zougla: Πόλεμος και ειρήνη στην Κολομβία

Το άρθρο του Nicholas Casey με τις εκπληκτικές φωτογραφίες του Federico Rios Escobar δημοσιεύτηκε στους New York Times στις 30 Σεπτεμβρίου. Μέχρι τη σημερινή δημοσίευσή του στο dim/art, σε μετάφραση στα ελληνικά από τον Γιώργο Θεοχάρη, μεσολάβησε το δημοψήφισμα της περασμένης Κυριακής, στο οποίο οι Κολομβιανοί, κόντρα στις προβλέψεις των δημοσκοπήσεων, απέρριψαν με οριακή πλειοψηφία 50,2% τη συμφωνία της κυβέρνησης του Χουάν Μανουέλ Σάντος με τον Τιμολέον Χιμένες, ηγέτη των ανταρτών του FARC (εδώ μπορείτε να διαβάσετε το αναλυτικό ρεπορτάζ του BBC για το δημοψήφισμα, τα αποτελέσματά του και τις συνέπειές τους).

Σήμερα, 7 Οκτωβρίου, ανακοινώθηκε ότι στον πρόεδρο Χουάν Μανουέλ Σάντος απονέμεται το Νόμπελ Ειρήνης, παρά την απόρριψη της συμφωνίας από τον κολομβιανό λαό. Αντιγράφουμε από το σχετικό ρεπορτάζ του in.gr:

Η Νορβηγική Επιτροπή αποφάσισε να κάνει και φέτος την έκπληξη. Το Νόμπελ Ειρήνης για το 2015 απονέμεται στον πρόεδρο της Κολομβίας Χουάν Μανουέλ Σάντος. Η μεγάλη ομάδα πρώην βραβευμένων, πολιτικών και ακαδημαϊκών κλήθηκε να κάνει μία πολύ δύσκολη επιλογή ανάμεσα σε τουλάχιστον 376 υποψηφίους, οι οποίοι ξεχώρισαν τη χρονιά που πέρασε – και όχι μόνο – για το ειρηνευτικό τους έργο. Και απένειμε το φετινό βραβείο στον άνθρωπο που εργάστηκε σκληρά για να φέρει την ειρήνη στη χώρα του, έστω και αν η ειρηνευτική συμφωνία καταψηφίστηκε την περασμένη εβδομάδα.

Πώς είναι δυνατό όμως να βραβεύεται ένας πρόεδρος που διαπραγματεύτηκε μία ειρηνευτική συμφωνία, η οποία μόλις απορρίφθηκε; Αυτό ήταν το άμεσο ερώτημα που τέθηκε και στο οποίο ασφαλώς η Νορβηγική Επιτροπή ήταν προετοιμασμένη να απαντήσει: «Οι Κολομβιανοί – τόνισε εκπρόσωπος της επιτροπής – απέρριψαν λεπτομέρειες της ειρηνευτικής συμφωνίας, όχι τη συμφωνία καθαυτή. Και εκφράζεται η ελπίδα ότι αυτό το βραβείο θα ενθαρρύνει τους ηγέτες της χώρας να συνεχίζουν να αγωνίζονται για την ειρήνη».

Μετά από 52 χρόνια, ο πόλεμος στην Κολομβία τελειώνει. Τώρα αρχίζουν τα δύσκολα.

— των Federico Rios Escobar & Nicholas Casey—
Μετάφραση για το dim/art:Γιώργος Θεοχάρης

Ο Willington, δεύτερος από δεξιά, συναντήθηκε με μέλη της οικογένειάς του για πρώτη φορά μετά από χρόνια στο συνέδριο του FARC. Φωτογραφία τού Federico Rios Escobar για τους New York Times

Ο πόλεμος κράτησε πάνω από μισό αιώνα – και τερματίστηκε με πάρτι σε μια πεδιάδα της νότιας Κολομβίας.

Στα τέλη του Σεπτέμβρη, το βασικό σώμα ανταρτών της Κολομβίας –οι Επαναστατικές Ένοπλες Δυνάμεις της Κολομβίας (FARC) – συγκεντρώθηκε για τελευταία φορά πριν από την ειρηνευτική συμφωνία τερματισμού μιας εξέγερση που κράτησε 52 χρόνια. Οι αντάρτες και οι επικεφαλής τους συνέρρευσαν πεζή από κάθε γωνιά της Κολομβίας για την εκδήλωση που αποτέλεσε το προοίμιο της παράδοσης των όπλων και της επανένταξής τους στη κολομβιανή κοινωνία.

Οι αντάρτες έφεραν όπλα και κάθε είδους στρατιωτικό εξοπλισμό –συν μια κιθάρα– στη συγκέντρωση. Φωτογραφία τού Federico Rios Escobar για τους New York Times

Ο φόρος αίματος αυτού του πολέμου ήταν βαρύς. Τουλάχιστον 220.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν και πέντε εκατομμύρια αναγκάστηκαν να μετεγκατασταθούν.

Καθώς οι ομάδες ανταρτών σε όλη τη Λατινική Αμερική είτε νικήθηκαν είτε μπήκαν στην κεντρική πολιτική σκηνή, οι Κολομβιανοί αντάρτες επέμειναν στη ζούγκλα, χρηματοδοτούμενοι από το λαθρεμπόριο κοκαΐνης. Στο γύρισμα του 21ου αιώνα, το FARC δημιούργησε μία κομμουνιστική χρονοκάψουλα που θύμιζε δεκαετία του ’60 όπου οι αντάρτες διδάσκονταν μαρξισμό κάτω από την προσωπογραφία του Τσε Γκεβάρα.

