zougla: Κάθε πόλη και ΔΗΠΕΘΕ, κάθε νομός και αεροδρόμιο

—της Όλγας Σελλά για τη στήλη Παροράματα και ημαρτημένα—

Ένα από τα πράγματα για τα οποία καμαρώνω είναι ότι είμαι καλή στη γεωγραφία. Έχω περάσει άπειρες ώρες φτιάχοντας, ξεπατικωτούρα —με τη βοήθεια του μπαμπά μου, που είναι πολύ καλός στο σχέδιο— τους χάρτες των περιοχών, των νομών, τους πολιτικούς και τους γεωφυσικούς. Με τα ποτάμια και τις λίμνες δεν τα πάω πολύ καλά, ομολογώ, αλλά το πού βρίσκεται κάθε περιοχή, πόλη ή νομός, ποια είναι η πρωτεύουσα του τάδε νομού, αν εκείνος ο νομός ανήκει στην Κεντρική, τη Δυτική ή την Ανατολική Μακεδονία (είναι το πιο μπερδεμένο έτσι κι αλλιώς) επαίρομαι ότι τα παίζω στα δάχτυλα, σαν χάρτης της google — σχεδόν. Το πώς τώρα αυτή η προσωπική δεξιότητα συνδέεται με τα ΔΗΠΕΘΕ και τα περιφερειακά αεροδρόμια θα το δείτε στη συνέχεια.

Ανήμερα της 28ης Οκτωβρίου βρέθηκα στην Κοζάνη, προσκεκλημένη του ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης για την πρεμιέρα της παράστασης «Καντίντ» του Βολταίρου, μια συμπαραγωγή με το «Θέατρο Πόρτα» σε σκηνοθεσία Θωμά Μοσχόπουλου, που έκανε πρεμιέρα στις 27 Οκτωβρίου στην Κοζάνη, μερικές μέρες πριν κατηφορίσει στην Αθήνα.

Το ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης είναι ένα από τα κάμποσα Δημοτικά Περιφερειακά θέατρα της χώρας, που εξακολουθούν να υπάρχουν. Τα περισσότερα εμφανίζονται στο ευρύ κοινό, ιδίως τα τελευταία χρόνια, συμβάλλοντας ως συμπαραγωγοί (και επωμιζόμενα μεγάλο μερίδιο της παραγωγής) σε κάποια επιδαύρια παράσταση. Σε αρκετές περιπτώσεις, κάπως έτσι τα θυμόμαστε έξω από την περιφέρειά τους. Σε άλλες περιπτώσεις, όπως σ’ αυτήν της Κοζάνης, πασχίζουν να συνομιλήσουν με ένα άλλο είδος θεάτρου και να το φέρουν στους κατοίκους της περιοχής τους. Το ρήμα «πασχίζουν» είναι προσεκτικά διαλεγμένο και αφορά την ανταπόκριση της τοπικής κοινωνίας, σε αρκετές περιπτώσεις — και όχι μόνο της Κοζάνης, προφανώς.

Κι εδώ έρχεται η γεωγραφία. Η Περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας αποτελείται από τέσσερις νομούς: Φλώρινας, Καστοριάς, Κοζάνης, Γρεβενών. Γειτονικός νομός, σε απόσταση μισής ώρας, είναι η Ημαθία, με πρωτεύουσα τη Βέροια που έχει επίσης ΔΗΠΕΘΕ, ενώ 1,5 ώρα οδικώς απέχει η Θεσσαλονίκη. Αφήστε που στην εντελώς «μεσοτοιχία» Περιφερεια Ηπείρου, ΔΗΠΕΘΕ διαθέτει και η πόλη των Ιωαννίνων. Δηλαδή τρία ΔΗΠΕΘΕ, σχεδόν δίπλα δίπλα· αφαιρώ τη Θεσσαλονίκη.

Είδα την προσπάθεια που καταβάλλει το ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης, τα τελευταία 2,5 χρόνια υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση της Ελένης Δημοπούλου, υποθέτω ότι αντίστοιχες προσπάθειες —να γνωρίσουν το θέατρο στο κοινό, να δώσουν ευκαιρίες σε νέους ανθρώπους, να αναπτύξουν συνεργασίες— κάνουν και άλλα ΔΗΠΕΘΕ. Αλλά δεν θα ήταν πιο δυνατή, πιο δυναμική, πιο ολοκληρωμένη η συνεργασία και η ενοποίηση αυτών των μικρών οργανισμών που επιδοτούνται χρόνια τώρα από το υπουργείο Πολιτισμού και τον Δήμο της περιοχής τους; Δεν λέω κάτι καινούργιο, γνωρίζω ότι έχει συζητηθεί η ιδέα: αντί για 14 (;) ΔΗΠΕΘΕ ανά τη χώρα να παραμείνουν 4-5 που να καλύπτουν μεγάλες περιοχές. Και ναι, να θα μπορούσαν να κάνουν θαύματα, μ’ ένα νέο πλαίσιο λειτουργίας. Ένα το κρατούμενο.

