία του All that Jazz του 1979 —γραμμένη, σκηνοθετημένη και χορογραφημένη από τον ίδιο— τα έβγαλε όλα στα φόρα: το εμμονικό του κάπνισμα, το πιοτό, τα ναρκωτικά, το κυνηγητό στις γυναίκες.
Με Νορβηγική και Ιρλανδική καταγωγή, ο Bob ήταν το πέμπτο από τα έξι παιδιά ενός ηθοποιού του βαριετέ του Σικάγο. Από νωρίς θεωρήθηκε παιδί-θαύμα και πήρε μαθήματα χορού με κλακέτες. Εμφανιζόταν επαγγελματικά στο βαριετέ πριν καν πάει γυμνάσιο. Στη σχολή χορού ήταν το μόνο αγόρι. «Με πειράζανε πολύ και μου σφυρίζανε. Αλλά έδειρα κάνα δυο από εκείνους που μου σφυρίζανε και οι υπόλοιποι κάπως ηρέμησαν για λίγο».
Στα δεκατρία συνεργάστηκε με έναν άλλον νεαρό χορευτή και έφτιαξαν το ντουέτο The Riff Brothers, και μέσα σε λίγα χρόνια έβγαζαν καλά λεφτά.
Στα δεκαπέντε ο Fosse δούλευε σαν κονφερασιέ σε μια σειρά από θεάματα βαριετέ. Τελειώνοντας το γυμνάσιο το 1945 κατατάχτηκε στο Ναυτικό, αλλά ο Δεύτερος Παγκόσμιος πόλεμος σύντομα έληξε. Η θητεία του κράτησε δυο χρόνια, και κρατούσε την επαφή με την τέχνη του διασκεδάζοντας τους στρατιώτες στην Οκινάουα. Με το που απολύθηκε, μετακόμισε στη Νέα Υόρκη, σχημάτισε χορευτική ομάδα με την πρώτη του γυναίκα, την Mary Ann Niles, και εμφανιζόντουσαν σε σόου βαριετέ για την τηλεόραση και τη θεατρική σκηνή. Το 1950 έκανε το ντεμπούτο του στο Μπρόντγουεϊ σε μια επιθεώρηση που λεγόταν Dance me a Song και το 1952 ήταν αντικαταστάτης του Harold Lang για τον πρωταγωνιστικό ρόλο στο Pal Joey.
Το 1953 τον βρίσκει στο Χόλιγουντ και με συμβόλαιο με την MGM. Ανάμεσα στις τρεις ταινίες που έκανε εκείνη τη χρονιά ήταν το Kiss me, Kate, με τους Howard Keel, Kathryn Grayson και Ann Miller. Είχε χορογραφήσει (χωρίς εύσημα, ο επίσημος χορογράφος της ταινίας ήταν ο Hermes Pan) και χόρεψε ένα σύντομο αλλά εξαιρετικό νούμερο με την Carol Haney στο φιλμ, και έτσι τον πρόσεξαν δυο από τους πιο ισχυρούς παραγωγούς του Μπρόντγουεϊ, ο George Abbott και ο Jerome Robbins.
Gwen Verdon
Αφού συνεισέφερε στη χορογραφία και σε ένα άλλο μιούζικαλ της MGM, το My Sister Eileen, ο Fosse επέστρεψε στη Νέα Υόρκη —με τη νέα του σύζυγο, ηθοποιό και χορεύτρια Joan McCracken— ώστε να δουλέψει με τον Abbot σε ένα νέο μιούζικαλ, το The Pajama Game (1954). Αυτή θα ήταν και η πρώτη παράσταση πλήρως χορογραφημένη από τον Fosse και είχε φοβερή επιτυχία. Με καινοτόμα, αλλά και τολμηρά, νούμερα, κέρδισε για αυτό το έργο ο Fosse το πρώτο του από τα οκτώ βραβεία Tony. Την επόμενη χρονιά παίρνει δεύτερο Tony για το Damn Yankees και γνωρίζεται με την σαν δυναμίτη κοκκινομάλλα χορεύτρια Gwen Verdon (1925—2000), μια από τις σπουδαιότερες χορεύτριες στην ιστορία του Αμερικανικού μουσικού θεάτρου, η οποία και θα γινόταν η τρίτη και τελευταία σύζυγός του.