Η σημαία του FARC ανεμίζει στο συνέδριο. Φωτογραφία τού Federico Rios Escobar για τους New York Times

Το σημείο καμπής ήρθε στις αρχές της δεκαετίας του 2000, όταν η κυβέρνηση ενέτεινε τις επιθέσεις κατά των ανταρτών. Πολλοί από τους ηγέτες τους συνελήφθησαν και πολλοί απλοί αντάρτες λιποτάκτησαν, αποδυναμώνοντας το FARC.

Μετά από διαπραγματεύσεις στην Αβάνα που κράτησαν τέσσερα χρόνια, οι αντάρτες και η κυβέρνηση ανακοίνωσαν τον Αύγουστο ότι είχαν καταλήξει σε συμφωνία.

Αντάρτες καταφτάνουν με φορτηγό στη συγκέντρωση. Φωτογραφία τού Federico Rios Escobar για τους New York Times

Τώρα που τελειώνει ο πόλεμος, οι αντάρτες πρέπει να αποφασίσουν πώς θα επανενταχτούν στην κολομβιανή κοινωνία. Κάποιοι ετοιμάζονται να κατέβουν υποψήφιοι για πολιτικά αξιώματα. Άλλοι απλώς σχεδιάζουν να γυρίσουν στα σπίτια τους σε πόλεις και χωριά, τα οποία κάποιοι απ’ αυτούς έχουν να δουν χρόνια, όπου θα επιδιώξουν να κερδίσουν το ψωμί τους ως αγρότες ή έμποροι.

Ένας αντάρτης βοηθάει στο στήσιμο των σκηνών για τους 1.500 ανθρώπους που παρευρέθηκαν στη συγκέντρωση. Φωτογραφία τού Federico Rios Escobar για τους New York Times

Η συνθήκη σηματοδοτεί το τέλος του δρόμου για τους αντάρτες, πολλοί από τους οποίους έχουν ζήσει στη ζούγκλα για τόσο πολύ καιρό που η ζωή χωρίς αιώρες και σκηνές τούς είναι σχεδόν αδιανόητη. Πέρα από τη συμμετοχή τους στην εξέγερση, οι αντάρτες δημιούργησαν έναν τρόπο ζωής στα βουνά απ’ όπου δεν έλειπαν οι κινητές κουζίνες και τα εφήμερα στρατόπεδα.

Κινητή κουζίνα των ανταρτών. Φωτογραφία τού Federico Rios Escobar για τους New York Times

Η επανένταξη των ανταρτών στην κολομβιανή κοινωνία είναι ίσως το πλέον επείγον ζητούμενο για τους ηγέτες τους. Πολλοί ειδικοί προειδοποιούν ότι αν η κυβέρνηση δεν δώσει ευκαιρίες στους πρώην αντάρτες, εκείνοι θα στρατολογηθούν εύκολα από παραστρατιωτικές ομάδες που μάχονται με όλη τους την ψυχή για ένα κομμάτι της πίτας του λαθρεμπορίου ναρκωτικών.

Η Σίρλεϊ, μια νεαρή αντάρτισσα, με το Καλάσνικόφ της. Φωτογραφία τού Federico Rios Escobar για τους New York Times

Επίσης, παραμένει ασαφές το κατά πόσον είναι δημοφιλείς οι ηγέτες τους –οι οποίοι εικονίζονται στην παρακάτω φωτογραφία κατά τη διάρκεια της τελετής λήξης του συνέδριου– στην κεντρική πολιτική σκηνή της Κολομβίας. Μολονότι τους έχουν εγγυηθεί τουλάχιστον 10 έδρες στη Γερουσία από το 2018 και μετά, πολύ Κολομβιανοί καταφέρονται εναντίον τους γιατί δεν μπορούν να ξεχάσουν τις πλέον αιματηρές ημέρες του πολέμου.

Η τελετή λήξης του συνέδριου, στη διάρκεια του οποίου οι αντάρτες επικύρωσαν την ειρηνευτική συμφωνία. Φωτογραφία τού Federico Rios Escobar για τους New York Times

Η συγκέντρωση πρόσφερε στους αντάρτες μια γεύση της ζωής έξω από τη ζούγκλα. Οι αντάρτες θα φορούν πλέον πολιτικά ρούχα όταν αφοπλιστούν, ενώ θα έχουν επίσης την ευκαιρία να παντρευτούν. Το FARC απαγόρευε τον γάμο στα μέλη, με το πρόσχημα ότι οι αντάρτες είχαν παντρευτεί την επανάσταση.

Αντάρτες χορεύουν στο πάρτι που ακολούθησε μετά το συνέδριο. Φωτογραφία τού Federico Rios Escobar για τους New York Times

Τώρα, τον λόγο έχει ο κολομβιανός λαός. Την Κυριακή θα διεξαχθεί στη χώρα δημοψήφισμα* για την επικύρωση της συμφωνίας. Πολλές εξέχουσες φωνές έχουν ακουστεί κατά της επικύρωσης, μεταξύ των οποίων και εκείνη του Άλβαρο Ούριμπε, του τελευταίου προέδρου της Κολομβίας. Παρ’ όλα αυτά, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η συμφωνία θα επικυρωθεί με μεγάλη διαφορά.

Ένας αντάρτης πάνω σε μοτοσυκλέτα στο συνέδριο. Φωτογραφία τού Federico Rios Escobar για τους New York Times

Αν συμβεί αυτό, οι Κολομβιανοί θα μπουν σε μία περίοδο που αποτελεί την επιθυμία της πλειοψηφίας. Και για πρώτη φορά μετά από πολλές δεκαετίας, δεν θα διεξάγεται κάποιος πόλεμος στην Αμερική.