zougla: Coattails of a dead man

Τετάρτη 14 Μαρτίου 2018

Coattails of a dead man

Αυτό δεν είναι τραγούδι #1300
DJ της ημέρας, ο Γιώργος Θεοχάρης

– «Σορός» ή «πτώμα»;
– Το ίδιο δεν είναι;
– Όχι. Το «πτώμα» γίνεται «σορός». Το αντίστροφο δεν ισχύει.
– Σωραίος!

Το κακό ξεκίνησε από τους δημοσιογράφους που προτιμούν να μιλάνε για «τη σορό του θύματος» επειδή η λέξη «πτώμα» τούς φαίνεται, υποθέτω, κάπως δυσοίωνη. Αλλά αυτή η «σορός» είναι ύπουλη λέξη. Καταρχάς, μοιάζει με τον «σωρό», οπότε το ορθογραφικό μπλέξιμο και το λάθος άρθρο είναι σχεδόν αναπόφευκτες συνέπειες. Το κυριότερο, όμως, μπλέξιμο είναι εννοιολογικό. Άλλο «η σορός», άλλο «το πτώμα». Αντιγράφω από το ΛΚΝ:

σορός η [sorós]: επίσημος χαρακτηρισμός ανθρώπινου πτώματος που προορίζεται για ενταφιασμό· λείψανο: H ~ του ποιητή θα εκτεθεί σε λαϊκό προσκύνημα.
[λόγ. < αρχ. σορός ἡ `φέρετρο΄]
πτώμα το [ptóma]: 1. σώμα νεκρού ανθρώπου: Tη σκότωσαν και πέταξαν το ~ στα σκουπίδια. Εξέταση του πτώματος από τον ιατροδικαστή. Tαφή του πτώματος. H θάλασσα ξέβρασε πολλά πτώματα ναυτικών. ΦΡ (θα περάσεις) πάνω από το ~ μου, για επίμονη αντίδραση ή κατηγορηματική άρνηση. || Πτώματα ζώων. 2. (μτφ., για πρόσ.) πολύ ταλαιπωρημένος, κουρασμένος: Είμαι / γίνομαι ~, ταλαιπωρούμαι πολύ, από κούραση, αϋπνία κτλ. H γρίπη / η φυλακή τον έκανε ~.
[λόγ. < αρχ. πτῶμα]

Με άλλα λόγια, το «πτώμα» γίνεται «σορός» μόνο όταν το έχουν προετοιμάσει για ταφή.

Όλα αυτά δεν τα λέω επειδή είμαι σχολαστικός. (Είμαι, αλλά δεν είναι αυτό το θέμα.) Τα λέω επειδή το συστηματικό αυτό λάθος που ξεκίνησε από τους δημοσιογράφους έχει περάσει πια και στη λογοτεχνία. Διαβάζω όλο και συχνότερα για «την εξέταση της σορού από τον ιατροδικαστή», ακόμα και σε σκληρά αστυνομικά (ελληνικά και μεταφρασμένα). Κλασικό παράδειγμα γλωσσικού σουσουδισμού. Εμείς, οι λάτρεις του αστυνομικού, θέλουμε τα πτώματά μας πίσω! Φτάνει πια με τους σωρούς των σορών (εκτός κι αν γράφετε διαφημιστικά για γραφεία τελετών ή ανακοινώσεις για λαϊκά προσκυνήματα)!

Ίσως στο μέλλον οι δύο λέξεις να καταστούν συνώνυμες (πρόκειται για σύνηθες γλωσσικό φαινόμενο, έτσι προχωράνε οι γλώσσες), αλλά επί του παρόντος πρόκειται για λάθος που προκαλεί σύγχυση – υπό τον όρο, βέβαια, ότι ξέρεις τη διαφορά· αν την αγνοείς, δεν έχεις πρόβλημα. (Και κάπου εδώ υποβόσκει ένα ηθικό δίδαγμα, αλλά δεν θα το κάνω θέμα: είτε «πτώμα» είτε «σορός», το αστείο σωριάστηκε.)

[Τώρα, άμα έλεγα ότι όλα όσα προηγήθηκαν τα προκάλεσε το τραγούδι που ακολουθεί, θα έλεγα ψέματα. Το αντίθετο έγινε: πρώτα είπα τον πόνο μου και μετά βρήκα το τραγούδι. Αλλά ταιριάζει. «Coattails of a dead man» – δηλαδή, «Το φράκο ενός νεκρού». Έτσι.]

* * *

Κάθε βράδυ, ένας συνεργάτης ή φίλος του dim/art διαλέγει ένα τραγούδι — ή, μάλλον όχι· αυτό δεν είναι τραγούδι, ή δεν είναι μόνο ένα τραγούδι: είναι μια ιστορία για ένα τραγούδι. Στείλτε μας κι εσείς ένα τραγούδι που δεν είναι τραγούδι στο dimartblog@gmail.com.