Μαρκ Μπλοχ

—του Τέλη Σαμαντά—

«Η Ιστορία, στην ουσία της, είναι η επιστήμη της αλλαγής. Γνωρίζει και διδάσκει πως είναι αδύνατον να βρεις δύο γεγονότα που να είναι ακριβώς όμοια, διότι οι συνθήκες από τις οποίες δημιουργήθηκαν δεν είναι ποτέ πανομοιότυπες. […] Η Ιστορία δεν είναι ούτε ωρολογοποιία ούτε εργαστηριακή κατασκευή. Είναι μία επίπονη προσπάθεια όσο το δυνατόν καλύτερης κατανόησης συγκεκριμένων γεγονότων. […] Το Α-Β του επαγγέλματος μας είναι να αποφεύγουμε αυτές τις ευρέως διαδεδομένες αφηρημένες έννοιες με στόχο να ανακαλύψουμε πίσω από αυτές τις μοναδικές συγκεκριμένες πραγματικότητες, αυτές της ζωής των ανθρώπινων όντων».

Ένας μεγάλος ιστορικός, ο Μαρκ Μπλοχ (Marc Bloch), γεννήθηκε σαν σήμερα, στις 6 Ιουλίου του 1886. Η ίδρυση, μαζί με τον φίλο και συνάδελφο του Λυσιέν Φεβρ (Lucien Febvre), της σχολής των Annales και της έκδοσης του περιοδικού Annales d’ Histoire Economique et Sociale (Χρονικά Οικονομικής και Κοινωνικής Ιστορίας), άλλαξε ριζικά τον τρόπο έρευνας, κατανόησης και συγγραφής της Ιστορίας. Οι «μακρές περίοδοι», οι «διαφορετικές ιστορικές ταχύτητες», η «Ιστορία των νοοτροπιών», αλλά και η γεωγραφία, οι εμπορικές συναλλαγές, οι δημογραφικές διαφοροποιήσεις, οι κλιματικές αλλαγές, μαζί με τις γλωσσολογικές και κοινωνιολογικές προσεγγίσεις, υπερέβησαν την «Ιστορία των Γεγονότων» για να φέρουν στο προσκήνιο τις ζωές των καθημερινών ανθρώπων και τη θέση τους αλλά και την αλληλεπίδραση τους με τον «ρού της Ιστορίας».

Ο ίδιος ζει «από τα μέσα» όλες τις ιστορικές στιγμές της εποχής του. Νεαρός εβραίος, επηρεάζεται από την «Υπόθεση Ντρέυφους», υπηρετεί στα χαρακώματα του Α΄Παγκοσμίου και ως λοχαγός στον Β΄ Παγκόσμιο. Συμμετέχει στη γαλλική Αντίσταση, συλλαμβάνεται από τη Γκεστάπο και εκτελείται στις 16 Ιουνίου του 1944.

«Ήταν, μαζί με τον Φεβρ, οι δύο σημαντικότεροι ιστορικοί της εποχής μας», θα δηλώσει επανειλημμένα ο συνεχιστής του έργου τους Φερνάν Μπροντέλ.

Καλό είναι να τον θυμόμαστε τον Μαρκ Μπλοχ και το έργο του: ιδίως όταν ασχολούμαστε με ιστορικά ζητήματα, είτε ως ιστορικοί είτε ως πολιτικοί επιστήμονες, αποφεύγοντας ατεκμηρίωτες «εργαστηριακές κατασκευές» που οδηγούν σε αυθαίρετα συμπεράσματα. Αλλά και ως απλοί πολίτες, όταν παραζαλισμένοι από τις καθημερινές σχεδόν ριπές των γεγονότων αδυνατούμε να δούμε τις «μακρές περιόδους» και την τεράστια σημασία της διαμόρφωσης μακροπρόθεσμων κοινωνικών νοοτροπιών.

* * *

Εδώ άλλα Επετειακά

from dimart https://ift.tt/2ubWvLW
via IFTTT