zougla: To everything there is a season

Αυτό δεν είναι τραγούδι #1329
DJ της ημέρας, ο Γιώργος Θεοχάρης

Κάπου στα τέλη της δεκαετίας του ’50, ο Αμερικανός τραγουδοποιός Pete Seeger έγραψε ένα αντιπολεμικό τραγούδι με τίτλο «Turn! Turn! Turn! (To everything there is a season)». Οι στίχοι είναι παρμένοι από τον βιβλικό Εκκλησιαστή (3:1-8). Η συνεισφορά του Seeger στους στίχους είναι μικρή: έχει γράψει το Turn! Turn! Turn! (που ακούγεται παράλληλα με το άτυπο ρεφρέν to everything there is a season / and a time to every purpose under heaven) και τον τελευταίο στίχο: a time for peace, I swear it’s not too late – για να βάλει την απαραίτητη αντιπολεμική πινελιά που είχε στο μυαλό του (μια πινελιά που ασφαλώς δεν θα μπορούσε να υπάρχει στο εξόχως ισόρροπα δομημένο πρωτότυπο). Επίσης, ανακάτεψε τους βιβλικούς στίχους για να ταιριάξουν με το μέτρο του τραγουδιού. Κατά τα άλλα, Εκκλησιαστής copy-paste.

O Εκκλησιαστής είναι ένα από τα βιβλία της χριστιανικής Παλαιάς Διαθήκης (και της εβραϊκής βίβλου, βεβαίως). Κατά παράδοση, αποδίδεται στον βασιλιά Σολομώντα εξαιτίας του πρώτου στίχου: «Λόγια του εκκλησιαστή, γιου του Δαυίδ, βασιλιά των Εβραίων στην Ιερουσαλήμ» (στην απόδοση του Θάνου Σαμαρτζή – για τις λεπτομέρειες βλ. παρακάτω). Παρ’ όλα αυτά, σήμερα οι περισσότεροι μελετητές θεωρούν ότι ο συγγραφέας του είναι μεταγενέστερος του Σολομώντα: κάποιος εβραίος που πιθανότατα έζησε στην αρχαία Παλαιστίνη κατά την ελληνιστική περίοδο, κάπου στα μέσα του 3^ου π.Χ. αιώνα.

Ο Εκκλησιαστής μοιάζει ξένο σώμα μέσα στη Βίβλο: ο συγγραφέας του παραείναι κοντά στον αγνωστικισμό για τα χριστιανικά γούστα. Ο λόγος που το βιβλίο συμπεριλήφθηκε μιας εξαρχής στην Αγία Γραφή είναι επειδή το απέδιδαν (λανθασμένα, όπως αποδεικνύεται) στην αυθεντία του Σολομώντα. Γιατί, πέρα από τη σχεδόν αναγκαστική συμπερίληψή του στα «θέσφατα», οι επίσημες εκκλησίες το αντιμετωπίζουν διαχρονικά μάλλον με αμηχανία: δεν διαβάζεται ποτέ σε καμία ορθόδοξη λειτουργία (με την εξαίρεση της νεκρώσιμης ακολουθίας: «Πάντα ματαιότης τα ανθρώπινα» κ.λπ.) και μόνο μια φορά κάθε τρία χρόνια στην καθολική λειτουργία. Αυτή η αμηχανία είναι απολύτως δικαιολογημένη: ο Εκκλησιαστής ακούγεται εμφανώς εκτός γραμμής, κάπως μπερδεμένος· ανθρώπινος. Και αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον (και) έξω από εκκλησιαστικά συμφραζόμενα· συν το γεγονός, βέβαια, ότι έχει μιαν αναντίρρητη λογοτεχνική αξία.

Πρόσφατα κυκλοφόρησε μια εξαιρετική απόδοση του Εκκλησιαστή στα νέα ελληνικά: Ο Εκκλησιαστής, απόδοση & επίμετρο: Θάνος Σαμαρτζής, Δώμα 2017. (Ειδική μνεία στο καλογραμμένο και χρήσιμο επίμετρο, από το οποίο άντλησα στοιχεία για το παρόν.) Από αυτή την έκδοση, παραθέτω το απόσπασμα 3:1-8 (σ. 22), δηλαδή το ίδιο που χρησιμοποίησε και ο Pete Seeger στο «Turn! Turn! Turn!». Παράλληλα, μπορούμε να ακούσουμε και το τραγούδι στην εκτέλεση του φολκ ροκ συγκροτήματος The Byrds (1965), που είναι και η πιο γνωστή.

Εκκλησιαστής, 3:1-8

Κάθε πράμα κι η ώρα του.
Ώρα να γεννήσεις, ώρα να ψοφήσεις·
ώρα να φτιάξεις, ώρα να χαλάσεις·
ώρα να φονέψεις, ώρα να γιατρέψεις·
ώρα να γκρεμίσεις, ώρα για να χτίσεις·
ώρα για να κλάψεις, ώρα να γελάσεις·
ώρα να θρηνήσεις, ώρα να γλεντήσεις·
ώρα να πληγώσεις, ώρα για να νιώσεις·
ώρα να κρατήσεις, ώρα να αφήσεις·
ώρα για να ψάξεις, ώρα για να χάσεις·
ώρα να φυλάξεις, ώρα να πετάξεις·
ώρα για να σκίσεις, ώρα για να ράψεις·
ώρα να μιλήσεις, ώρα να σωπάσεις·
ώρα ν’ αγαπήσεις, ώρα να μισήσεις·
ώρα να φιλιώσεις, ώρα να σκοτώσεις.

* * *

Κάθε βράδυ, ένας συνεργάτης ή φίλος του dim/art διαλέγει ένα τραγούδι — ή, μάλλον όχι• αυτό δεν είναι τραγούδι, ή δεν είναι μόνο ένα τραγούδι: είναι μια ιστορία για ένα τραγούδι. Στείλτε μας κι εσείς ένα τραγούδι που δεν είναι τραγούδι στο dimartblog@gmail.com.

* * *