zougla: Η ιστορία της Μαρίας

Αυτό δεν είναι τραγούδι #775
Dj της ημέρας, η Βυζαντία Πυριόχου-Γκυ

Για το όνομα Μαρία έχουν ειπωθεί πολλά — κι έχουν γραφτεί ακόμα περισσότερα. Το όνομα Μαρία στην Ελλάδα είναι το πιο συνηθισμένο γυναικείο όνομα, με δείκτη ανώτερο του 40% στο σύνολο του γυναικείου πληθυσμού. Το συναντάμε στην αγνή του μορφή (Μαρία), στη μονδέρνα των σέβεντυζ (Μαίρη), στην αλεπουδίσια βουκολική (Μάρω), στην χαϊδευτική (Μαριώ), στην αναστενάρικη των ταβερνών και του φέισμπουκ (Μαράκι), στην μεταμοντέρνα του χώρου της μόδας και του λάιφστάιλ (Μάρα), στην εντελώς ξενική (Μάιρα) μέχρι την θέλω να γίνω Κάρει (Μαράια). Φυσικά, οι απανταχού γιαγιάδες Μαρίες δεν ήταν οι μοναδικές που θέλαν να δώσουν το όνομά τους στο κορίτσι – υπήρχαν και οι συμπεθέρες Ελένες, Ευαγγελίες, Άννες, Στεφανίες και δεν συμμαζεύεται, με αποτελέσματα όπως Μαριλένα, Μαριαλένα, Μαρίλια, Μαρίλυ, Μαριάννα (όταν δεν είναι αυτούσιο), Άννα Μαρία, Μαριστέφη, και το πρόσφατα πολύ αγαπητό Μαριλού (ναι, αυτή η μικρή που ήταν λυγαριά και δεν ήταν κυπαρίσσι).

Τα τραγούδια για τη Μαρία είναι απλά αμέτρητα. Αχ Μαρία, του Κηλαηδόνη, Είμαι η Μαίρη, η Μαιρούλα, το Μαιράκι σου παίζει με τις λέξεις η Μαρινέλλα (απ! άλλο ένα), Η Μάρω του Σακελλαρίδη, η Μαρία με τα κίτρινα που αντιμετωπίζει ένα απερίφραστο δίλημμα με τη φωνή της Γαλάνη (και πολλών άλλων), και σε πολλά πιο πρόσφατα άσματα… η δισκογραφία είναι απλά άξια τόμων.

Ένα πολύ χαρακτηριστικό κομμάτι του ονόματος Μαρία είναι, φυσικά, καθότι αποτελεί τόσο σύνηθες όνομα, ότι είναι και το πλέον λαϊκό. Γι’ αυτό σε παλαιότερες εποχές συναντάμε πολλές υπηρέτριες Μαρίες. Επρόκειτο είτε για το πραγματικό τους όνομα, είτε για ένα φορετό από την «κυρία» του σπιτιού σε περίπτωση που τα κορίτσια άλλαζαν συχνά, οπότε τις λέγανε όλες Μαρίες και ησύχαζαν, είτε το όνομά τους παραήταν χωριάτικο για τα γούστα τους (Αγορίτσα, Σύρμω, Κονδύλω), είτε δυσπρόφερτο καθότι ήταν από τα εξωτερικά… Έτσι μια Σβετλάνα, μια Φιντάνκα, μια Βαλμπόνα, μια Καρμέλα ονομάζονταν αυτόματα Μαρία προς διευκόλυνση της Κυρίας. Με τα χρόνια, έτεινε μια Μαρία να είναι συνώνυμη της λαϊκής και της ταπεινής.

Μέχρι που κι ένα έπιπλο πήρε το όνομα της Μαρίας, της μικρής υπηρέτριας. Πρόκειται για το μπουφέ σε ρόδες που σέρβιρε η υπηρέτρια στο τραπέζι. «Να περάσει η Μαρία» για το σερβίρισμα του τραπεζιού κατέληξε να σημαίνει «Να περάσει αυτό το παράξενο πλάσμα με την ποδιά, τα δύο παπούτσια και τις τέσσερις ρόδες» καθώς η Μαρία-άνθρωπος που έσπρωχνε το καροτσάκι και η Μαρία-έπιπλο είχαν γίνει ένα.

Το 1993 ο εξαιρετικός κύριος Βασίλης Νικολαΐδης γράφει την Ιστορία της Μαρίας νο 2, ένα τραγούδι που αναφέρεται στο νεοπλουτισμό της εποχής. Οι Μαρίες που πρωταγωνιστούν εδώ είναι δύο: η μία είναι η Κυρία, πρώην υπηρέτρια Μαρία της επαρχίας, και η δεύτερη, η Μαρία από τις Φιλιππίνες (μια εποχή που η Φιλιππινέζα ήταν επίσης συνώνυμο της υπηρέτριας, μόνο που τώρα βαυκαλιζόμασταν ότι την τιμούμε αποκαλώντας την «οικιακή βοηθό» — ε, ήταν και πιο σικ, όπως και να το κάνεις) που τραβάει των παθών της τον τάραχο από τη μεγαλοαστική οικογένεια ώσπου παίρνει μια υπέροχη εκδίκηση.

Ο στίχος που περικλείει την ευφυΐα του δημιουργού και το ζουμί της ιστορίας της “Μαρίας” είναι
«Κι είναι νόμος, όσοι λύσσαξαν στις φάπες / γίνονται ύστερα οι πιο φρικτοί σατράπες».

[Για να μάθετε την ιστορία της Κυρίας Μαρίας, ακούστε το Η Ιστορία της Μαρίας, του Βασίλη Νικολαΐδη, (που προηγείται της Ιστορίας της Μαρίας νο 2), σε μια εκδοχή του 1984:]

* * *

Κάθε βράδυ, ένας συνεργάτης ή φίλος του dim/art διαλέγει ένα τραγούδι — ή, μάλλον όχι· αυτό δεν είναι τραγούδι, ή δεν είναι μόνο ένα τραγούδι: είναι μια ιστορία για ένα τραγούδι. Στείλτε μας κι εσείς ένα τραγούδι που δεν είναι τραγούδι στο dimartblog@gmail.com.