zougla: Αυτή η διαρκής έμπνευση για την Ιωάννα της Λωραίνης

Παρασκευή 6 Ιανουαρίου 2017

Αυτή η διαρκής έμπνευση για την Ιωάννα της Λωραίνης

Η Jeanne d’Arc (6 Ιανουαρίου 1412- 30 Μαΐου 1431) στην ιστορία της Τέχνης

—της Ειρήνης Βεργοπούλου—

«Η Ιωάννα της Λωραίνης στη στέψη του Καρόλου Ζ΄»

Jean Auguste Dominique Ingres, 1854, Μουσείο του Λούβρου. Στα περισσότερα έργα τέχνης, η Ιωάννα απεικονίζεται αναχρονιστικά, φορώντας τα ρούχα ή έχοντας το αισθητικό στιλ της εκάστοτε εποχής, αλλά σχεδόν πάντα με πανοπλία.

Έφηβη γεμάτη παλμό, αγωνίστρια, πιθανόν εμμονική, και εν τέλει επισήμως ανακηρυχθείσα αγία για την Καθολική Εκκλησία, η Ιωάννα της Λωραίνης είναι ένα από τα σημαντικότερα πρόσωπα στην ιστορία της Γαλλίας.

Στα μόλις δεκαεννιά χρόνια του βίου της, με μια εντελώς ασυνήθιστη για την ηλικία και το φύλο της —ιδίως στην εποχή της— δύναμη και ορμή, οδήγησε τα γαλλικά στρατεύματα στην απελευθέρωση της Ορλεάνης το 1429 και σε άλλες νικηφόρες κατά των Άγγλων μάχες, κατά τη διάρκεια του Εκατονταετούς πολέμου μεταξύ Αγγλίας και Γαλλίας, υποστηρίζοντας η ίδια σθεναρά και με έντονη θρησκευτική πίστη την παραμονή στο θρόνο του βασιλιά Καρόλου Ζ΄. Ύστερα από διάφορες στη συνέχεια εντυπωσιακές πολεμικές επιτυχίες, έπεσε στη διάρκεια κάποιας μάχης στα χέρια του στρατού του Δούκα της Βουργουνδίας, ο οποίος ήταν αντίπαλος του Καρόλου και είχε συμμαχήσει με τους Άγγλους. Μετά από μήνες κράτησης, αποδράσεων και νέων συλλήψεων, η Ιωάννα δικάστηκε ως αιρετική, σε μια πολυήμερη δίκη που χαρακτηρίζεσαι ως από τις πιο σημαντικές και λεπτομερέστερα καταγεγραμμένες στην Ιστορία, με δικαστές γάλλους ιερείς που πρόσκειντο στον Δούκα της Βουργουνδίας και υπό την επίβλεψη των Άγγλων. Η Ιωάννα κρίθηκε ένοχη και κάηκε στην πυρά στις 30 Μαΐου 1431. Το 1456 η εκκλησία της Γαλλίας επανεξέτασε τα δεδομένα, την αθώωσε μετά θάνατον, και την ανακήρυξε μάρτυρα. Το 1920 ανακηρύχθηκε αγία της Καθολικής εκκλησίας. Είναι από τις σημαντικότερες και δημοφιλέστερες φυσιογνωμίες του Γαλλικού λαού μέχρι σήμερα.

Η ζωή της έχει επί έξι αιώνες δώσει έμπνευση σε θεατρικά έργα, ποιήματα, λιμπρέτα όπερας, κινηματογραφικές ταινίες, αγάλματα, μα, πάνω από όλα, σε πίνακες ζωγραφικής. Ο κατάλογος όλων αυτών των έργων είναι πολύ μεγάλος. Για το dim/art, ψάξαμε και επιλέξαμε μερικούς από τους ωραιότερους και χαρακτηριστικότερους πίνακες που την απεικονίζουν, όπως και κάνουμε μνεία στην σημαντικότερη ταινία που έχει ως ηρωίδα την Ιωάννα της Λωραίνης.

Δεύτερο μισό του 15^ου αιώνα: Η Jeanne είναι ήδη θρύλος.