Τα επόμενα χρόνια θα είναι πολύ δημιουργικά, με συνεχή ανεβάσματα πολύ πετυχημένων μιούζικαλ, που περιείχαν νούμερα που προκαλούσαν για την εποχή τους με την τολμηρότητα της θεματολογίας και με τις κινήσεις τους. Ο Fosse θα χορογραφεί αλλά και θα σκηνοθετεί διαρκώς, κάνοντας συνεχώς επιτυχίες, κερδίζοντας βραβεία, αλλά ταυτόχρονα ζορίζοντας τον εαυτό του με ασταμάτητη δουλειά και υπευθυνότητες, πράγμα που θα άρχιζε να έχει επιπτώσεις στην υγεία του, όπως μια κρίση επιληψίας που κάποια στιγμή έπαθε.
Το 1964 για λίγο επέστρεψε στην ηθοποιία, ξαναπαίρνοντας τον ρόλο του στο Pal Joey και κερδίζοντας και υποψηφιότητα Tony για αυτό, αλλά δεν πέρασε καιρός πριν επιστρέψει στην σκηνοθεσία και χορογραφήσει το Sweet Charity το 1966, μια ιδέα που είχε συλλάβει και γράψει εν μέρει ο ίδιος. [*βασιζόμενο στην ταινία Οι νύχτες της Καμπίρια του Φελίνι, ενώ συνεργάτης στο κείμενο ήταν ο Neil Simon.] Το έργο αυτό είχε δυο καινοτόμα χορευτικά νούμερα, το Big Spender και το Rich Man‘s Frug, και απέκτησε επτά υποψηφιότητες για Tony και μια νίκη για τον Fosse. Η κατανομή των βραβείων φαινόταν να επαναλαμβάνεται πανομοιότυπα: Το Pippin (1972) είχε έξη υποψηφιότητες και δυο νίκες: σαν σκηνοθέτης και χορογράφος. Το Pippin έγινε το σώου με τις μεγαλύτερες εισπράξεις στην ιστορία του Μπρόντγουεϊ.
Το 1969, το Sweet Charity έγινε ταινία, με τον Fosse να σκηνοθετεί, και την Shirley MacLaine στο ρόλο που αρχικά ανήκε στην Gwen Verdon. Η δεύτερη απόπειρά του στον κινηματογράφο έσπασε πραγματικά τα ταμεία, και ήταν το Cabaret με τη Liza Minelli και τον Michael York, η οποία ταινία κέρδισε οκτώ Όσκαρ το 1973, συμπεριλαμβανομένου της καλύτερης σκηνοθεσίας. [*εκείνη τη χρονιά, ο Fosse νίκησε σαν σκηνοθέτης τον Coppolla, που ήταν υποψήφιος με τον Νονό]. Αυτή η βράβευση, μαζί με τα δυο Emmy που πήρε το 1972 για το τηλεοπτικό κονσέρτο Liza with a Z με τη Minelli, καταστούν μια μοναδική στα χρονικά συλλογή βραβείων για έναν καλλιτέχνη: Tony, Emmy, Oscar.
Μετά από δυο κινηματογραφικές ταινίες ακόμα, το Lenny με τον Dustin Hoffman και το The Little Prince, στα 1975 ο Fosse ξανασυνεργάζεται με την Gwen Verdon στο μιούζικαλ Chicago. Μια μόλις εβδομάδα αφού είχαν αρχίσει οι πρόβες, ο Fosse παθαίνει καρδιακή προσβολή και έπρεπε να κάνει εγχείριση ανοιχτής καρδιάς.
