zougla: Είναι κακό στην άμμο να χτίζεις παλάτια;

Σάββατο 9 Ιουλίου 2016

Είναι κακό στην άμμο να χτίζεις παλάτια;

pablo

…ή, περί εφήμερης τέχνης

—του Τέλη Σαμαντά—

Κάτι τα γκράφιτι (και εννοούμε τα καλλιτεχνικά γκράφιτι, που κοσμούν τις άδειες επιφάνειες των πόλεων, και όχι τις μουτζούρες στους τοίχους που το μόνο μήνυμα που εκπέμπουν είναι το αντίστοιχο του «μηνύματος» των σκύλων του τύπου «ο Αζόρ πέρασε από δω»), κάτι οι πάμπολλες «εγκαταστάσεις», που διαρκούν συχνά όσο και οι εκθέσεις τους κάτι οι γλυπτικές και οι ζωγραφικές στον πάγο ή στην άμμο, η εφήμερη τέχνη, εδώ και χρόνια, έχει έρθει στην επικαιρότητα. Με αυτή την αφορμή, λοιπόν:

«… Χρόνια αργότερα, στο Παρίσι, διάβασα σ’ ένα περιοδικό ένα μικρό διήγημα* … Έλεγε πάνω κάτω τα εξής: ένας Αμερικάνος, όχι πλούσιος, αυτό έχει σημασία, λάτρευε τον Πικάσο, τη ζωγραφική, το έργο του. Καθώς δεν μπορούσε ν’ αγοράσει τίποτε δικό του ήθελε τουλάχιστον να τον δει από κοντά. Μάζευε τα χρήματα για το ταξίδι, έφυγε για την Ευρώπη, για την Κυανή Ακτή, ώσπου έφτασε στο χωριό που έμενε ο Πικάσο, το Βαλωρί. Εκεί παραμόνευε πότε ο ζωγράφος θα βγει στο δρόμο για να τον πάρει στο κατόπι. Μια μέρα, ήταν χειμώνας καιρός, ο Πικάσο πήγε για περίπατο στην έρημη παραλία. Κάποια στιγμή έπιασε ένα ξύλο, κάτι χάραξε στην άμμο, έπειτα έφυγε. Ο Αμερικάνος έτρεξε κι είδε πάνω στην άμμο ένα υπέροχο σχέδιο, αφημένο εκεί, στη διάθεση του, δικό του. Κι όμως δεν μπορούσε να το πάρει, να το κρατήσει, να το σώσει. Σε λίγο το κύμα προχώρησε, σβήνοντας σιγά σιγά το σχέδιο μπροστά στον ανίσχυρο Αμερικάνο. Φαίνεται ωστόσο πως αυτές οι φευγαλέες δημιουργίες που χάνονται πριν υπάρξουν, είναι αναγκαίες για τον δημιουργό όσο κι αν θλίβουν εκείνους που θα ‘θελαν να τις διασώσουν. Γιατί μέσα από το παιχνίδι της δωρεάν έκφρασης που δεν υλοποιείται, ούτε διαιωνίζεται, μέσα από τον ίλιγγο μιας σπατάλης που κάποια στιγμή θα ξεχαστεί, ο δημιουργός συνειδητοποιεί τον κίνδυνο της κατάργησης του από το χρόνο και πλάθει πια μορφές με βούληση διάρκειας …»

(Απόσπασμα από το κείμενο του Τίτου Πατρίκιου για τον Μάνο Χατζιδάκι, «Κύκλοι Χρόνου και κρίκοι Μουσικής», περιοδικό Το Τέταρτο, Νοέμβριος 1988, τμήμα από ένα μεγαλύτερο, ανέκδοτο, αφήγημα του Τ. Π. για τον Μ. Χ.).

* Το διήγημα στο οποίο αναφέρεται ο Τίτος Πατρίκιος –ελαφρώς διαφορετικό από την ανάμνηση του- είναι το θαυμάσιο διήγημα του Ρέι Μπράντμπερυ «In a Season of Calm Weather», που πρωτοδημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο του 1957 στο περιοδικό Playboy, και έχει συμπεριληφθεί στις συλλογές διηγημάτων του A Medicine for Melancholy, The Day it Rained Forever και Twice 22» με τον πρωτότυπο τίτλο του ενώ στη συλλογή «The Stories of Ray Bradbury» αναδημοσιεύτηκε με τον τίτλο «The Picasso Summer», τίτλος με τον οποίο μεταφέρθηκε και στον κινηματογράφο σε σκηνοθεσία αρχικά του Σερζ Μπουργκινιόν και σε συνέχεια του Ρόμπερτ Σαλίν με πρωταγωνιστές τον Αλμπερτ Φίνεϊ και την Υβέτ Μιμιέ. (Το διήγημα του Μπράντμπερυ το έχω διαβάσει κι εγώ, στα ελληνικά, υποθέτω στην Επιθεώρηση Τέχνης, ωστόσο δεν είμαι καθόλου σίγουρος, άρα κάθε συμβολή καλοδεχούμενη).

* * *