zougla: Έσμα Ρετζέποβα

Δευτέρα 12 Δεκεμβρίου 2016

Έσμα Ρετζέποβα

Αυτό δεν είναι τραγούδι #885
Dj της ημέρας, ο Παναγιώτης Πούτος

Η Έσμα Ρετζέποβα γεννήθηκε το 1943 στην κατεχόμενη από τους Ναζί Γιουγκοσλαβία. Ήταν η πρώτη που τραγούδησε τσιγγάνικα τραγούδια στην κρατική τηλεόραση της τιτοϊκής Γιουγκοσλαβίας, σε μια εποχή που η μουσική των Ρομά ήταν υποτιμημένη από το καθεστώς και την κοινωνία. Η κοινότητα των Ρομά αρχικά την απέρριψε ως ανήθικη, επειδή ήταν ανάρμοστο μία κοπέλα να γίνεται τραγουδίστρια. Εκείνη όμως προώθησε όσο κανείς άλλος καλλιτέχνης την κουλτούρα του λαού της και για αυτό τής αποδόθηκε ο χαρακτηρισμός «βασίλισσα των τσιγγάνων». Έμεινε διάσημη και για άλλο ένα λόγο: υιοθέτησε σαράντα εφτά παιδιά και συχνά έδινε συναυλίες για την οικονομική ενίσχυση ανθρωπιστικού έργου. Πέθανε χτες στα Σκόπια —την πόλη όπου γεννήθηκε.

Ένα από τα πιο διάσημα τραγούδια της είναι το Dzelem dzelem, που έχει χαρακτηριστεί “ύμνος τών Ρομά”. Τους στίχους τους έγραψε ο Ζάρκο Γιοβάνοβιτς το 1949 χρησιμοποιώντας γνωστό παραδοσιακό σκοπό. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου είχε φυλακιστεί ο ίδιος και γνώρισε από κοντά το μαρτύριο των Ρομά, το οποίο καταγράφει στους στίχους του: «είχα κι εγώ μεγάλη οικογένεια / αλλά η Μαύρη Λεγεώνα τους σκότωσε». (Με τον όρο Μαύρη Λεγεώνα αναφέρεται στα τάγματα των φασιστών Ουστάσι που δρούσαν στην κατεχόμενη Γιουγκοσλαβία κατά τη διάρκεια του πολέμου.)

Το δεύτερο από τα πιο διάσημα τραγούδια της είναι το Caje Sukarije: οι στίχοι του αναφέρονται στην όμορφη κοπέλα που καίει την καρδιά κάποιου αγοριού, αλλά μένει ασυγκίνητη από τον έρωτά του. Στην Ελλάδα το γνωρίσαμε από τις εκτελέσεις του Μπρέγκοβιτς.

002190-001

* * *

Κάθε βράδυ, ένας συνεργάτης ή φίλος του dim/art διαλέγει ένα τραγούδι — ή, μάλλον όχι· αυτό δεν είναι τραγούδι, ή δεν είναι μόνο ένα τραγούδι: είναι μια ιστορία για ένα τραγούδι. Στείλτε μας κι εσείς ένα τραγούδι που δεν είναι τραγούδι στο dimartblog@gmail.com.