zougla: Μάτια βουρκωμένα

—του Γιάννη Παπαθεοδώρου για τη στήλη Ανώμαλα Ρήματα—

Την περασμένη βδομάδα οι ρέκτες της ποίησης είχαν την τύχη να διαβάσουν μια ακόμη μαντινάδα του ποιητή–υπουργού κ. Πολάκη, με θέμα την επίθεση στη Δικαιοσύνη, που προστατεύει δήθεν τον «κάθε νταβατζή».[1] Στην απάντησή του, το ΣΤΕ έκανε λόγο για την «αστοιχείωτη κριτική» της κυβέρνησης, ενώ ο πρωθυπουργός έσπευσε, για ακόμη μια φορά, να καλύψει τον υπουργό του, λέγοντας ότι «εμείς οι αστοιχείωτοι καταφέρνουμε και ξεπερνάμε πολλές φορές, ακόμα και θεσμικά εμπόδια, αυτών που έχουν ιδιαίτερη στοιχείωση∙ και να μας στήνουν τέτοια εμπόδια, θα τα ξεπερνάμε». Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έγινε πολύ κουβέντα για το αν υπάρχει η λέξη «στοιχείωση»,[2] με υπονοούμενα που παραπέμπουν μάλλον στην έλλειψη παιδείας του πρωθυπουργού. Πέρα όμως από τον έλεγχο της γλωσσικής επάρκειας του κ. Τσίπρα θα άξιζε τον κόπο να εστιάσουμε στο πολιτικό περιεχόμενο της δήλωσής του. Ποιο είναι άραγε το «θεσμικό εμπόδιο», που ξεπερνάει η κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ; Η Δικαιοσύνη και οι αποφάσεις της; Η υπέρβαση, δηλαδή, της δημοκρατικής διάκρισης των εξουσιών ανάμεσα στη νομοθετική και την εκτελεστική εξουσία;

Στο ελεεινό (από κάθε άποψη) «ποίημα» του κ. Πολάκη, πράγματι, η συνταγματική τάξη έχει διασαλευθεί: «η Ελλάς Ελλήνων Δικαστών» προστατεύει λίστες, ληστές, και νταβατζήδες. Με τη συνήθη λαϊκιστική έπαρσή του, ο υπουργός-ποιητής αποφάσισε να γράψει μια καρικατούρα μαντινάδας για να σχολιάσει τελικά μια ακόμη γκάφα (ή αυταπάτη) των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ. Καθώς, τελικά, «τα εισπρακτικά αποτελέσματα είναι αμελητέα σε σχέση με τις εκτιμήσεις που είχαν διατυπωθεί ειδικά από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ, που μιλούσε για εισπράξεις της τάξης των 2,5 δισ. από την καταπολέμηση της μεγάλης φοροδιαφυγής και του λαθρεμπορίου»[3], ολοένα και περισσότερο διαφαίνεται πως το αδιέξοδο της ρομφαίας της κάθαρσης οδηγεί τελικά στη θεσμική απαξίωση του δημοκρατικού πολιτεύματος. Προφανώς στον καιρό της κρίσης, όλα μετριούνται με βάση τα οικονομικά μεγέθη αλλά η δημοκρατία δεν εξαρτάται πάντα —και αποκλειστικά— από την οικονομία. Με άλλα λόγια, το πρόβλημα δεν είναι πως οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ απέτυχαν να «πιάσουν» τους επιθυμητούς στόχους του ελέγχους της φοροδιαφυγής, αλλά ότι τώρα αντιμετωπίζουν τη Δικαιοσύνη ως «θεσμικό εμπόδιο» στο έργο τους.

Κάποτε η Αριστερά ήταν προνομιακός φορέας των ιδεών του Διαφωτισμού. Όπως σημειώνει σχετικά ο διακεκριμένος ακαδημαϊκός δάσκαλος κ. Μανιτάκης «ακριβό δημιούργημα του φιλελεύθερου συνταγματισμού, η αρχή του διαχωρισμού ή της διάκρισης των εξουσιών και η συνεχόμενη λειτουργική διαφοροποίησή τους έχουν ιστορικά ταυτιστεί, παράλληλα με την άρνηση του δεσποτισμού και της απολυταρχίας, με την έννοια του συντάγματος και της συνταγματικής εξουσίας. Καταγράφηκε άλλωστε η ιδέα αυτή ρητά στο άρθρο 16 της γαλλικής “Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη” του 1789, που όριζε ότι “κάθε κοινωνία, στην οποία δεν είναι εξασφαλισμένη η προστασία των δικαιωμάτων ούτε καθορισμένη η διάκριση των εξουσιών, δεν έχει διόλου Σύνταγμα”. Κατά τη διακήρυξη, σύνταγμα και διάκριση των εξουσιών ταυτίζονται, δεν νοείται το ένα χωρίς το άλλο, δεν υπάρχει καν σύνταγμα όταν δεν υπάρχει διάκριση των εξουσιών. Δεν είναι το Σύνταγμα που δημιουργεί τη διάκριση των εξουσιών, είναι η διάκριση που δημιουργεί Σύνταγμα και το χαρακτηρίζει ως τέτοιο”.[4]

Κάποτε ο κ. Πρωθυπουργός, με βουρκωμένα μάτια στη Βουλή, υποστήριζε πως η «πρώτη φορά» Αριστερά είναι «κάθε λέξη του Συντάγματος». Μέσα σε ελάχιστο χρόνο, όμως, αυτή η «πρώτη φορά» Αριστερά έχει επιδείξει πρωτοφανή δυσανεξία για οποιαδήποτε έλεγχο και κριτική, που αμφισβητεί την εθνολαϊκιστική της ηγεμονία. Δεν είναι πια μια Αριστερά που τα βάζει απλώς με τους δικαστές και τους καναλάρχες. Είναι μια κυβέρνηση που τα βάζει με ολόκληρο το πλαίσιο του δημοκρατικού συνταγματισμού της νεωτερικότητας. Για αυτό, και ένας ακόμη λόγος που αυτή η κυβέρνηση θα πέσει και θα θαφτεί κάτω από τα γέλια των πολιτών και των ψηφοφόρων δεν θα είναι μόνο η διαχειριστική της ανεπάρκεια αλλά κυρίως η πολιτισμική αυταπάτη του καθεστωτισμού της: η αίσθηση δηλαδή ότι ο στιχοπλόκος κ. Πολάκης ανταγωνίζεται «στα ίσα» τον Μοντεσκιέ, γράφοντας μερικές μαντινάδες που αρέσουν μόνο στον κ. Τσίπρα.