zougla: Πολιτικές του σώματος

Δευτέρα 7 Νοεμβρίου 2016

Πολιτικές του σώματος

—της Μαρίλυς Αργυροκαστρίτη για τη στήλη Παροράματα και ημαρτημένα—

Η Jaqueline Rose, η γνωστή ακαδημαϊκός που ερευνά την ψυχανάλυση και τον φεμινισμό, σε μια τελευταία της ομιλία εδώ στην Ελλάδα, ασχολήθηκε μεταξύ άλλων με τη Marilyn Monroe. Μας έδειξε μια πλευρά της, την πιο πνευματική που πιθανώς αγνοούμε και την συνείδηση με την οποία έπαιζε τον «ρόλο» που της είχε δοθεί αποδεικνύοντας ότι δεν ήταν καθόλου χαζή.

Η Marilyn διαβάζει τον Οδυσσέα του James Joyce
σε παιδική χαρά του Long Island (1954)
φωτό: Eve Arnold / Magnum

Σκεπτόμενη αυτό, βλέπω πολύ συχνά να περνά από τον τοίχο μου μια ολόκληρη εικονογραφία ερωτικών παρελθοντικών γυναικών, εμβληματικών στον ερωτισμό που εξέπεμπαν, όπως η Sofia Loren. Δεν μπορώ να μην αναρωτηθώ αν αυτά τα ερωτικά σύμβολα είχαν μια χαρούμενη ερωτική ζωή άξια της ομορφιάς και του σεξουαλικού τους εκτοπίσματος. Ε, λοιπόν το 50 και το 60 ήταν πολύ θλιβερές εποχές να είσαι ωραία. Η πορνεία (έστω το λεγόμενο «σπίτωμα») ήταν πολύ πιθανή αν ήσουν φτωχή, αλλιώς έπρεπε να βρεις ένα προστάτη, έναν άντρα που θα αντικαταστήσει τον πατέρα σου στην σκυταλοδρομία της φύλαξης σου. Η Loren κυκλώθηκε πολύ νωρίς (στα 19 της) από τον άσχημο και κατά 22 χρόνια μεγαλύτερο της Ponti, παραγωγό ταινιών και παντρεμένο. Η ίδια νόθο παιδί από πατέρα ευγενικής καταγωγής που ποτέ δεν την αναγνώρισε είχε την ανάγκη ενός μπαμπά, αλλά κι ενός μέντορα για να μπορέσει να σπάσει το κατεστημένο του Χόλυγουντ. Το μεγάλο της φλερτ ήταν ο Gary Grant, πιο ταιριαστός σε εκείνη σε κάλλος και δυναμική. Ο Ponti όμως χτύπησε την Loren στα πιο ευαίσθητα και πληγωμένα σημεία της και την κέρδισε από τον Grant, ακόμα κι αν δεν μπορούσε να της προσφέρει αυτό που ήθελε: μια νόμιμη οικογένεια — αφού στην Ιταλία δεν μπορούσε να πάρει διαζύγιο.

Η Loren, η γυναίκα-πόθος τόσων ανδρών, δεν είχε αμιγή πόθο η ίδια. Είχε να καλύψει τα τραύματα μια φτωχής παιδικής ηλικίας, τον φόβο , την ανασφάλεια. Πιο βασικά δηλαδή ένστικτα από το ερωτικό. Ο Ponti την προστάτεψε αλλά και την έσυρε σε διάφορες περιπέτειες ακόμα και με τον νόμο.

article-2591704-1ca63b2600000578-880_634x906

Το ‘60 λοιπόν τα πράγματα ήταν έτσι. Έκτοτε έχουμε προχωρήσει. Τείνω να κρίνω καμιά φορά την σχέση των γυναικών με την Πατριαρχία από τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζονται τον εαυτό τους. Εκτιμώ τις γυναίκες που διαχωρίζουν την επιθυμία από το κοινωνικό της πλαίσιο και δεν χρωματίζουν χρησιμοθηρικά την σεξουαλική τους ή όποια άλλη διαθεσιμότητα. Δεν κρίνω βεβαίως με βάση την εμφάνιση και την ηλικία, εκτός κι αν πρόκειται για κάποια εξόφθαλμη διαφορά γνωστού / ισχυρου άντρα με νεαρή φιλόδοξη γυναίκα.

Η Riviere, μια από τις πρώτες ψυχαναλύτριες που ασχολήθηκαν με τη γυναίκα, μιλούσε για την υπόδυση της θηλυκότητας και για το πώς οι γυναίκες τείνουν να «χαμηλώνουν» όταν μιλάνε με άντρες που κατέχουν θέσεις εξουσίας και να χρησιμοποιούν το φλερτ για να τους εξευμενίσουν, ακόμα κι αν οι ίδιες είναι έξυπνες, ικανές και ισότιμες —αν όχι ανώτερες— του αρσενικού που αντιμετωπίζουν. Μιλάμε για μια σεξουαλική, σχεδόν, υποταγή.

axtsiogloy_efi_yp_ergasias-660x330

Η Έφη Αχτσιόγλου κατηγορήθηκε και για τα δύο. Κόρη του μπαμπά, τον ακολούθησε στο κόμμα, και προτεζέ ενός ισχυρού του κόμματος προωθήθηκε σε υπουργική θέση ως porta voce του για να τον γλιτώσει στα δύσκολα από το πολιτικό κόστος. Δεν είναι φυσικά η πρώτη. Αποτελεί μόνο αφορμή για να ξανασυζητήσουμε τις δεκάδες γυναίκες που προωθήθηκαν στο παρελθόν με βάση την ενάργεια με την όποια υπηρέτησαν το συστημικό παιχνίδι. Στον αγώνα κατά της Πατριαρχίας, είναι πολύ χειρότερα τα όποια φερέφωνα των ουσιαστικά σεξιστικών επιλογών παρά η απουσία γυναικών. Με την απουσία, τουλάχιστον το πρόβλημα γίνεται πιο εμφανές και δεν βαυκαλιζόμαστε για την δήθεν εκπροσώπηση των γυναικών με αξιοκρατικά κριτήρια.

Για να κλείσω και πάλι με την Rose, θα αναφερθώ στην κατακλείδα της ομιλίας της: «ο Φρόυντ έλεγε με προβληματισμό ότι η γυναίκα δεν ενσωματώνει τον «νόμο» του πατέρα. Εγώ λέω η γυναίκα δεν ενσωματώνει τον νόμο του πατέρα, ζήτω!»

Αυτός ο νόμος είναι στην βάση του συστήματος, σημαίνει ενοχή, υποταγή και κανονιστικότητα. Οι πραγματικές κοινωνικές αλλαγές ας ξεκινήσουν από την άρση των παραπάνω και οι γυναίκες ας σκεπτόμαστε δυο φορές τις επιλογές μας και τι σημαίνουν αυτές για την αυταξία και την αυτοεκτίμησή μας καθώς και τι αποκαλύπτουν για την σχέση με το σώμα (από τα πιο πολιτικά ζητήματα) και την κοινωνική και ιστορική μας ευθύνη.

no-more-page-3-collage-620x310