zougla: Ο δίσκος της χρονιάς

Αυτό δεν είναι τραγούδι #1236
DJ της ημέρας, ο Αργύρης Μεθωνίτης

Ορίζω τα ακόλουθα ως «αξιώματα προς εαυτούς» (καθότι έχω περισσότερους από έναν) για να μην χρειαστεί ν’ αποδείξω τίποτα και σε κανέναν.

Το γεγονός ότι σου αρέσουν μουσικές που αρέσουν στους πολλούς (βλ. «music for the μάσες») δεν σημαίνει ότι αυτές οι μουσικές είναι αξιόλογες. (Συνήθως δεν είναι.)
Το γεγονός ότι (ισχυρίζεσαι πως) σου αρέσουν περίεργες (ή post- ή alt- ή ctrl-alt-del- – όπως θες πες τις, το ίδιο κάνει) μουσικές δεν σημαίνει ότι αυτές οι μουσικές είναι αξιόλογες. (Συνήθως δεν είναι.)
Πολλοί θα συμφωνήσουν ότι δεν υπάρχουν αντικειμενικά κριτήρια για να χαρακτηρίσεις ένα έργο τέχνης «αξιόλογο» ή «σκουπίδι». Εντούτοις, κάποια αντικειμενικά κριτήρια υπάρχουν – και κανένα τους δεν έχει να κάνει με τη μαζική αποδοχή ή, αντίστροφα, με την επιλεκτική έκθεση σε συγκεκριμένο κοινό (τους εκάστοτε illuminati).
Αν κάτι πραγματικά ξεχωριστό και αξιόλογο αρέσει μόνο σε σένα (τρόπος του λέγειν «μόνο σε σένα» γιατί αυτό είναι αδύνατον – εκτός κι αν ο μικρόκοσμός σου είναι μικρότατος), αυτό δεν κάνει κι εσένα αυτομάτως ξεχωριστό και αξιόλογο. Το «παραγνωρισμένο» του ταλέντο ο Άλλος δεν το μοιράζεται με σένα· σου το χαρίζει (κι αυτό όχι ως έχει: μόνο τη χρήση κάποιων απότοκων σου χαρίζει). Συνεπώς δεν δικαιούσαι να κομπάζεις για το ξένο ταλέντο· μόνο να (το) χαίρεσαι.
[Αθλητική αναλογία: Κερδίζει –ή χάνει– η ομάδα, όχι ο οπαδός της.]
Αν σου αρέσουν μόνο περίεργες μουσικές, αυτό δεν λέει τίποτα για τις προτιμήσεις σου αυτές καθαυτές – αλλά λέει πολλά για σένα. (Μπορείς να κάνεις χωρίς επιπτώσεις δηλώσεις του στιλ: «Μετά τους Birthday Party, ο Nick Cave δεν μου λέει τίποτα»· αυτό όμως δεν χαρακτηρίζει τον Nick Cave, αλλά εσένα που ετεροπροσδιορίζεσαι βάσει της δουλειάς του.)
[Λογοτεχνική αναλογία (γιατί σε όλες της μορφές τέχνης ισχύουν λίγο-πολύ τα ίδια): Μπορείς να λες ατιμωρητί: «Με τους “Δουβλινέζους” βαρέθηκα και ο “Οδυσσέας” είναι πολύ mainstream για μένα· το μεγαλείο του James Joyce βρίσκεται μόνο στο “Finnegans Wake”». Αυτό όμως δεν μας λέει τίποτα για τον Ιρλανδό συγγραφέα· αντιθέτως, μας λέει ότι η στάση σου είναι δανεική κι αγύριστη. Έχεις μπερδευτεί: σου χαρίζεται το έργο, όχι ο άνθρωπος που το έφτιαξε, ούτε η θέση του ίδιου ως προς το έργο του.]
Ο καθένας δικαιούται να έχει άποψη, γνώμη. Η γνώμη, όμως, δεν είναι γνώση. (Μπορεί να γίνει, αλλά θέλει δουλειά.) Πες ό,τι θες, ελεύθερα. Με μία διαφορά: η εικασία γίνεται θεώρημα μόνο μέσω απόδειξης. Αν το χοντρύνεις, κάποτε θα σου ζητηθεί να δώσεις λόγο, να το ξέρεις. (Μία λύση για να κόψεις την κουβέντα είναι να μιλάς με «αξιώματα», όπως καληώρα…) Επίσης, ό,τι κι αν λέμε, δεν υπάρχουν πολλές αλήθειες· η αλήθεια είναι μία – και δεν είναι θέμα γούστου.
