Τα 700 ονόματα του Θεού

Έκθεση του Μάριου Σπηλιόπουλου στο Γιαλί Τζαμισί στα Χανιά, από τις 5 Αυγούστου μέχρι τις 25 Σεπτεμβρίου, με τίτλο: «Τα 700 ονόματα του Θεού – θεωνύμια»

Η κεντρική ιδέα του έργου προέρχεται από τις 700 προσφωνήσεις τον Θεό που συγκέντρωσε το 1254 ο βυζαντινός αυτοκράτορας Θεόδωρος B΄ Δούκας Λάσκαρης.

Στην πρωταρχική του μορφή εκτέθηκε το 2002 στο ΕΜΣΤ μαζί με άλλους σημαντικούς καλλιτέχνες — Δ. Αληθεινός, M. Βαϊόλα, Σ. Νεσάτ, B. Ζαχάροφ κ.ά. στα πλαίσια της έκθεσης «Θεολογίες Σύνοψις 2».

Είναι μια εγκατάσταση που θα προσαρμοστεί στον χώρο του μνημείου Γιαλί Τζαμί — χώρο αφιερωμένο στην λατρεία του θείου, υπερβαίνοντας τη διαφορετικότητα των θρησκειών.

Σε επιλεγμένα σημεία θα είναι γραμμένα τα θεωνύμια: o παναίτιος, o κυριοκράτωρ, o κηδεμών, ο ψυχοτερπής, η αρχή της σοφίας κ.ά.

Στον τοίχο σε μεγάλη επιφάνεια θα υπάρχει βιντεοπροβολή όπου θα προβάλλεται μια θάλασσα με ορίζοντα, που το κύμα της σκάει στο δάπεδο. Στο κέντρο της θάλασσας, ανάμεσα στα κύματα, μια φλογίτσα από αναμμένο καντήλι.

Στο δάπεδο θα υπάρχουν μεταχειρισμένα παπούτσια από κατοίκους της πόλης που τα ονόματα τους θα αναφέρονται σε ειδικό φυλλάδιο.

Από τα ηχεία θα ακούγεται ο ήχος των κυμάτων ενώ η φωνή του καλλιτέχνη θα απαγγέλλει τα θεωνύμια. Την κεντρική εγκατάσταση θα πλαισιώνουν μερικά ακόμα στοιχεία που θα τονίζουν τον μυστηριακό χαρακτήρα του όλου εγχειρήματος.

Χαρακτηρηστικά για το έργο o Αρης Μαραγκόπουλος γράφει:

«…εκ κατασκευής αναδεικνύονται τα Βασανισμένα παπούτσια, τα χειροπιαστά ίχνη του πεπερασμένου και του φθαρτού στην αιωνιότητα…

Οι ψυχές αυτές βαδίζουν προς την αιωνιότητα με μόνη τη σιγουριά του μέλλοντος διασχίζοντας την εικονική θάλασσα, υπερβαίνοντας τον άσβεστο λύχνο, αφήνοντας πίσω ως μνήμα και μνήμη τα χρησιμοποιημένα τους παπούτσια.

Αν η θρησκεία σήμερα παρακμάζει, αυτό συμβαίνει επειδή έχει συρρικνωθεί το επίγειο Βασίλειο του Ιερού και διότι τα κοινά συναισθήματα και οι συγκινησιακοί δεσμοί μεταξύ των ανθρώπων έχουν γίνει διάχυτοι και ασθενικοί.

Τα πρωτογενή εκείνα στοιχεία που χάριζαν στους ανθρώπους ταυτότητα και συγκινησιακή αμοιβαιότητα —η οικογένεια, η συναγωγή και η εκκλησία, η κοινότητα— έχουν αδυνατίσει, και οι άνθρωποι έχουν χάσει την ικανότητα να συντηρήσουν τις σχέσεις που υφίστανται μεταξύ τους Τόσο στο χρόνο όσο και στο χώρο.

Το να ισχυριζόμαστε λοιπόν ότι «o Θεός είναι νεκρός” είναι ουσιαστικά σαν να λέμε ότι οι κοινωνικοί δεσμοί έχουν σπάσει και ότι η κοινωνία είναι νεκρή».

