zougla: Το 401ο χτύπημα

Σάββατο 28 Μαΐου 2016

Το 401ο χτύπημα

—της Ειρήνης Βεργοπούλου—

Ο Jean-Pierre Léaud, (28 Μαΐου 1944),

πάντα εκτός συναγωνισμού — αλλά εντός του κάδρου.

Jean-Pierre, πώς να μην αγαπάμε για πάντα το παιδί που έκλεψε τη γραφομηχανή!

Πώς να μην αγαπάμε το αγόρι που έτρεχε προς τη θάλασσα, με τη λαχτάρα να την ανακαλύψει. Προς τη διαφυγή από τον σκληρά οριοθετημένο κόσμο των ενηλίκων. Ενώ στο τέλος, η κάμερα του François Truffaut κρυσταλλωνόταν, «βαρούσε προσοχές» θα λέγαμε, σε ένα ανεπανάληπτο γκρο-πλαν. Απαθανατίζοντας το όμορφο, αυθάδες, τηλαυγές, ευαίσθητο —αλλά και με τα χαρακτηριστικά του άντρα να σχηματίζονται ήδη— αγορίστικο πρόσωπό του για πάντα στη μνήμη των απανταχού θεατών. Αυτός ο Antoine, στον «άλλο πλανήτη» της απόδρασής του, ίσως αντανακλά στη σκέψη μας και ως ένας Μικρός Πρίγκηπας, που είχε έναν συνονόματο πατέρα.

Η τελευταία εικόνα από τα «400 Χτυπήματα» (1959) του Truffaut, όπου η κάμερα κοκαλώνει πάνω στη φυσιογνωμία του νεαρού πρωταγωνιστή.

Ως Antoine, επαναστατημένος και γεμάτος απορίες έφηβος, στο Παρίσι στα τέλη του '50.

Με τον Truffaut παιδί ακόμα, στις Κάννες το 1959, για τα «400 Χτυπήματα»

Ο Truffaut, σκηνοθετώντας τον Léaud, το 1970.

Ο παναδαμάτωρ χρόνος κάνει τη δουλειά του, αλλά για αυτό υπάρχει το σινεμά, για να κρατά τις μορφές στην αθανασία: Ο Jean-Pierre Léaud λαμβάνει τον ειδικό τιμητικό Φοίνικα πριν από λίγες μέρες, στο Φεστιβάλ των Κανών.

Ο Φίλιππος και ο Ναθαναήλ; Truffaut και Léaud, σαν δίδυμοι.

Αυτόν τον Μάιο στο Φεστιβάλ των Κανών, το κοινό της αίθουσας στην τελετή απονομής των βραβείων στεκόταν όρθιο και χειροκροτούσε αρκετή ώρα ενώ ο Léaud παραλάμβανε τον τιμητικό Φοίνικα για την συνολική προσφορά του στο σινεμά. Το «401ο χτύπημα», από τον Antoine Doinel, τον ήρωα της σειράς ταινιών του ανανεωτή σκηνοθέτη Truffaut, που ένιωσε ότι βρήκε τον ιδιοσυγκρασιακό σωσία του στο τότε 14χρονο παιδί, χρίζοντάς το πρωταγωνιστή σε μια από τις εμβληματικές ταινίες του Νέου Κύματος του Γαλλικού σινεμά και διατηρώντας το στο εξής ως alter ego του σε αρκετές ταινίες. Δεν προσπεράστηκε ακόμα η τρυφερότητα και η συγκίνηση που μας βγάζει ο νεαρός ήρωας. Δεν σταμάτησε από μέρους του θεατή, δεκαετίες αργότερα, η επαναλαμβανόμενη αναγνώριση ότι αυτοί οι ψυχροί γονείς δεν καταλαβαίνουν από την ψυχή του παιδιού τους γρι, καθώς σταθερά και αέναα η ενήλικη κοινωνία λησμονεί και εκδιώκει τον έφηβο εντός της.

Η ακρόαση που πέρασε ο Jean-Pierre από τον Truffaut, εντυπωσιάζοντάς τον με την ετοιμότητα και τον αυθορμητισμό του.

Ούτε έχουν γίνει «ντεμοντέ» οι άλλες πολλές ερμηνείες του. Δεν παρακάμπτονται οι ρόλοι του, είτε ως Antoine, είτε ως όλοι οι άλλοι άνδρες που εμψύχωσε σε μια εντυπωσιακή σειρά συνεργασιών και ταινιών με κορυφαίους κινηματογραφικούς δημιουργούς το ’60, το ’70. Τουναντίον, οδεύουν στο να θεωρούνται για πάντα κλασικές. Godard, Bertolucci, Pasolini, Skolimowski, Kaurismaki, και άλλοι, και άλλοι, ενσωμάτωσαν τον λίγο εκκεντρικό και κάπως νευρωτικό, κλασικά γοητευτικό Γάλλο στις ταινίες τους. Όχι άσχημα για τον θαρραλέο πιτσιρικά, γιό ενός σεναριογράφου και μιας ηθοποιού, εξαιρετικά άτακτου και σχεδόν προβληματικού μαθητή, που πέρασε με άριστα την audition και τις ερωτήσεις του Truffaut πριν επιλεχθεί για το ρόλο του Antoine. Σε πρόσφατη συνέντευξή του από τις Κάννες στη Γαλλική Le Monde, ο Léaud διαβάζουμε να λέει, απαντώντας σε παρατήρηση του δημοσιογράφου ότι είναι πάντα «εκτός συναγωνισμού»: «Εκτός συναγωνισμού ναι, αλλά πάντα εντός του κάδρου!»