Κάτι που αρέσει στους πολλούς μπορεί να είναι ή να μην είναι αξιόλογο. Τόσο απλά.
Κάτι που αρέσει σε ελάχιστους μπορεί να είναι ή να μην είναι αξιόλογο. Εξίσου τόσο απλά.
Μπορείς ανά πάσα στιγμή να υπερασπιστείς ένα έργο τέχνης δηλώνοντας νέτα-σκέτα: «είναι σπουδαίο γιατί (έτσι) μου αρέσει». Αυτό το επιχείρημα δεν καταρρίπτεται (ακριβώς επειδή δεν είναι επιχείρημα). Οι αντιρρήσεις θ’ αρχίσουν αν επιχειρήσεις να στηρίξεις τον αφορισμό σου έλλογα.
Είσαι ό,τι ακούς: ισχύει. Αντιθέτως, δεν είσαι κατ’ ανάγκην ότι δηλώνεις πως σου αρέσει ν’ ακούς. Ίσως με τον καιρό καταφέρεις να γίνεις η πόζα σου, ένα ολόγραμμα μουσικής κατανάλωσης. Κακό του κεφαλιού σου. Αν νομίζεις ότι έτσι «διδάσκεις δια του παραδείγματος», γελιέσαι. Το γούστο σου αντανακλάται σε αυθύπαρκτα έργα τέχνης, ναι· εσύ ο ίδιος, όχι. Υπάρχεις ξέχωρα από αυτά. Μπορείς ασφαλώς να καθορίσεις τη σχέση σου μαζί τους, αλλά η σχέση αυτή δεν είναι αμφίδρομη: ένα έργο τέχνης μπορεί να σε αλλάξει· εσύ, πάλι, δεν μπορείς ν’ αλλάξεις ένα έργο τέχνης. Είσαι χρήστης. Η όποια αλλαγή χρήσης χαρακτηρίζει εσένα και μόνο – όχι το έργο που χρησιμοποιείς.
Δικαίωμά σου να εφευρίσκεις αενάως τον εαυτό σου παριστάνοντας τον καλλιτέχνη-παύλα-ακροατή. Μην περιμένεις όμως να αναγνωριστείς ετσιθελικά ως καλλιτέχνης δι’ αντιπροσώπου. Είσαι και θα παραμείνεις εσαεί ακροατής (και στη χειρότερη: καταναλωτής) μουσικής. (Αυτό, βέβαια, μέχρι να δοκιμάσεις να κάνεις εσύ μουσική: τότε αλλάζουν όλα.)
Μπορείς να έχεις γνώμη για κάθε είδος μουσικής, ανεξαρτήτως βαθμού ασχετοσύνης. (Μπορείς και να την εκφράζεις δημοσίως, αν αυτό σε βοηθάει σε κάτι.) Δεν μπορείς όμως να έχεις γνώμη για τους άλλους ακροατές: ο μόνος ακροατής για τον οποίο μπορείς να μιλήσεις μετά λόγου γνώσεως (αν και σπανίως κάνεις χρήση αυτού του δικαιώματός σου) είναι ο εαυτός σου, γιατί κανείς δεν μπορεί ν’ ακούσει όπως ακούει ο Άλλος. Όλα τα υπόλοιπα είναι «κοινωνιολογία».
Ο δίσκος της χρονιάς δεν είναι ένας· είναι όλοι οι δίσκοι που κυκλοφόρησαν μέσα στην υπό συζήτηση χρονιά. Οφείλουμε ν’ αφήσουμε όλα τα λουλούδια ν’ ανθήσουν. (Ο χρόνος θ’ αναλάβει τα υπόλοιπα.)

[Αφορμή για όλ’ αυτά, ο δίσκος Peasant (2017) του Richard Dawson, ο οποίος συμπεριλαμβάνεται σε πολλές λίστες (συχνά, δε, στο #1) –επαγγελματιών και μη– με τα καλύτερα της χρονιάς. (Τι; Αν μου άρεσε εμένα; Μα δεν έχει καμία σημασία η γνώμη μου. Άλλο λέω!)]

* * *

Κάθε βράδυ, ένας συνεργάτης ή φίλος του dim/art διαλέγει ένα τραγούδι — ή, μάλλον όχι• αυτό δεν είναι τραγούδι, ή δεν είναι μόνο ένα τραγούδι: είναι μια ιστορία για ένα τραγούδι. Στείλτε μας κι εσείς ένα τραγούδι που δεν είναι τραγούδι στο dimartblog@gmail.com.

* * *