Εγκαίνια έκθεσης: 05/08/2016, ώρα 20.30 Διάρκεια έκθεσης: 05/08 – 25/09/2016

Ώρες λειτουργίας :

Καθημερινά : 11.00 – 23.00

 

Ο Μάριος Σπηλιόπουλος γεννήθηκε στον Πολύγυρο Χαλκιδικής το 1957. Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (1983-7, εργαστήριο Δ. Κοκκινίδη), όπου και διδάσκει από το 1991, ενώ για ένα διάστημα διετέλεσε και Πρύτανης της Σχολής. Το 1994 τιμήθηκε με το Μεγάλο Χρυσό Βραβείο (Grand Prix) στη 18η Biennale Αλεξανδρείας. Έχει πραγματοποιήσει πολυάριθμες ατομικές εκθέσεις εντός και εκτός Ελλάδας, έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές εκθέσεις και διεθνείς εκδηλώσεις και έχει εκπροσωπήσει τρεις φορές την Ελλάδα στις εκδηλώσεις του θεσμού της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης.

Οι εικαστικές επεμβάσεις στο χώρο και τα περιβάλλοντα, εμπλουτισμένες σε ορισμένες περιπτώσεις από δράσεις και στοιχεία video art, αποτελούν βασικούς τρόπους έκφρασής του. Το ζήτημα της ελληνικής παράδοσης, κυρίως βυζαντινής και μεταβυζαντινής, κατέχει κυρίαρχη θέση στο θεματολόγιο και τη μορφολογία των έργων του, αφού άλλωστε τα πρώτα μαθήματα Τέχνης που έλαβε αφορούσαν στην αγιογραφία. Προτιμά τα φυσικά, ανεπεξέργαστα υλικά (νερό, κερί, αλάτι, άμμος, χώμα, ξύλα, καλάμια, χρώματα σε σκόνη, μέλι, ελαιόλαδο, αρωματικά φυτά κλπ), ενώ το φως αποτελεί στοιχείο με ιδιαίτερη βαρύτητα για τον καλλιτέχνη.

Η αγάπη για την ιδιαίτερη πατρίδα του πρόσθεσε, ήδη από το 1987, ένα ακόμα σημαντικό στοιχείο στα έργα του: μεταλλικούς χάρτες του νομού Χαλκιδικής αρχικά και στη συνέχεια ολόκληρης της Ελλάδας. Έργα του υπάρχουν σε ιδιωτικές συλλογές και δημόσιες συλλογές στην Ελλάδα, την Τουρκία, το Βέλγιο, τη Γαλλία, την Πολωνία, την Αγγλία, τη Γερμανία, το Ισραήλ, τη Δανία και τις ΗΠΑ.

Ο Μάριος Σπηλιόπουλος με τον επιμελητή της έκθεσης, καλλιτέχνη Γιώργο Αυγέρο

Το στήσιμο της έκθεσης, από τον καλλιτέχνη και φίλους καλλιτέχνες

* * *

 

Τα 700 Ονόματα του Θεού στο Γιαλί Τζαμί

—του Μάριου Σπηλιόπουλου—

1

Έχω φίλους στα Χανιά, τον Μιχάλη, τον Γιώργο, τον Διονύση, τον Λεωνίδα… Τα «Τζάμια & Κρύσταλλα» θυμάμαι… Δεκέμβριος 2015: Τηλέφωνο του Γιώργου 10 μ.μ.: «Το καλοκαίρι θα κάνεις κάτι στο Γιαλί Τζαμί;» Ερώτηση που ακούστηκε σαν προσταγή. Εγώ: «Ρε Αυγέρο, τι εννοείς; Το τούρκικο τζαμί της παραλίας;» Απάντηση: «Ναι ρε, αυτό, το τζαμί του Κιουτσούκ Χασάν ή Γιαλί Τζαμί στο λιμάνι…» Σιωπή. Eγώ: «ΟΚ, θα κάνω κάτι». Κλείνω το τηλέφωνο. Ιδέες με κατακλύζουν. Το μυαλό μου σε δημιουργική υπερένταση. Τι θα μπορούσα να κάνω άραγε, μέσα σε αυτό το κυβόσχημο αρχιτεκτονικό κόσμημα της Ισλαμικής τέχνης, με τον ημισφαιρικό τρούλο που στηρίζεται σε τέσσερα περίτεχνα τόξα, και που μέσα στα σπλάχνα του κράτησε τις προσευχές και τις παρακλήσεις ανθρώπων που λάτρευαν το Θεό τους επί αιώνες; Πώς θα μπορέσω να αφουγκραστώ τους ύμνους και τις ανάσες των πιστών; Τι θα κάνω με το βάρος της ιστορίας που πιέζει; Πέφτω για ύπνο, η ώρα έχει πάει 2 π.