Εδώ, μινιατούρα σε εικονογραφημένο χειρόγραφο με ποιήματα του Καρόλου, Δούκα της Ορλεάνης. Κέντρο Ιστορικών Αρχείων, Παρίσι.

Η Ιωάννα του Ρούμπενς, ή πιθανότερο, κάποιου εκ των μαθητών του, από τα 1620.
Μουσείο Τεχνών Βορείου Καρολίνας, ΗΠΑ.

«Η Ιωάννα της Λωραίνης ανακρίνεται από τον καρδινάλιο του Γουίντσεστερ στη φυλακή», Paul Delaroche, 1824, Μουσείο Καλών Τεχνών της Ρουέν, Γαλλία.

Η έρευνά μας στο διαδίκτυο μας οδήγησε στην ανακάλυψη του αυθεντικού δακτυλιδιού που φορούσε από παιδί η Ιωάννα, και το οποίο είχε περιέλθει στην κατοχή του καρδιναλίου του Γουιντσέστερ —απεικονίζεται στον παραπάνω πίνακα— Henry Beaufort, και των απογόνων του επί 500 χρόνια, ώσπου δημοπρατήθηκε τον Μάρτιο του 2016 στο Λονδίνο και αγοράστηκε από γαλλικό ίδρυμα, για 300 χιλιάδες λίρες περίπου.

Μια ενδυματολογικά αναχρονιστική και εκφραστικά απροσδόκητη Ιωάννα, του Βέλγου Adolphe–Alexandre Dillens, μέσα 19^ου αιώνα, Μουσείο Ακαδημίας Τεχνών, Αγία Πετρούπολη.

Ο Γάλλος —και προερχόμενος κι ο ίδιος από τη Λωραίνη— Jules Bastien-Lepage, φαντάστηκε την Ιωάννα στον κήπο του πατρικού της, την ώρα που έχει το όραμα ότι βλέπει τους αγγέλους να την οδηγούν. Εξαίσια νατουραλιστική απεικόνιση.

1879, Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης.

«Η Ιωάννα προσεύχεται», 1865, John Everett Millais, ιδιωτική συλλογή

«Η Ιωάννα της Λωραίνης φιλά το σπαθί της Σωτηρίας», Dante Gabriel Rossetti, 1863.
Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Στρασβούργο.

Μια Ιωάννα «Art Nouveau», με τη μορφή της ηθοποιού Maude Adams, από τον περίφημο Τσέχο Alphonse Moucha, 1909.

Το εξώφυλλο του βιβλίου που έγραψε ο Μαρκ Τουέιν για την Ιωάννα, το 1896.

George W. Joy, «Η Ιωάννα κοιμάται, στο δρόμο προς την Ρέιμς», 1895.

Mια Ιωάννα σαν ηρωίδα του «Γκάτσμπυ», από τον Βρετανό Harold Piffard, 20ός αιώνας.

Ο Αμερικανός σχεδιαστής Donato Giancola (γεν. 1967) φτιάχνει μια έντονα εκφραστική, μοντέρνα αισθητικά, Ιωάννα, 2016.

«Ιωάννα με μοϊκάνα», από την σχεδιάστρια Logan Chitwood, 2016.

Στις μέρες μας η ηρωίδα συνεχίζει να συναρπάζει, και φτιάχνονται άπειρες απεικονίσεις της σε digital art, τόσο από επαγγελματίες όσο και από ερασιτέχνες.

Τέλος, μπορεί η πιο γνωστή στο σύγχρονο κοινό ενσάρκωση της Ιωάννας στη μεγάλη οθόνη να έχει τη μορφή της Μίλα Γιόβοβιτς, από την ταινία του Λυκ Μπεσόν (1999), ωστόσο ειδική αναφορά πρέπει σίγουρα να γίνει στο κλασικό «Πάθος της Ιωάννας της Λωραίνης», του Δανού Καρλ Ντράγερ, της βωβής ταινίας από του 1928 που θεωρείται ένα από τα κινηματογραφικά αριστουργήματα όλων των εποχών, με την ανεπανάληπτη ερμηνεία της Ρενέ Φαλκονέτι.