Αφού σκηνοθέτησε και χορογράφησε την επιθεώρηση Dancin (το 1978, κερδίζοντας το έβδομο Tony του για χορογραφία) στο Μπρόντγουεϊ, ο Fosse στράφηκε πάλι στον κινηματογράφο, αυτή τη φορά με το αφοπλιστικά αυτοβιογραφικό All That Jazz (1979). Η υπόθεση επικεντρώνεται πάνω στην καρδιακή προσβολή που έπαθε το 1975, και σχεδόν κάθε χαρακτήρας στην ταινία αντιπροσωπεύει ένα πραγματικό πρόσωπο στη ζωή του [Χαρακτηριστικό έχει μείνει το τελευταίο, εντυπωσιακό νούμερο]. Το All That Jazz κέρδισε τέσσερα βραβεία Όσκαρ, για τον Fosse ήταν η τρίτη του υποψηφιότητα για καλύτερος σκηνοθέτης, και κέρδισε και το Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες το 1980.
Η επόμενη και τελευταία του ταινία ήταν το Star 80 (1983), βασισμένο στην ιστορία της δολοφονημένης playmate Dorothy Stratten. Το θέμα της ταινίας ήταν δυσάρεστο και δεν είχε επιτυχία στις Η.Π.Α.
Το Big Deal (1986) ήταν η τελευταία παραγωγή του Fosse στο Μπρόντγουεϊ ως σκηνοθέτης και χορογράφος πριν το θάνατό του, και ήταν μια κυνική απόρριψη της ίδιας του της επιτυχίας. Παρόλο που δεν κράτησε πάνω από 69 παραστάσεις, κέρδισε με αυτό το όγδοο Tony του για καλύτερη χορογραφία.
Τον Σεπτέμβριο του 1987, το Sweet Charity με τον Fosse σαν σκηνοθέτη και με βοηθό σκηνοθέτη την Gwen Verdon, αναβιωνόταν στο Εθνικό Θέατρο της Ουάσινγκτον. Την ημέρα της πρεμιέρας, ο Fosse έπαθε καρδιακή προσβολή στο πεζοδρόμιο έξω από το θέατρο και κατέρρευσε στο δωμάτιο του ξενοδοχείου του στην αγκαλιά της Verdon. Πέθανε ενώ τον πήγαιναν στο νοσοκομείο και ο θάνατός του ανακοινώθηκε στο καστ στο τέλος της βραδιάς και αφού τους είχαν χειροκροτήσει όρθιοι οι θεατές. [Στη wiki διαβάζουμε ότι αποτεφρώθηκε και οι στάχτες του σκορπίστηκαν στον Ατλαντικό, έξω από τις ακτές της Νέας Υόρκης.]
Το 1990, ένα ντοκιμαντέρ για αυτόν κέρδισε βραβείο Emmy. Το 1999 μια μουσική επιθεώρηση σε τρεις πράξεις, [φτιαγμένη με τη συνεργασία της τελευταίας συντρόφου του Ann Reinking, και της Gwen Verdon επίσης] ανέβηκε στο Μπρόντγουεϊ. Ο τίτλος ήταν απλά Fosse. Πήρε το βραβείο Tony για Καλύτερο Μιούζικαλ, και ύστερα από 1.093 παραστάσεις στη Νέα Υόρκη, μετακόμισε στο Λονδίνο, όπου το 2001 απονεμήθηκε στον Fosse και στην Reinking το Βραβείο Laurence Olivier για την Καλύτερη Θεατρική Χορογραφία.
Ο Bob Fosse εισήχθη μεταθανάτια στο Εθνικό Μουσείο χορού στο Saratoga Springs τον Απρίλιο του 2007. Ένα κομμάτι της Paulina Street στο Σικάγο τώρα ονομάζεται τιμητικά «Bob Fosse Way».
* * *
Εδώ άλλες επετειακές αναρτήσεις από το dim/art
from dimart http://ift.tt/28TFBbW
via IFTTT
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου