zougla: Ο κήπος με τις αυταπάτες

-του Γιάννη Παπαθεοδώρου-

Ο πρωθυπουργός παραδέχτηκε τις προάλλες στη Βουλή ότι δεν είναι ψεύτης –όπως τον κατηγορεί πλέον σύσσωμη η δημοκρατική αντιπολίτευση- αλλά είχε, ενδεχομένως, ορισμένες «αυταπάτες». Η ενδιαφέρουσα αυτή ομολογία αναλύθηκε επαρκώς, είτε ως επικοινωνιακό τρικ μιας ευκαιριακής αυτοκριτικής είτε ως πολιτική συγκάλυψη των ευθυνών μιας οργανωμένης εξαπάτησης των πολιτών. Δεν έχει σημασία προς τα πού γέρνει η πλάστιγγα της ερμηνείας. Για λόγους οικονομίας της συζήτησης, προτείνω να δεχτούμε την παραδοχή του κ. Τσίπρα, με όρους ειλικρίνειας (αλλά όχι απαραίτητα και με όρους μεταμέλειας). Άλλωστε όλη η προηγούμενη προσωπική ιδεολογική του διαδρομή στηρίζεται πάνω σε μια διαπιστωμένη αλληλουχία πολλαπλών σχημάτων ιδεολογικής αυταπάτης : «τυφλές» μαθητικές καταλήψεις, θητεία στην ΚΝΕ (μετά το ’89, μάλιστα), γενοβίτικη αντιπαγκοσμιοποίηση του ΣΥΡΙΖΑ, συμπαράσταση στην «δεκεμβριανή εξέγερση του 2008», αγανακτισμένο Αντιμνημόνιο της πλατείας Συντάγματος, «αριστερά του Μαδούρο».

Όλα αυτά, και πολλά άλλα στοιχεία, συνθέτουν ένα ανερμάτιστο ιδεολογικό μωσαϊκό, το οποίο στηρίζεται περισσότερο «στη διέλευση της φαντασίωσης» παρά στη «συγκεκριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης» για το σύγχρονο κόσμο. Δεν είναι τυχαίο ότι, όταν όλη αυτή η ψευδαισθητική επινόηση για την «πρώτη φορά αριστερά» συγκρούστηκε με την πραγματικότητα, (προγραμματικό σχέδιο, στρατηγική διαπραγμάτευσης, συσχετισμοί δυνάμεων), ο ίδιος ο κ. Τσίπρας κατέστρεψε μονομιάς το προηγούμενο πολιτικό DNA του ΣΥΡΙΖΑ, προσχωρώντας οριστικά και αμετάκλητα στο «Μνημόνιο 3 plus». Πολλοί έγκυροι πολιτικοί αναλυτές αναγνωρίζουν σε αυτή την κίνηση την απαρχή μιας νέας ηγεμονικής πρότασης εξουσίας : το προφίλ ενός αρχηγού παντός καιρού, την εγκαθίδρυση μιας «βίαιης ωρίμανσης εν κινήσει», τη μετατόπιση του ΣΥΡΙΖΑ σε πιο «ευρωπαϊκές θέσεις», την εξομάλυνση του διπολισμού ανάμεσα στην Αριστερά και τη Δεξιά, την αναζήτηση μιας πιο αποτελεσματικής κυβερνητικής διαχείρισης ενόψει διευρυμένου ανασχηματισμού κλπ.

Στην πραγματικότητα, τίποτε από όλα αυτά δεν συμβαίνει. Η «μεγάλη εικόνα», αν αλλάξει κανείς οπτική γωνία, έχει εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά. Οι ευρωπαίοι εταίροι και δανειστές εμπόδισαν, κατηγορηματικά αυτή τη φορά, την επανάληψη του περσινού θερινού show της «πολιτικής διαπραγμάτευσης» του πρωθυπουργού, μεγιστοποίησαν τα κέρδη τους επιβάλλοντας μια ταπεινωτική εκδοχή της μείωσης της εθνικής δημοκρατικής κυριαρχίας (βλ. προληπτικός «κόφτης»), και κυρίως, «τεμάχισαν» την υπεσχημένη λύση για το χρέος μέσα από διαδοχικά στάδια δημοσιονομικής προσαρμογής, με βάση την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων. Ο ΣΥΡΙΖΑ λαχανιασμένος, χωρίς λεφτά και χωρίς χρόνο, υπέγραψε – και πάλι- αυτή τη νέα εκδοχή του Μνημονίου. Δεν θα μπορούσε άλλωστε να κάνει αλλιώς, αφού η νέα συμφωνία είναι εντέλει η πολιτική απάντηση στη γενικευμένη καχυποψία των εταίρων απέναντι στη διακυβέρνησή του. Η κυβερνητική θριαμβολογία για την «πολιτική σταθερότητα» εξελίσσεται, έτσι, σε μια νέα αυταπάτη. Σε καμία χώρα η αύξηση των άμεσων και έμμεσων φόρων δεν φέρνει ανάπτυξη ∙ απλώς ενισχύει και παγιώνει τη «στασιμοχρεοκοπία». Η συμφωνία έγινε και πάλι με όρους πολιτικού τακτικισμού. Όταν η κοινωνία πάρει το λογαριασμό στο σπίτι, ο «ψεύτης βοσκός» θα μετράει τα πρόβατα που του απόμειναν.

Το μείγμα της νέας εσωτερικής κρίσης είναι εκρηκτικό: οριστική διάλυση της (μικρο)μεσαίας τάξης, παρακμή των θεσμών κοινωνικής συνοχής και δημόσιας σφαίρας, (δικαιοσύνη, παιδεία, υγεία, ΜΜΕ), κυνική επιδρομή στο κράτος, με αδιαφάνεια, νεποτισμό και τοπικές «εξυπηρετήσεις». Ο πολιτικός κυνισμός, το ύφος και το ήθος, δηλαδή, της νέας μνημονιακής εξουσίας, δεν είναι αρκετός για να απορροφήσει τα αποτελέσματα της νέας αυταπάτης. Το ζήτημα δεν είναι μόνο ηθικό (η αριστερά ως συνώνυμη του ψεύδους) αλλά κυρίως πολιτικό και οικονομικό. Οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ νομιμοποίησαν πλήρως την δήθεν επιβεβλημένη «ακολουθία των Μνημονίων», οριστικοποίησαν τη μόνιμη επιτροπεία της χώρας και τη διαρκή λιτότητα, εντατικοποίησαν τη φτωχοποίηση των λαϊκών στρωμάτων και εκποίησαν τον ελάχιστο παραγωγικό ιστό της χώρας στη «μαύρη οικονομία». Προφανώς αυτή η κατάσταση δεν είναι απλώς το αποτέλεσμα της προσωπικής αυταπάτης του κ. Τσίπρα αλλά το άθροισμα μιας συλλογικής ψευδαίσθησης, στην οποία συνέβαλαν με όλες τις δυνάμεις τους η παλαιοημερολογίτικη αριστερά, η λούμπεν ακροδεξιά των «ανεξέλεγκτων Ελλήνων», η καραμανλική δεξιά (ως κρυφή συνιστώσα του ΣΥΡΙΖΑ), το μεγαλύτερο μέρος της «πολιτισμικής αριστεράς», καθώς και τα ΜΜΕ που συντάχτηκαν με την καθεστωτική «αλλαγή φρουράς».

Η Ελλάδα εξελίσσεται σταδιακά μια «χώρα-ζόμπι», που είναι πλήρως απομονωμένη και γίνεται διαρκώς ολοένα και πιο εξαρτημένη, μέσα από νέα «έκτατα» και «προληπτικά» δημοσιονομικά μέτρα. Και η ελληνική κοινωνία ήδη βολοδέρνει ανάμεσα στον καθεστωτικό αυταρχισμό των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ και τη σταδιακή απόσυρση των πολιτών από την πολιτική. Προφανώς κάποιοι θα συνεχίζουν να κόβουν λουλούδια από τον «κήπο με τις αυταπάτες» για να πλέξουν τα στεφάνια της «υπερήφανης διαπραγμάτευσης» και το εγκώμιο του «μεγάλου τιμονιέρη». (Πάντα άλλωστε θα φταίνε «οι κακοί ξένοι», «οι δανειστές», τα «πραξικοπήματα», ο ιμπεριαλισμός και ο καπιταλισμός. Πάντα θα ακούμε τις ίδιες ανοησίες για το «ηθικό πλεονέκτημα» της αριστεράς και πάντα θα πρέπει να έχουμε πρόχειρο στην τσέπη μας ένα χαρτομάντιλο για όσους δακρύζουν από «αριστερή μελαγχολία»). Στη βούληση των δημοκρατικών προοδευτικών πολιτών ανήκει η απόφαση να εμποδίσουν τη φευγαλέα αυταπάτη να εξελιχτεί σε μόνιμη πλάνη.

* * *