zougla: Οι δρόμοι της μουσικής, παράλληλοι που τέμνονται

Τρίτη 31 Μαΐου 2016

Οι δρόμοι της μουσικής, παράλληλοι που τέμνονται

Αυτό δεν είναι τραγούδι #704
Dj της ημέρας, η Νάση Αναγνωστοπούλου

Αν μ’ αγαπάς κι είν’ όνειρο,
ποτέ να μην ξυπνήσω,
μες τη γλυκιά τη χαραυγή
θεέ μου ας ξεψυχίσω.

Σμυρνέικο μινόρε μανές

Αυτό το τραγούδι/μανές ηχογραφήθηκε το 1918 στην Αμερική. Ακολούθησε και άλλη ηχογράφηση, πάλι το 1918 με διαφορετικούς όμως στίχους από αυτούς με τους οποίους έγινε πασίγνωστο.

Και στις δύο ηχογραφήσεις τραγουδά με μοναδικό και σπαραχτικό τρόπο η Μαρίκα Παπαγκίκα.
Δημιουργός του Σμυρνέικου Mινόρε-μανέ, κατά πάσα πιθανότητα ήταν και ο πρώτος εκτελεστής του, ο βιολιστής Γιάννης Αλεξίου ή Γιάγκος Βλάχος ή Γιοβανίκας, γεννημένος το 1850 στο Γαλάτσι της Ρουμανίας κι ένας από τους πρωτεργάτες του Σμυρνέικου ρεμπέτικου.
Λίγο πριν το τέλος είναι εντυπωσιακό όσο και ανατρεπτικό και αναπάντεχο το δυτικότροπο γύρισμα του αμανέ! Ακολουθώντας τον ίδιο μουσικό δρόμο με το ρώσικο βαλς της προσμονής Ozhidanie, που με τη σειρά του παραπέμπει στο Waltz No 2 του Shostakovitch από τη Suita 2, μας δείχνει το απόλυτο σφιχταγκάλιασμα των δρόμων της μουσικής σε μια ενότητα ομοούσιο, αδιαίρετο και αγία.

Ozhidanie (Expectation Waltz)

Μελωδία γνωστή σαν Ρωσικό παραδοσιακό βαλς (Κλέζμερ), με τίτλο Ozhidanie (expectation, βαλς της προσμονής). Κλέζμερ είναι η μουσική παράδοση των Ασκενάζυ Εβραίων της Ανατολικής Ευρώπης.

Η μελωδία αυτή ταξιδεύει ως τις μέρες μας με άγνωστη την ημερομηνία γέννησής της (μάλλον πολύ πριν τα τέλη του 19ου αιώνα) και παραμένει μέχρι σήμερα «αγνώστου πατρός». Ωστόσο, παρότι «έκθετη» και «αν-ήλικη», αφηγείται τη μακρόχρονη ιστορία της ανθρώπινης ψυχής από τη στιγμή που η κραυγή έγινε λέξη μετά λυγμός και μετά νότα.

Waltz No. 2, Dmitri Shostakovich

Κι εκεί που νομίζει κανείς ότι τελειώνει ένας δρόμος, αμέσως ξεκινάει ένας άλλος, ως προέκτασή του. Και οι δύο, αρχή και τέλος, τέμνονται από το απαύγασμά τους κι ενώνονται. Και η νότα ξαναγίνεται λυγμός, μετά πάλι συμπυκνώνεται στη λέξη ώσπου να καταλήξει κραυγή.

Αέναος ο χορός των δρόμων της μουσικής όσο και μυστηριώδης, που κρύβει καλά μέσα στιςχωροχρονικές χαραμάδες την καταγωγή και τον δημιουργό του, δεν μας μαρτυράει ποιος πρώτος χορογράφησε, ποιος ο πρώτος χορευτής, πόσο αυτοσχεδίασε, με ποιον παρτενέρ έκανε τα αρχικά βήματα, ποιος ακολούθησε, με πόσους στροβιλίστηκε, πόσα τα μέλη αυτού του μπαλέτου. Χορευτικό σύνολο με ακαθόριστες «αρμοδιότητες» και ρόλους που ο ένας παραδίδει στον επόμενο το τελείωμα της δικής του έκφρασης, ως συμπέρασμα, για ν’ ακολουθήσει τον δικό του μοναχικό κι ατέρμονα δρόμο προς την κάθαρση.

Συλλογικός χορός, μοναχική πορεία.

Ζαλιστικός ο χορός των δρόμων της μουσικής, που αρκεί να κλείσεις τα μάτια για να προσδιορίσεις το υλικό τους, να ξεδιαλύνεις την υφή τους, που αρκεί να κάνεις ένα βήμα μόνος για να γίνεις αμέσως μέρος ενός συνόλου με πεντακάθαρες γραμμές και νότες.

Νότες, αυτό το ιδιαίτερο αλφάβητο, που σχηματίζει γλώσσα επικοινωνίας κοινή για όλους τους ανθρώπους, μοναδική κι επαναλαμβανόμενη εφαπτόμενη του κύκλου της ζωής.

Η Μαρίκα Παπαγκίκα ονειρεύεται…
Το ακορντεόν τη νανουρίζει, δίνει διάρκεια στο όνειρο…
Ο μουσουργός του δίνει χρώμα. Και φτερά…

Ονειρεύεται την αγάπη και για χάρη της εκλιπαρεί να παραμείνει στον παράξενο κόσμο που δονείται από συναίσθημα.

Οι νότες πετούν γύρω της, μεθυστικά, μία ξεφεύγει, απογειώνεται, κάνει τον κύκλο της κι ακουμπάει γλυκά στο πλήκτρο που βρήκε μπροστά της.

Ο Ρώσος ακορντεονίστας την αρπάζει, την πλάθει, τη γυρνάει από δω κι από κει, της λέει στ’ αυτί τη δική του ιστορία κι εκείνη μαθαίνει να τη μιλάει στη δική του γλώσσα.

Γεννητούρια… Με μια γέννα ανάλαφρη, μια νότα γεννά μια άλλη και σαν πουλάρι που μόλις πρωτοαντίκρυσε το κόσμο κάλπασε για να τον γνωρίσει.

Σε μια στροφή του δρόμου ερωτεύτηκε κι άρχισε να χορεύει ακολουθώντας τις ριπές του ανέμου, έγινε πεταλούδα και στάθηκε περίεργη στην παρτιτούρα του μουσουργού.
Η γραφίδα του διστακτική «λέγε τι είδες» κι εκεί, πάνω στο χαρτί, άφησε το σημάδι της και με όχημα το χέρι του δημιουργού, τρεμάμενο κι ανυπόμονο, η νότα διηγήθηκε την ιστορία της και τη διαδρομή της.

* * *

Κάθε βράδυ, ένας συνεργάτης ή φίλος του dim/art διαλέγει ένα τραγούδι — ή, μάλλον όχι· αυτό δεν είναι τραγούδι, ή δεν είναι μόνο ένα τραγούδι: είναι μια ιστορία για ένα τραγούδι. Στείλτε μας κι εσείς ένα τραγούδι που δεν είναι τραγούδι στοdimartblog@gmail.com.