zougla: Για ποιον χτυπάει η κατσαρόλα ;

bell-tolls

—του Γιάννη Παπαθεοδώρου για τη στήλη Ανώμαλα Ρήματα—

Οι πρόσφατες δηλώσεις του κ. Φίλη για την επικείμενη αντικυβερνητική διαδήλωση είναι τυπικές συριζαϊκές δηλώσεις. Συνδυάζουν την ανοησία, την πόλωση και το νέο καθεστωτισμό. Ο στιγματισμός της διαδικτυακής πρωτοβουλίας #παραιτηθείτε ως σχεδόν αντισυνταγματικής και περίπου ακροδεξιάς είναι ενδεικτικός για να καταλάβει κανείς τον τρόπο που η κυβέρνηση διαχειρίζεται τη φθορά της με όρους αυταρχικής δυσανεξίας απέναντι στην αντικυβερνητική κριτική. Το πρόσφατο πρωτοσέλιδο της προπαγανδιστικής Αυγής (10/6/2016), άλλωστε, που μιλάει για «κινήματα κατσαρόλας», επιβεβαιώνει το λατινοαμερικάνικο πειρασμό μιας μετέωρης και αντιφατικής εξουσίας, που διένυσε απότομα και ανεξέλεγκτα την απόσταση από τον κινηματικό ακτιβισμό του «δεν πληρώνω» στο κυβερνητικό σχεδιασμό του «πωλείται όπως είναι επιπλωμένο».

Ο «αντιστασιακός λαός», ωστόσο, εδώ και πολλά χρόνια, ανήκει μόνο στον ΣΥΡΙΖΑ∙ στο δικό του ακραίο —και δήθεν ταξικό-—αφήγημα όσοι πολίτες δεν υποστηρίζουν την κυβέρνηση είναι «δωσίλογοι», «νενέκοι», «εχθροί», «ακροδεξιοί», «μενουμευρωπαίοι», «τρόϊκα εσωτερικού» κλπ. Τα περισσότερα από αυτά τα τοξικά υλικά της μνησικακίας, παντελώς ξένα με την πολιτική κουλτούρα της ανανεωτικής αριστεράς, δημιουργήθηκαν μέσα από το εθνολαϊκιστικό φαντασιακό της Πλατείας Αγανακτισμένων (πρώην Συντάγματος) και βρήκαν την κομματική έκφρασή τους με τα πρωτοφανή αλλά νικηφόρα εκλογικά συνθήματα του ΣΥΡΙΖΑ: «ή εμείς ή αυτοί», «ξεμπερδεύουμε με το παλιό». Ορισμένοι μάλιστα από τους πιο επιφανείς υπουργούς της κυβέρνησης βγάλανε ένα γρήγορο «κομματικό μεροκάματο» στα τραπεζάκια της πλατείας Συντάγματος, εξηγώντας αναλυτικά το όραμά τους για μια Ελλάδα «ελεύθερη και σοσιαλιστική». Είναι οι ίδιοι που σήμερα βλέπουν το καινούργιο όραμα της ανάπτυξης, κόβοντας μισθούς και συντάξεις σε μια φτωχοποιημένη και υπερφορολογημένη κοινωνία.

Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως η διαδικτυακή πρωτοβουλία του #fygete δεν έχει τα δικά της ιδιαίτερα προβλήματα. Τόσο το σύνθημα («παραιτηθείτε», όσο και το παρασύνθημα («ούτε χρώματα, ούτε κόμματα») είναι ιδιαζόντως προβληματικά, ενώ ταυτόχρονα είναι σαφές το κενό της πολιτικής στρατηγικής (παραίτηση της κυβέρνησης) μέσα σε μια συγκυρία, που δεν έχει καν κλείσει η αξιολόγηση και δεν έχει ακόμη εκταμιευτεί η υποδόση. Σε κάθε περίπτωση, οι κυβερνήσεις «φεύγουν» μόνο με τις δημοκρατικές κάλπες, όταν έχουν ήδη διαμορφωθεί νέες κοινωνικές πλειοψηφίες και νέες εναλλακτικές κυβερνητικές προτάσεις. Στην κατεύθυνση αυτή, βέβαια, είναι απολύτως θεμιτό και νόμιμο οι διάφορες κοινωνικές και πολιτικές συλλογικότητες να διαδηλώνουν ειρηνικά, να εκφράζουν δημοκρατικά τη διαμαρτυρία τους, ή ακόμη και να προσπαθούν να δημιουργήσουν ένα πολιτικά ευνοϊκό περιβάλλον για την υποδοχή της δυσαρέσκειας από την ασκούμενη πολιτική. Το πραγματικό πρόβλημα, όμως, του #fygete δεν είναι η ελεύθερη διακίνηση των ιδεών της αντιπολίτευσης αλλά η πιθανή μίμηση του ύφους και του ήθους των Αγανακτισμένων: η «αντίστροφη πλατεία», η αναντιστοιχία του σκοπού και των μέσων, η θερινή επανάληψη του περσινού «ευρωπαϊκού μετώπου» — με το ίδιο μακό.

