zougla: Η θεία Πιπίνα, το φασκόμηλο κι ο Ερωτόκριτος

Τετάρτη 18 Μαΐου 2016

Η θεία Πιπίνα, το φασκόμηλο κι ο Ερωτόκριτος

Η θειά Πιπίνα βοηθάει σε γλέντι του Δεκαπενταύγουστου. Καλοκαίρι του 2006.

Αυτό δεν είναι τραγούδι #751
Dj της ημέρας, η Νατάσσα Συλλιγνάκη

Η μητέρα μου, η γαζία, το καναρίνι, έχουν σμίξει αχώριστα, αθάνατα μέσα στο μυαλό μου΄ δεν μπορώ πια να μυρίσω γαζία, ν΄ακούσω καναρίνι, χωρίς ν΄ανέβει από το μνήμα της —από το σπλάχνο μου— η μητέρα μου και να σμίξει με τη μυρωδιά τούτη και με το κελάηδημα του καναρινιού. [Νίκος Καζαντζάκης, «Αναφορά στον Γκρέκο»]

Μου είναι αδύνατο να ακούσω τον Ερωτόκριτο και να μην σκεφτώ τη θειά μου την Πιπίνα. Θειά, όχι θεία — ήταν αδερφή της γιαγιάς μου, η μικρότερη σε μια μεγάλη σειρά από παιδιά, όπως το συνήθιζαν τότε. Πιπίνα, από Δέσποινα — για να ξεχωρίζει από τις άλλες. Μα όπως και να την έλεγαν, θα ξεχώριζε. Όμορφη, στα νιάτα της έλεγαν πως έκαιγε καρδιές. Αεικίνητη, έξυπνη, με χιούμορ σπάνιο για την εποχή της. Ανύπαντρη, η οικογενειακή ιστορία λέει πως μικρή αγάπησε κάποιον, δεν την άφησαν να τον παντρευτεί, αρνήθηκε κάθε άλλη πρόταση ως που την άφησαν στην ησυχία της. Χωρίς δικά της παιδιά, μα «παιδιά της» όλα τα ανίψια. Και τα παιδιά τους, μετά.

Το σπίτι μας στο χωριό ήταν πολύ μικρό, ένα δωμάτιο όλο κι όλο. Υποθέτω πως όταν ήμουν μωρό με κοίμιζαν σε κείνο το δωμάτιο, με τους γονείς μου, σε ένα μικρό κρεβατάκι με κάγκελα. Μα από τότε που θυμάμαι κοιμόμουν στης θειάς, στο δωμάτιο με την «κρεβατάρα» μαζί με δυο ακόμα ξαδέρφες, που μεγάλωσαν στο σπίτι της θείας αντί για το δικό τους, δυο σπίτια παρακάτω. Και τι δεν κάναμε σε κείνο το σπιτάκι, με τη χτιστή σκάφη για τα ρούχα και το μπάνιο μας, με το ταρατσάκι και τον σκεπασμένο με τούλια να «στεγνώσει» ξινόχοντρο, που ποτέ δεν έμενε όσος ήταν στην αρχή, γιατί λατρεύαμε να τον κλέβουμε το βράδυ και να βλέπουμε τα (δήθεν) απορημένα μάτια της και να μουρμουρίζει «μα πώς επέρασε ο κάτης από κάτω;» κι εμείς να χαζογελάμε, πιτσιρίκια. Εκεί είπαμε τα πρώτα μας μυστικά, εκεί τσακωθήκαμε και φιλιώσαμε, εκεί διαβάσαμε τα πρώτα βιβλία μαζί. Εκεί μάθαμε να κάνουμε γεμιστά κολοκυθολούλουδα, στην κουζίνα της. Που στο ράφι πάνω από την παραστιά είχε πάντα αραδιασμένα βάζα με γλυκά του κουταλιού, και κρεμασμένα ανάποδα μάτσα μυρωδικών, να ξεραθούν. Που μύριζε φασκόμηλο: η θειά μας έπλενε τα πιάτα της με ένα ματσάκι φασκόμηλο βουτηγμένο σε ζεστή σαπουνάδα. Και μοσχοβολούσε ως έξω.

Το καλύτερο ήταν όταν είχαμε γλέντι στο χωριό. Η θειά Πιπίνα ήταν πρώτη σε όλες της ετοιμασίες, στο μαγείρεμα, στο καθάρισμα, στο σερβίρισμα. Και δεν θα ξεχάσω ποτέ πως χόρεψε στον γάμο της Π. και του Μ., χαράματα, λίγο πριν ξημερώσει. Είναι ο τελευταίος «μεγάλος» γάμος που θυμάμαι στο χωριό, που γίναν όλες οι ετοιμασίες όπως παλιά και το γλέντι κράτησε ως το πρωί.

Τα βράδια μας τραγουδούσε. Τον Άη Γιώργη που λένε στα μέρη μας, ένα μεγάλο δεκαπεντασύλλαβο που περιγράφει πως ο άγιος έσωσε τη βασιλοπούλα από τον δράκο. Τον είχε σε μεγάλη εκτίμηση τον Άη Γιώργη, ήταν ο αγαπημένος της (και δικός μου). Και μεγάλα κομμάτια του Ερωτόκριτου. Είχε καλή φωνή, πατούσε σωστά στη μελωδία. Και χόρευε υπέροχα, όταν είχε κέφια.

Η θειά Πιπίνα μου, το φασκόμηλο, ο Ερωτόκριτος κι ο Άη Γιώργης, έχουν σμίξει αχώριστα, αθάνατα μέσα στο μυαλό μου΄ δεν μπορώ πια να μυρίσω φασκομηλιά, ν΄ακούσω τη μουσική ή τους στίχους από τα αγαπημένα της ποιήματα, χωρίς ν΄ανέβει από το μνήμα της —από το σπλάχνο μου— η θειά μου και να σμίξει με τη μυρωδιά τούτη και με τη μελωδία του τραγουδιού.

(η εικόνα στο εξώφυλλο: ο Ερωτόκριτος κι η Αρετούσα του Θεόφιλου)

* * *

Κάθε βράδυ, ένας συνεργάτης ή φίλος του dim/art διαλέγει ένα τραγούδι — ή, μάλλον όχι· αυτό δεν είναι τραγούδι, ή δεν είναι μόνο ένα τραγούδι: είναι μια ιστορία για ένα τραγούδι. Στείλτε μας κι εσείς ένα τραγούδι που δεν είναι τραγούδι στο dimartblog@gmail.com.