zougla: Οι ζωές που διαμορφώνουν τη ζωή

Το βιβλίο της άμμου #65

Δεν ήταν ο πρώτος που θα συνέγραφε την οικογενειακή τους ιστορία. Για την ακρίβεια, προσελήφθη ακριβώς εξαιτίας μιας επιτυχημένης βιογραφίας, η οποία είχε κυκλοφορήσει πριν από έναν περίπου χρόνο και είχε κάνει θραύση πανελλαδικά. Γραμμένη από έναν συνάδελφό του, τον Στρατή Βέλλιο. Ο Βέλλιος είχε πιάσει το νήμα της ιστορίας από την αρχή του προηγούμενου αιώνα, δηλαδή τρεις γενιές πριν, και ακολούθησε όλες τις πτυχές της πορείας της οικογένειας αυτής, η οποία με κάποιον τρόπο είχε παίξει σημαντικό ρόλο στα τεκταινόμενα του εγχώριου οικονομικού και πολιτικού γίγνεσθαι.

Το κείμενο του Βέλλιου, μολονότι λαΐκιζε (εξ ορισμού), ήταν καλογραμμένο, αποστασιοποιημένο, βασισμένο σε εξονυχιστική έρευνα γύρω από όλα τα θέματα που πραγματευόταν. Παρότι δεν είχε την έγκριση των μελών της οικογένειας, άρα απρόσκοπτη πρόσβαση στις πηγές, ο όγκος του υλικού που είχε μαζέψει ήταν αξιοθαύμαστος.

Μπορεί η οικογένεια Χριστοδούλου να ήταν περήφανη για την αξιόλογη αυτοκρατορία κλωστοϋφαντουργίας που είχε δημιουργήσει, αλλά, όπως σε όλα τα βασίλεια, υπήρχαν μικρά γεγονότα που θα προτιμούσε να τα γνωρίζει μόνο η ίδια. Ο Βέλλιος είχε αναδείξει επιμελώς κρυμμένα μυστικά, εστιάζοντας στο λεπτό στρώμα σκόνης που συνήθως τα καλύπτει.

«Ο Βέλλιος πάει βαθιά!», είπαν μερικοί, «αυτή είναι δημοσιογραφία!», είχαν πει άλλοι. Κοντολογίς, είχε ξετρυπώσει όλες τις συνήθειες και τα απόρρητα αυτής της καθωσπρέπει οικογένειας, αναδεικνύοντας τα γεγονότα που βρίσκονταν στο ημίφως, δίνοντας έμφαση στις πιο οδυνηρές και ξεχασμένες πτυχές της οικογενειακής σάγκα. Μερικά από αυτά τα μυστικά δεν ήταν τίποτα παραπάνω από αυτό που θα περιγράφαμε ως κοινότοπες και καθ’ έξιν «βρωμιές», από αυτές που υπάρχουν στις ζωές όλων μας (ας το παραδεχτούμε). Αυτές στην ουσία είχαν απογειώσει τις πωλήσεις και είχαν κάνει τους αναγνώστες να υπομειδιούν ή και να σκάνε στα γέλια. Θέλει τρόπο για να κάνεις τους αναγνώστες χαρούμενους.

Το βιβλίο αυτό φυσικά και πήγε καλά, αφού είχε όλα τα συστατικά απογευματινού σίριαλ: μεγάλη οικογένεια, με κάποια νέα και ωραία μέλη, κοσμήματα, τέχνη, γρήγορα σκάφη, μεθυσμένες θείες, έρωτες, ημινόμιμες δουλειές, φιλόδοξες γραμματείς και άλλα τέτοια.

