zougla: Της μιας δραχμής τα γιασεμιά

Δευτέρα 6 Φεβρουαρίου 2017

Της μιας δραχμής τα γιασεμιά

—του Γιάννη Παπαθεοδώρου για τη στήλη Ανώμαλα Ρήματα—

Της μιας δραχμής τα γιασεμιά
γεμίζουν το άδειο το τραπέζι

—Αττίκ—

Πριν από λίγο καιρό ο πρωθυπουργός κ. Τσίπρας σε συνέντευξή του στην Εφημερίδα των Συντακτών δήλωνε πως η κυβέρνησή του δεν θα δεχτεί να πάρει «ούτε ένα ευρώ μέτρα». Λίγες μέρες αργότερα, στη Βουλή, η πολιτική γραμμή άλλαξε: η κυβέρνηση, είπε ο πρωθυπουργός, δεν θα δεχτεί καμία «υποχώρηση σε θέματα αρχών». Παράλληλα, ορισμένα υψηλόβαθμα κυβερνητικά στελέχη και κάποιοι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ άνοιξαν ξανά το σενάριο της δραχμής, επενδυμένο αυτή τη φορά, από ένα δήθεν πνευματικό «διαλογισμό» για το ιστορικό μέλλον της Ελλάδας, ενόψει μάλιστα του επετειακού 2021. Δεν ξέρει κανείς αν πρέπει να χρεώσει τις απόψεις αυτές στην επικίνδυνη αφέλεια ή στην αμήχανη ιδιοτέλεια, ιδίως από τη στιγμή που η κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ έκανε τη βασική της επιλογή το καλοκαίρι του 2015.

Ως συνέπεια εκείνης της βασικής επιλογής, πάντως, η κυβέρνηση έχει σήμερα ξεμείνει από άλλες επιλογές. Χωρίς να έχει κανένα συντεταγμένο σχέδιο επιστροφής στη δραχμή και χωρίς να έχει κάποιο οργανωμένο σχέδιο για έξοδο από τη κρίση εντός του ευρώ και της ευρωζώνης, απλώς θα ψηφίσει τα νέα μέτρα για να παρατείνει την κυβερνητική της θητεία, χρησιμοποιώντας την πιθανή νομή του πελατειακού κράτους για το κομματικό συμφέρον. Είναι το μόνο σενάριο που απομακρύνει τις εκλογές και ταυτόχρονα επιτρέπει στην κυβέρνηση να «αγοράσει χρόνο». Μια ηρωική απόδραση, σε αυτή τη συγκυρία, θα ήταν αυτοκτονική.

Οι αντιφάσεις είναι κεντρικό στοιχείο κάθε κυβέρνησης στο πεδίο της εφαρμοσμένης πολιτικής, αρκεί να μην συνοδεύονται από την έλλειψη ενός κεντρικού στρατηγικού σχεδίου. Το αργοπορημένο (και διαρκώς παρατεινόμενο) κλείσιμο της δεύτερης αξιολόγησης επανέφερε στο προσκήνιο αυτό το βασικό κυβερνητικό έλλειμμα. Η κυβέρνηση έσπευσε από την αρχή να διευκρινίσει πως υπέστη ήττα στο αρχικό σχέδιό της, πως δεν υιοθετεί το πρόγραμμα που υπέγραψε, και κυρίως πως σύσσωμη η αντιπολίτευση συντάσσεται με τον κ. Σόιμπλε και το ΔΝΤ. Κάπως έτσι «έκαψε» τις εξωτερικές συμμαχίες της, τις πιθανές εθνικές συναινέσεις αλλά και το ίδιο το πολιτικό της κεφάλαιο. Εμφανίζοντας την διακυβέρνηση ως διεκπεραίωση των «προαπαιτούμενων μέτρων» ενόψει μιας αέναης «σκληρής» και «υπερήφανης διαπραγμάτευσης», μετέτρεψε το αρχικό της πλεονέκτημα σε ένα διαρκές φαντασιακό δίπολο ανάμεσα στη σύγκρουση και την υποταγή. Η πραγματικότητα αποδείχτηκε, όπως πάντα, πιο σύνθετη. Οι ευρωπαϊκοί συσχετισμοί άλλωστε υπερβαίνουν τα απλοποιητικά σχήματα που διακινεί η κυβέρνηση για τις δυνάμεις του φωτός και του σκότους. Την κρίσιμη στιγμή που θα επιτευχθεί ένας μάλλον επώδυνος συμβιβασμός μεταξύ κυβέρνησης, Τρόϊκας (Θεσμών) και ΔΝΤ, οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ δεν θα έχουν μόνο υπερβεί τις «κόκκινες γραμμές» τους αλλά θα βρίσκονται πλέον εκτεθειμένοι σε μια διπλή κριτική: αντιπολιτευτική αλλά και εσωκομματική.

Κάπως έτσι, άνθησαν ξανά στον κήπο του ΣΥΡΙΖΑ «της μιας δραχμής τα γιασεμιά». Οι δήθεν νομισματικά «ουδέτεροι» διανοούμενοι του ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι απλώς οι εισηγητές ενός νέου οικονομικού ρίσκου, που δηλητηριάζει διαρκώς την (όποια) πολιτική σταθερότητα· είναι οι αναδρομικοί προφήτες μιας νοσταλγικής εποχής, κατά την οποία «η Ελλάδα μεγαλούργησε» για να μοιάσει τελικά στη Βενεζουέλα του γραφικού αλλά και επικίνδυνου Μαδούρο. Προφήτες, τσαρλατάνοι και δημαγωγοί δεν χωράνε όμως πλέον στο δημόσιο διάλογο. Αν υπάρχει σήμερα ένα αίτημα στο χώρο της διανόησης είναι η επαναφορά της πραγματικής πολιτικής συζήτησης στη δημόσια σφαίρα, η οποία προϋποθέτει την άρνηση αλλά και το σαφές μέτωπο απέναντι στην πολιτική τερατογένεση, που έφτιαξε η συγκατοίκηση της ριζοσπαστικής αριστεράς με την ψεκασμένη ακροδεξιά, στο όνομα της ελληνικής ιδιαιτερότητας.

Χωρίς ωστόσο να έχουν ιδιαίτερη και αυτόνομη σημασία ως εναλλακτική πολιτική πρόταση, τα λόγια των νέων «δραχμιστών» προαναγγέλλουν ίσως την ενδεχόμενη αποστασιοποίηση ορισμένων στελεχών των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ μπροστά στα απελπιστικά αδιέξοδα και στη γενικευμένη κοινωνική αποδοκιμασία της κυβέρνησης. Αυτό που ήδη καταγράφεται στις δημοσκοπήσεις, θα παγιωθεί με έναν μάλλον μη αναστρέψιμο τρόπο, στο δρόμο προς τις κάλπες. Δεν ξέρω ποιες ψήφους θα λάβει στις επόμενες εκλογές το αριστερίστικο «κόμμα της δραχμής», αλλά μπορώ να μαντέψω ποια θα είναι η τύχη του ΣΥΡΙΖΑ αν αφήσει να μιλάνε εξ ονόματος του όσοι μπερδεύουν το ανεπιθύμητο Grexit με ένα νέο ηρωικό Εικοσιένα.