zougla: Προσοχή στα πουλιά (Αυτό δεν είναι πίπα)

Σημειώσεις μιας Φιλολόγου

—της Ρούλας Καλαρά—

Όχι, δεν θα γράψω πάλι για το παιχνίδι με τους προδομένους Όρνιθες του Αριστοφάνη. Διότι έχω να καμαρώνω και για άλλα πτηνά στην καριέρα μου. Έχουμε και λέμε, λοιπόν. Όταν ήμουν εν ενεργεία καθηγήτρια, ήμουν αυτό που λέμε «τούβλο» στα ηλεκτρονικά. Στοιχειωδώς χειριζόμουνα το κινητό μου — και πέραν τούτου, ουδέν. Άκουγα, βέβαια, ότι τα παιδιά μάς τραβάνε φωτογραφίες και τις ανεβάζουνε σε κάποιο fb, αλλά δεν είχα ιδέα τι ήταν αυτό το fb. Και δεν ρωτούσα κιόλας, γιατί είχα καταλάβει ότι όλοι οι φίλοι μου στο σχολείο, ως επί το πλείστον Μαθηματικοί, αυτά τα θεωρούσαν αυτονόητες γνώσεις και δεν τολμούσα να ρωτήσω. Ώσπου έφτασε η ώρα να τα μάθω μια και καλή!

Είχα την τύχη όλα τα σχολεία της Αθήνας όπου εργάστηκα, να βρίσκονται στο κέντρο και να απέχουν πέντε βήματα από την Πινακοθήκη, τους αρχαιολογικούς χώρους και τα μουσεία. Έτσι, οι επισκέψεις μας με τα παιδιά ήσαν συχνές και είχαν γίνει μια ευχάριστη, ψυχαγωγική ρουτίνα. Και λέω «ευχάριστη», γιατί τις περισσότερες φορές γινόταν εκτός καθημερινού σχολικού προγράμματος, τα Σάββατα και τις Κυριακές, και συνδυαζόταν με βόλτες και φαγοπότι. Επειδή ούτε εγώ ούτε οι φίλοι μου μόνιμοι συνοδοί -τρεις Μαθηματικοί και μία καθηγήτρια Γαλλικών- .αντέχαμε τη γραφειοκρατία, τα έγγραφα και τις αιτήσεις και τα τυπικά σούρτα φέρτα με τη Διεύθυνση για το τίποτα, προτιμούσαμε να κάνουμε τις εκπαιδευτικές μας εξορμήσεις στο κέντρο, στον ελεύθερο χρόνο μας. Το ίδιο και τα παιδιά. Και παρόλο που, φυσικά, ήσαν προαιρετικές, δεν απουσίασε ποτέ κανείς μαθητής. Έφερναν μάλιστα και άλλους φίλους τους μαζί τους, γιατί περνούσαν ωραία.

Ας πούμε, μια συνηθισμένη αρχαιολογική βόλτα μας, σαββατιάτικη, ήταν στην Αρχαία Αγορά. Αφού τους κάναμε την ξενάγηση, τα αμολάγαμε μόνα τους να τρέξουνε και να παίξουνε μέσα στην Αγορά, να ξαπλώσουνε στις αρχαίες πέτρες, να κυλιστούνε στα χορτάρια, να κρυφτούνε πίσω από τους κίονες. Απόλαυση να τα βλέπεις. Και πάντα ήσαν στην ώρα τους στο ραντεβού μπροστά στην αυλόπορτα, για να κάνουμε την καθιερωμένη τσάρκα στην Ηφαίστου, να χαζέψουν στα χαντράδικα, για να καταλήξουμε έπειτα στον Σάββα και στον Θανάση, να φάμε τα σουβλάκια μας! Από εκεί κατά παρέες έφευγαν με το μετρό ή τα έπαιρναν οι γονείς τους, που οι περισσότεροι έβρισκαν την ευκαιρία να κάνουν κι αυτοί τη βόλτα τους στην Πλάκα και στο Μοναστηράκι. Αξέχαστες εκδρομές που μου έχουν λείψει.

Μια φορά λοιπόν, με μια Α’ Γυμνασίου, πήγαμε στο Αρχαιολογικό Μουσείο, στην Πατησίων, για να δούμε, κυρίως, τους κούρους. Είχαμε μιλήσει στην τάξη με όλες τις λεπτομέρειες και μας έλειπε μόνο η διά ζώσης εικόνα. Ήξερα ότι θα τους αρέσουν τα εκθέματα και θα εντυπωσιαστούν με τους κούρους και ήμουνα πολύ χαρούμενη για την ξενάγηση. Και πάμε, λοιπόν! Μπαίνουμε στην αίθουσα με τους κούρους, αριστερά, και τους αφήνω να περιηγηθούν μόνοι τους ελεύθερα, για να μην κάθομαι πάνω απ’το σβέρκο τους. Κι επειδή ποτέ δεν το χορταίνω αυτό το Μουσείο, έκανα κι εγώ τις βόλτες μου στα εκθέματα.