Πώς είχε συλλέξει ο Βέλλιος όλο αυτό το υλικό είναι απορίας άξιο. Ήταν σαν να είχε βάλει σε όλες τις εφημερίδες του λεκανοπεδίου την αγγελία: Όποιος γνωρίζει οτιδήποτε για κάποιο μέλος της οικογένιας Χ. ας επικοινωνήσει μαζί μας. Είναι αδιανόητη η ποσότητα των πληροφοριών που μπορεί να μαζευτεί θέτοντας έτσι ανοιχτά την ερώτηση. Είναι ασύλληπτο πόσους ανθρώπους προσπερνάμε στην καθημερινότητά μας, που όμως κάτι έχουν να προσθέσουν ερήμην μας. Γιατί έτσι συμβαίνει, αναγνώστη, όπως το είπε ο Καμύ: «η πραγματικότητα της ζωής ενός ανθρώπου δεν βρίσκεται αποκλειστικά εκεί που είναι ο ίδιος. Βρίσκεται και σε άλλες ζωές που διαμορφώνουν τη ζωή του, ζωές αγαπημένων ανθρώπων, κυρίως, καθώς και ζωές άγνωστων ανθρώπων, ισχυρών ή μηδαμινών, που δημιουργούν μύθους αποφασιστικής σημασίας για τη στάση μας, ταπεινοί εκπρόσωποι της κυρίαρχης τυχαιότητας που ορίζει τις πιο τακτοποιημένες υπάρξεις».* Είχαν συνδράμει οικειοθελώς απολυμένοι υπάλληλοι που έβριζαν, σερβιτόροι από κέιτερινγκ —γέμιζα πάντα το ποτήρι σωλήνα του Προέδρου με ανθρακούχο νερό και πάγο, δεν έπινε ποτέ αλκοόλ (συμπέρασμα: ήταν πρώην αλκοολικός ή ήθελε να διατηρεί τον απόλυτο έλεγχο;)—, μια αεροσυνοδός η οποία επιβεβαίωσε την πληροφορία, ένας ταξιτζής που απαρίθμησε όλες τις διαδρομές από και προς το σπίτι του Κωνσταντίνου Χριστοδούλου, ένας φαρμακοποιός που τόνισε την ανάγκη για συχνή αγορά αναλγητικών, ένας περιπτεράς που υπερθεμάτισε στη λίστα των προτιμήσεών τους όσον αφορά στο δικό του εμπόρευμα, μια πωλήτρια γυναικείων υποδημάτων ανέφερε με εγκυρότητα τα νούμερα των παπουτσιών τους, μια μοδίστρα σχολίασε: Μπράβο τους! Με τόσα χρήματα και ακόμα επιδιορθώνουν, ένας θεατής που κάποτε καθόταν δίπλα σε ένα μέλος της οικογένειας Χ. στο Ηρώδειο χαρακτήρισε αεικίνητο και αγράμματο τον Αλέξανδρο Χ. όταν έκανε την ερώτηση: Μήπως θυμάστε ποια είναι η τελευταία σκηνή της Ιλιάδας; εννοώντας —προφανώς— πότε τελειώνει αυτό το θέαμα, επιτέλους.

Αυτές οι πληροφορίες, ανάμεσα σε τόσες άλλες, δοσμένες έτσι χύμα μπορεί να μην κάνουν καμία εντύπωση, αλλά αναμεμειγμένες στο κείμενο του Βέλλιου ήταν το επιπλέον που έδινε γεύση, το συστατικό που έκανε τη διαφορά σε ένα ήδη καλομαγειρεμένο φαγητό. Πάντως, μέσα σε όλον αυτό τον σωστό πληροφοριών, υπήρχαν ειδήσεις σημαντικές, εάν κάποιος ήξερε να τις ξεδιαλέξει ζυγίζοντάς τες.

Όταν το βιβλίο ήταν έτοιμο για τη δεύτερη έκδοση, μόνο τότε κατάφεραν να το αποσύρουν από την αγορά, αλλά η ζημιά είχε ήδη γίνει. Η πρώτη έκδοση είχε τυπωθεί σε 60.000 αντίτυπα και είχε ξεπουλήσει. Όσοι άτυχοι δεν πρόλαβαν να το αγοράσουν, το έψαχναν σαν τους ναρκομανείς. Ο Πρόεδρος ήθελε να ξαναγραφτεί μια πιο «επίσημη» εκδοχή της οικογενειακής ιστορίας υπό την αιγίδα του, όχι από κάποια ανάγκη προβολής, αλλά για να μετριάσει το πλήγμα.

*Διάλεξη του Αλμπέρ Καμύ με τίτλο «Ο καλλιτέχνης και η εποχή του», που εκφωνήθηκε στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλα. (Αλμπέρ Καμύ, Ο καλλιτέχνης και η εποχή του. Ομιλίες στη Σουηδία, εκδόσεις Καστανιώτη, 2012).

* * *

Ελεάννα Βλαστού, Ο βιογράφος.
Πόλις, 2016.

Φωτογραφία εξωφύλλου: Αθηνά Κατσάμπα, 2010

biographer

Ανθολόγος σήμερα, ο Γιώργος Τσακνιάς

* * *

—Στη στήλη αυτή δημοσιεύονται αποσπάσματα βιβλίων που μιλούν για άλλα βιβλία, πραγματικά ή φανταστικά. Εντοπίστε σχετικά αποσπάσματα και στείλτε τα στο dimartblog@gmail.com για να γίνετε ο ανθολόγος της ημέρας—