2

Βάρκες ξεφορτώνουν καθημερινά ανθρώπους στις παραλίες. Σωσίβια και παπούτσια ξεβράζει η θάλασσα, μαζί και σώματα μικρών παιδιών. Εδώ η σκέψη σιγεί, η τέχνη φαίνεται πολύ μικρή για να μιλήσει. Η Ευρώπη κοιτά εμβρόντητη, ενώ ο ISIS ανατινάζει την Παλμύρα εν ονόματι του Ισλάμ πληγώνοντας θανάσιμα κάθε έννοια ανθρωπισμού.

3

Το Τζαμί του Κιουτσούκ Χασάν ή Γιαλί Τζαμί χτίστηκε το 1645-48 από Αρμένιο αρχιτέκτονα σαν το πρώτο μνημείο του Ισλάμ μετά την κατάκτηση της μέχρι τότε Χριστιανικής πόλης των Χανίων. Ένα ισλαμικό μνημείο, ένας τόπος λατρείας του Θεού, που δέχτηκε τις γονυκλισίες χιλιάδων ανθρώπων που ζητούσαν παρηγοριά ή βοήθεια. Ένας λατρευτικός τόπος που το πέρασμα του χρόνου τον μετέτρεψε σε αρχαιολογικό χώρο – μνημείο. Στο Γιαλί Τζαμί πρέπει να ακουστούν πάλι οι προσευχές των ανθρώπων, σκέφτηκα… Υπερβαίνοντας τη διαφορά των θρησκειών.

4

Κατασκευάζω μία αρχετυπική εκκλησία, με ανθεκτική πρώτη ύλη την ονοματοθεσία – τα Θεωνύμια – τα 700 ονόματα του Θεού, που συνάθροισε από το σύνολο της ελληνικής γραμματολογίας ο Αυτοκράτορας της Νικαίας Θεόδωρος Β΄Δούκας Λάσκαρις το 1254. Η θάλασσα στον τοίχο απέναντι απ΄ την είσοδο με το ανάστροφο κύμα, ρουφάει τα χρησιμοποιημένα παπούτσια των κατοίκων της πόλης, ενώ το αναμμένο καντήλι στο κέντρο της καλεί τους θεατές στα πίσω από την οθόνη «επέκεινα». Τα βασανισμένα αυτά παπούτσια στο δάπεδο είναι τα χειροποίητα ίχνη του πεπερασμένου και του φθαρτού στην αιωνιότητα…

5

Η γιαγιά μου Κυριακή μιλούσε και τούρκικα, εγώ δεν καταλάβαινα λέξη. Στα τελευταία της κατοικούσε στην εκκλησία. Όταν ήθελα χαρτζιλίκι, πήγαινα εκεί. Καθόταν πάντα στο στασίδι της. «Ας’ κλουσούν γιαβρούμ» μου ψιθύριζε, βγάζοντας το κομπόδεμα από τα μακριά της φουστάνια.

6

Η μητέρα καταλάβαινε τα τούρκικα, όμως δεν τα μιλούσε. Σε όσους μπορούσε τους επέβαλλε και έβγαζαν τα παπούτσια τους στην εξώπορτα. Γέμιζε καμιά φορά το πλατύσκαλο παπούτσια. Ο μόνος που έμπαινε στο σπίτι επιδεικτικά παπουτσωμένος ήταν ο πατέρας. «Πάλι Τζαμί το έκανες;» έλεγε στη μάνα μου.

