zougla: Εκ των ενόντων

Πέμπτη 4 Ιανουαρίου 2018

Εκ των ενόντων

Αυτό δεν είναι τραγούδι #1231
DJ της ημέρας, ο Τάκης Φωτιάδης

Έχετε ακουστά την άρπα του Εβραίου; Όχι, ε; Δεν πειράζει· ούτε ο ίδιος ο Εβραίος την ξέρει.

Λοιπόν, ας το πάρουμε από την αρχή: «Jews’ harp» είναι μια από τις ονομασίες ενός πολύ απλού οργάνου, παραλλαγές του οποίου απαντώνται σε πολλούς λαούς της Ασίας. Πρόκειται στην ουσία για ένα μεταλλικό έλασμα ή για ένα σχετικά ευλύγιστο κομμάτι ξύλο, κατά κανόνα προσαρμοσμένο σε ένα πλαίσιο από το ίδιο υλικό· ο οργανοπαίχτης δαγκώνει το πλαίσιο ή το ακουμπάει στα χείλη του και παίζει με το έλασμα, χρησιμοποιώντας τη στοματική κοιλότητα ως ηχείο.

Τώρα, πού οφείλεται το όνομα; Παρακάμπτοντας τις διάφορες εκλογικευτικές ερμηνείες («το όργανο ονομάστηκε έτσι γιατί το πούλαγαν Εβραίοι»), και υπογραμμίζοντας το απλό γεγονός ότι παραλλαγές απαντώνται σε πολλούς λαούς, αλλά όχι στους Εβραίους, καταλήγουμε στην εκδοχή της παρετυμολογίας από τα αγγλικά: jaws’ harp > Jew’s harp.

Απλό, φθηνό και εύκολο όργανο, που όμως απαιτεί δεξιοτεχνία· ακόμη απλούστερο και φθηνότερο όργανο, που αυτό κι αν απαιτεί δεξιοτεχνία, είναι το ίδιο το ανθρώπινο στόμα — αναφέρομαι στο στόμα ως όργανο για την παραγωγή μουσικής χωρίς έναρθρο λόγο, χωρίς τραγούδι. Ας θυμηθούμε εδώ παράδειγμα τον Bobby McFerrin.

Το στόμα ως όργανο μπορεί να κάνει χίλια δυο — ένα από αυτά είναι το vocal percussion, η χρήση δηλαδή της φωνής, της αναπνοής και της στοματικής κοιλότητας για την παραγωγή ρυθμικών ήχων, κατά κανόνα απομιμήσεων των ήχων που παράγονται από κρουστά όργανα. Μια διαδεδομένη μορφή είναι το beat boxing, που σχετίζεται κυρίως με τη hiphop (ναι, περιλαμβάνει τη μίμηση με το στόμα των σκρατς δίσκων βινυλίου από τον dj).

Κρουστά με το στόμα, λοιπόν, κι ένα ελασματάκι που βγάζει μία μόνο νότα… Δεξιοτεχνία, ε; Ναι — και μάλιστα μεγάλη. Ακούστε εδώ τι κάνουν με αυτά τα μέσα (συν τις παλάμες τους ως κρουστά), εκ των ενόντων δηλαδή, δυο μεγάλοι τζαζίστες: ο τραγουδιστής Jon Hendricks, που πέθανε στις 22 του περασμένου Νοεμβρίου, και ο Dizzy Gilespie:

* * *

Κάθε βράδυ, ένας συνεργάτης ή φίλος του dim/art διαλέγει ένα τραγούδι — ή, μάλλον όχι· αυτό δεν είναι τραγούδι, ή δεν είναι μόνο ένα τραγούδι: είναι μια ιστορία για ένα τραγούδι. Στείλτε μας κι εσείς ένα τραγούδι που δεν είναι τραγούδι στο dimartblog@gmail.com.

* * *