Το εισιτήριό μου της επιστροφής από Κοζάνη έλεγε ότι θα ταξίδευα από το αεροδρόμιο Κοζάνης. Σας ορκίζομαι δεν ήξερα ότι υπήρχε αεροδρόμιο στην Κοζάνη. Στρατιωτικό επί της ουσίας, κάποια στιγμή, υποθέτω, αποφασίστηκε να φιλοξενεί και δύο πτήσεις εβδομαδιαίως της Πολιτικής Αεροπορίας. Κοιτάζοντας το εισιτήριο είδα ότι η ώρα αναχώρησης από Κοζάνη με την ώρα άφιξης στο «Ελευθέριος Βενιζέλος» απείχε δύο (!) ώρες. «Μα γιατί δύο ώρες μέχρι την Αθήνα;» ήταν η εύλογη απορία, που απαντήθηκε σύντομα: γιατί ένα ακόμα μικρό, υποτυπώδες αεροδρόμιο, για στρατιωτικούς λόγους σχεδιασμένο προφανώς, διαθέτει και η Καστοριά (υπενθυμίζω, νομός της ίδιας Περιφέρειας — να τη πάλι η Γεωγραφία). Οι αναχωρούντες από Κοζάνη απογειωθήκαμε, σε ΔΕΚΑ λεπτά φτάσαμε στην Καστοριά, προσγειωθήκαμε, αποβιβάστηκαν οι επιβάτες από Αθήνα, επιβιβάστηκαν οι επιβάτες προς Αθήνα, και έπειτα από 40 λεπτά περίπου ξεκινήσαμε το ταξίδι για το «Ελευθέριος Βενιζέλος». Να τη η μία ώρα.

Οι πτήσεις αυτές γίνονται με μικρά αεροπλάνα 30 θέσεων, που πετούν χαμηλά. Είχαμε τη μεγάλη τύχη, την τελευταία Κυριακή του Οκτωβρίου, να πετάμε με θαυμάσιο καιρό και διαυγέστατη ατμόσφαιρα. Έτσι είχαμε την ευκαιρία να κοιτάξουμε από ψηλά όλη την Ελλάδα μέχρι την Αττική. Να δούμε τη λίμνη που φτιάχτηκε στο φράγμα του Αλιάκμονα και τις διαδρομές αυτού του ποταμού, να αναγνωρίσουμε τη Λάρισα, να δούμε από ψηλά το Πήλιο, τον Παγασητικό, τον Βόλο, το Τρίκερι, τις Σποράδες στο βάθος, τον Μαλιακό, να αντιληφθούμε πόσο μεγάλη είναι η Εύβοια, να μαγευτούμε από τις εναλλαγές του εδάφους και των χρωμάτων της γης καθώς κατεβαίναμε νότια. Όλα ευδιάκριτα. Ναι, ήταν εξαιρετικό δώρο.

Αλλά, ασφαλώς, θα μπορούσαμε να το έχουμε γευτεί ατόφιο αν δεν κάναμε αυτή την αεροπορική πτήση–ΚΤΕΛ σε όλη τη Δυτική Μακεδονία. Αν συμφωνούσαν οι τοπικοί άρχοντες να γίνει ένα αεροδρόμιο, που να εξυπηρετεί τους κατοίκους και των τεσσάρων νομών, χωρίς την παγκόσμια πρωτοτυπία των… στάσεων — εντός της χώρας εννοώ (σας προλαβαίνω).

Συνέδεσα —πιστεύω όχι αυθαίρετα— τα ΔΗΠΕΘΕ με τα περιφερειακά αεροδρόμια αυτού του τύπου (που ασφαλώς χρειάζονται, είναι άγονες περιοχές, που αποκλείονται το χειμώνα, που χρειάζονται γρήγορη μετάβαση σε αστικά κέντρα) γιατί και οι δύο περιπτώσεις καταδεικνύουν τον ανορθολογικό σχεδιασμό αυτής της χώρας σε απαραίτητα αγαθά και υπηρεσίες· είτε πρόκειται για την εύκολη πρόσβαση σε άλλες περιοχές και επικοινωνία με τα μεγάλα αστικά κέντρα είτε πρόκειται για την πολιτιστική εκπαίδευση των κατοίκων. Και σ’ αυτές τις περιπτώσεις εξακολουθούν να υπερισχύουν οι τοπικές ανάγκες και «φροντίδες», οι τοπικιστικοί εγωισμοί, η άρνηση της συνεργασίας — η επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού, εν τέλει.

Γιατί βεβαίως το πρόβλημα, η μη λύση του δηλαδή, είναι πολιτικό, ασχέτως αν οι παθογένειες που το γέννησαν είναι τοπικές, τοπικιστικές, παλιοελλαδίτικες. Τόσο παλιές που μοιάζει να επιβιώνει, παραλλαγμένο και τηρουμένων των αναλογιών, εκείνο το παλιό διαφημιστικό σλόγκαν: «Κάθε πόλη και στάδιο, κάθε χωριό και γυμναστήριο».

2615