Η αντικυβερνητική διαδήλωση, ωστόσο, θα γίνει και θα πετύχει, ακριβώς επειδή ο κ. Φίλης φρόντισε να αναβαθμίσει το πραγματικό πολιτικό της νόημα. Ο προοδευτικός κόσμος που εμπιστεύτηκε τις τύχες της χώρας στον ΣΥΡΙΖΑ δεν το έκανε για να διορίσει ένα νέο χωροφύλακα «κοινωνικών φρονημάτων» ούτε έναν αναρμόδιο ερμηνευτή της συνταγματικής νομιμότητας. Τις τελευταίες μέρες, η αμήχανη και μάλλον επιθετική στάση πολλών κυβερνητικών βουλευτών δείχνει πως το πραγματικό διακύβευμα της διαδήλωσης δεν πρέπει να είναι πια η ανεδαφική «παραίτηση» της κυβέρνησης αλλά η ίδια η ποιότητα της διακυβέρνησης, η εγγύηση της λειτουργίας των θεσμών, η «υπεράσπιση της δημοκρατίας» και της «ανοιχτής κοινωνίας». Για πρώτη φορά, η ιδεολογική χρήση του Συντάγματος εξελίσσεται σε κατασταλτικό μηχανισμό της διαφορετικής άποψης και της αντιπολιτευτικής διαμαρτυρίας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η διαδήλωση δεν πρέπει να είναι πια μια αντικυβερνητική διαμαρτυρία που εισηγείται την πτώση της κυβέρνησης ούτε μια στενή διαδήλωση «αστικής αντίδρασης», αλλά μια πλατιά εκδήλωση δημοκρατικής ευαισθησίας.

Γι αυτό, στη διαδήλωση πρέπει να φανεί είναι ότι δεν «είμαστε όλοι ίδιοι». Η διαδήλωση πρέπει να γίνει χωρίς τις αντιμνημονιακές καρικατούρες της παλιάς αγανακτισμένης πλατείας, χωρίς πολιτευτές που σκίζουν μνημόνια, χωρίς φωτογραφίες στο FB με πλανόδιους εμπόρους ελπίδας. Ας χαρίσουμε οριστικά και αμετάκλητα τους παλαιούς Αγανακτισμένους στον ΣΥΡΙΖΑ και ας εστιάσουμε στις αντιφάσεις της σύγχρονης μετάλλαξής του: στην κωμωδία της αναίρεσης των καταστατικών διακηρύξεων του, στη δήθεν «σοσιαλδημοκρατική» προοπτική του, στη συνολική σύγχυση της εφαρμογής των νέων μνημονιακών μέτρων. Αλλά πάνω από όλα, ας εστιάσουμε στις χυδαίες και αυταρχικές απειλές του καθεστώτος.

Σε μια χώρα, που —ακόμη και με τους ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ στην κυβέρνηση—, οριστικοποίησε την ευρωπαϊκή της πορεία, ο κ. Φίλης και οι ομοϊδεάτες του αποτελούν την πιο γραφική εκδοχή μιας δήθεν «αντισυστημικής» αριστεράς, που επιμένει να προκαλεί τα δημοκρατικά αντανακλαστικά των πολιτών, ανεξάρτητα από τις κομματικές προτιμήσεις τους. Για αυτό, από μια άποψη, το σύνθημα #παραιτηθείτε θα έπρεπε ίσως να αλλάξει και να γίνει: #κυβερνείστε. «Κυβερνείστε», για να φανεί ότι η «πρώτη φορά» αριστερά δεν μπορεί να ανταποκριθεί ούτε στις δικές της αυταπάτες της «βίαιης ωρίμανσης». «Κυβερνείστε» για να δούμε αν θα μετατρέψετε σταδιακά τη διάψευση της ελπίδας σε φόβο για την ίδια τη δημοκρατία. «Κυβερνείστε» για να καταλάβετε επιτέλους ότι το πραγματικό ερώτημα δεν είναι το «για ποιον χτυπάει η κατσαρόλα» αλλά το «για ποιον χτυπάει η καμπάνα».

* * *