7

Μεγάλος πια, φοιτητής, πήγα στο Σαμψί, στη Θράκη, στο σπίτι του Θανάση. Φοιτητής οικονομικών αυτός. Φτάσαμε απόγευμα στο σπίτι του. Στο διπλανό, μεσοτοιχία, καθόταν ο Μουσταφάς, φίλος του, Τούρκος. Το τραπέζι ήταν στρωμένο, φάγαμε. Ένας μουεζίνης άρχισε να ψέλνει απ’ το διπλανό τζαμί, ύστερα χτύπησαν οι καμπάνες από τον Άγιο Νεκτάριο. Το βράδυ πήγαμε δίπλα, στου Μουσταφά – φοιτητής στην Αδριανούπολη αυτός. Σε μια γωνιά δίπλα στο τζάκι είδα την εικόνα του Αγίου Νεκταρίου και μπροστά ένα καντήλι να καίει. Όταν τον ρώτησα, μου είπε ο Μουσταφάς: «Ο Άγιος Νεκτάριος είναι θαυματουργός, έσωσε τον αδελφό μου».

8

Συμμετείχα, το 1989, στη 2^η Μπιενάλε της Κωνσταντινούπολης. Ο φίλος μου, ζωγράφος, Serhat Kiraz, με βοηθούσε στο στήσιμο του έργου μου με τίτλο: ΝΙΨΟΝ ΑΝΟΜΗΜΑΤΑ ΜΗ ΜΟΝΑΝ ΟΨΙΝ ψηλά στο Πανεπιστήμιο Γκιλντίζ με θέα το Βόσπορο. Με ρώτησε τι σημαίνει η φράση. Του το εξήγησα. «Έχουμε το ίδιο κι εμείς, οι Σούφηδες», μου είπε. «Αυτή η θάλασσα μας ενώνει», συμπλήρωσε και κοίταξε προς το Βόσπορο.

9

Αύγουστος 2002: Ετοίμαζα το έργο (τα 700 ονόματα του Θεού) για την έκθεση «ΣΥΝΟΨΙΣ 2, Θεολογίες» για το Ε.Μ.Σ.Τ., τα ονόματα των καλλιτεχνών που θα εξέθεταν μαζί μου βαριά κι ασήκωτα Bill Viola, Shirin Neshat, Ghada Amer, Marico Mori, Maaria Wirkala, Jalal Toufic και άλλοι τέτοιοι, εγώ και ο Δ. Αληθινός οι μόνοι Έλληνες. Ένα παραλυτικό δέος με είχε κυριεύσει. Ιδέες τριβέλιζαν το μυαλό μου. Ο Ανδρέας Μπελεζίνης έπαιξε καταλυτικό ρόλο, με γνώρισε με το κείμενο: «Θείων Ύμνων Έρωτες» του Συμεών του Νέου Θεολόγου και αυτό μου έδωσε κατεύθυνση πλεύσης. Η έκθεση έγινε, όλα καλά!

10

Ιούλιος 2016: Το ίδιο δέος, τον ίδιο φόβο νιώθω και τώρα, ύστερα από τόσα χρόνια λόγω του χώρου αυτή τη φορά. Αυτό το ιστορικά βαρύ μνημείο όπου άλλοι άνθρωποι υμνούσαν τον Θεό τους, πως θα μπορούσα να το φέρω στα μέτρα μου; Η ενθάρρυνση του φίλου μου Γιώργου Αυγέρου που στάθηκε φύλακας άγγελος σε αυτό το εγχείρημα ήταν ο καινούργιος καταλύτης. Χωρίς την επιμονή και την καθησυχαστική του επενέργεια, αυτό το έργο δε θα το τολμούσα ξανά. Με έκανε με τον τρόπο του να το νιώσω σαν ένα καινούργιο ρούχο. Ο Γιώργος με έκανε να αφήνομαι χωρίς φόβο —τώρα στα 60 μου— στις άναρθρες φωνές της συγκίνησης, στο «ά-σχημο» των αισθήσεων και τέλος στην αδήριτη βεβαιότητα ότι η ίδια η ζωή βάζει μπροστά στα μάτια σου το επόμενό σου βήμα.

18 Ιουλίου 2016

 

* * *

Εδώ άλλες αναρτήσεις από την κατηγορία Εκθέσεις < Προτάσεις

 

Στο:Εκθέσεις Tagged: Μάριος Σπηλιόπουλος, Χανιά, εικαστικά

from dimart http://ift.tt/2aoR0ny
via IFTTT