Στέκομαι μπροστά στον πανύψηλο κούρο που βρίσκεται στο κέντρο και αρχίζω να τον περιεργάζομαι. Και λες και δεν ήξερα τι είναι, λες και πρώτη φορά στη ζωή μου τον έβλεπα, πλησιάζω ακριβώς μπροστά του -το κεφάλι μου έφτανε λίγο πιο κάτω από τη λεκάνη του- και σκύβω και λιγάκι για να διαβάσω τι έγραφε η επιγραφή στα πόδια του. Ούτε καν μου πέρασε από το νου ποια ακριβώς ήταν η στάση μου, πού ακριβώς βρισκόταν το στόμα μου και πώς θα φαινόμουν από πίσω και διαγωνίως. Παρά την εξωφρενική φαντασία που διαθέτω, ποτέ δεν λειτούργησε όταν έπεφτα με τα μούτρα και συγκεντρωνόμουνα σε κάτι. Και εδώ, έπεσα με τα μούτρα (και με το στόμα), κυριολεκτικά. Τα παιδιά, φυσικά, αστραπιαίως με πήρανε χαμπάρι και κατενθουσιασμένα με το σκηνικό, με φωτογραφίσανε με τα κινητά τους, χωρίς εγώ να αντιληφθώ τίποτα. Και τις φωτογραφίες τις ανέβασαν κατευθείαν στο fb. Και άρχισε το γλέντι.

Δεν το έμαθα παρά ύστερα από μέρες, όταν μια φίλη μου Μαθηματικός και κομπιουτερού, που είχε φτιάξει ψεύτικο προφίλ μιας δήθεν μαθήτριας για να μπαίνει να βλέπει τι γίνεται, μου το αποκάλυψε. Ζήτησα εξηγήσεις, γιατί δεν καταλάβαινα. Και μου έδειξε. Έτσι, έμαθα εμπράκτως τι είναι το fb, έφτιαξα και δικό μου προφίλ και άρχισα να μαθαίνω το Διαδίκτυο και την ηλεκτρονική επικοινωνία. Στα προφίλ των παιδιών μπήκε η φίλη μου και τους είπε ότι τους έχει ανακαλύψει η ηλεκτρονική αστυνομία και έρχεται να τους συλλάβει. Οι εικόνες εξαφανιστήκανε αυτομάτως και εμένα μου έμεινε η νέα μου γνώση. Ποτέ δεν έμαθαν ότι έμαθα…

Κι ενώ τώρα ήμουνα έτοιμη να κλείσω αυτή την αφήγηση, να κάποια άλλη ξεχασμένη σκηνή από αλλού, που μου ήρθε συνειρμικά στον νου λόγω… πουλιών. Είμαι σε μια τάξη και διδάσκω Λογοτεχνία. Πολύ χαρούμενη και ενθουσιώδης, γιατί θα τους έκανα την πρώτη ανάγνωση ενός ποιήματος της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας. Επρόκειτο για τη «Σελίδα γραπτού» του Ζακ Πρεβέρ. Όπως συνήθως, η φαντασία μου και η διορατικότητά μου είχαν εξαφανιστεί στα ενδότερα, θυσία στην προσήλωση στο ποίημα και στον στόχο μου, με μια υποβλητική και ατμοσφαιρική ανάγνωση, να ξεχάσουν τα παιδιά πού βρίσκονται και να μεταφερθούν στο περιεχόμενο των στίχων! Να εξομολογηθώ στο σημείο αυτό ότι τέτοιο ψώνιο υπήρξα στη διδασκαλία της Ποίησης, που κάποτε για να διδάξω Πολυδούρη, φόρεσα φούστα-μπλούζα και καπελάκι εποχής, προκειμένου να παρασύρω τους μαθητές στην ατμόσφαιρα του ποιήματος!

Κι ενώ λοιπόν η ανάγνωση του Πρεβέρ προχωράει και η τάξη κάνει απόλυτη ησυχία και ακούει, κάτι αρχίζει να χαλάει γύρω μου. Κάποιοι ψίθυροι… Δεν δίνω σημασία και συνεχίζω απτόητη! Και, ξαφνικά, ένα ξέφρενο γέλιο απ’ όλες τις πτέρυγες σηκώνεται στον αέρα, που σύντομα γίνεται πανζουρλισμός. Τα παιδιά έχουν σηκωθεί όρθια και χτυπιούνται. Και συνειδητοποιώ -επιτέλους!- τι διαβάζω:

«Σώσε με, παίξε μαζί μου,
πουλί!
Τότε το πουλί κατεβαίνει
και παίζει με το παιδί.
…
Και το παιδί παίζει,
το πουλί παίζει μαζί του…
…
Και το παιδί έκρυψε το πουλί
μες στο θρανίο του
κι όλα τα παιδιά
ακούν το τραγούδι του
…
Και το πουλί-λύρα παίζει
και το παιδί τραγουδάει…»

Δεν το ξαναδίδαξα ποτέ.

* * *

H Ρούλα Καλαρά θυμάται επεισόδια και σκηνές από τη θητεία της στο δημόσιο ελληνικό σχολείο, στο οποίο εργάστηκε επί 30 συναπτά έτη. Ιστορίες αστείες, σκληρές, τραγελαφικές, φαιδρές ή στενάχωρες, όπως ακριβώς και το ελληνικό σχολείο που τόσα χρόνια τώρα περιμένει τη μεταρρύθμιση που δεν γίνεται.