zougla: Ανακαλύπτοντας τον Παύλο Νιρβάνα

Ενόψει του τριήμερου συνεδρίου για τον Παύλο Νιρβάνα, που ξεκινά απόψε στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων, αντλούμε από τη «Φωνοθήκη» του Γιώργου Ζεβελάκη και δημοσιεύουμε το ηχητικό αρχείο της εκπομπής «Φιλολογικοί Περίπατοι» (Α΄Πρόγραμμα, 16 Μαΐου 1986), στο οποίο ο πεζογράφος Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος δίνει συνέντευξη στον Μανόλη Αναγνωστάκη ως Παύλος Νιρβάνας, απαντώντας στις ερωτήσεις του με αποσπάσματα από το έργο το Νιρβάνα. Παραγωγός της εκπομπής, ο Γιώργος Ζεβελάκης.

Ακούστε την εκπομπή:

Παπαδημ Αναγνωστ 1987 copy

Ηλίας Παπαδημητρακόπουλος και Μανόλης Αναγνωστάκης στο στούντιο κατά την ηχογράφηση της εκπομπής, Απρίλιος 1986.

* * *

images Ο Πέτρος Αποστολίδης, με το λογοτεχνικό ψευδώνυμο Παύλος Νιρβάνας, γεννήθηκε το 1866 στη Μαριαννούπολη της τότε Ρωσίας και πέθανε τον Νοέμβριο του 1937 στην Αθήνα. Λόγιος, διηγηματογράφος, μυθιστοριογράφος, θεατρικός συγγραφέας, χρονογράφος, κριτικός, ποιητής και αρχίατρος του Πολεμικού Ναυτικού. Ο Νιρβάνας είναι ένας από τους πολυγραφότατους Έλληνες συγγραφείς της ελληνικής λογοτεχνίας. Εξέδωσε πολλές ποιητικές συλλογές και δημοσίευσε πολλά χρονογραφήματα σε εφημερίδες. Από το 1905 μέχρι τον θάνατό του, έγραφε καθημερινά στην εφημερίδα Εστία. Υπολογίζεται ότι έχει γράψει περισσότερα από 12.000 χρονογραφήματα. Διατηρούσε πολύ στενούς δεσμούς με τους λογοτέχνες της εποχής του και συνέβαλε στην ανάδειξη νεότερων λογοτεχνών όπως ο Κονδυλάκης, ο Ξενόπουλος, ο Νίκος Καββαδίας. Τον συνέδεε αδελφική φιλία με τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη και είναι ο μόνος που κατάφερε να τον φωτογραφήσει.

Λογοτεχνικά, τοποθετείται στον κύκλο του Κωστή Παλαμά. Επηρεάζεται από τον αισθητισμό και τον συμβολισμό καθώς και από τον φιλόσοφο Νίτσε. Η πεζογραφία του διέπεται από ηθογραφικά και ψυχογραφικά στοιχεία, ενώ γλωσσικά ξεκίνησε από καθαρεύουσα και κατέληξε στην δημοτική γλώσσα. Το 1923 βραβεύτηκε για το λογοτεχνικό του έργο με το Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών, ενώ το 1928 έγινε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Έργα του: Δάφναι εις την 25ην Μαρτίου 1821 (1884), Η φιλοσοφία του Νίτσε (1898), Γλωσσική Αυτοβιογραφία (1905), Παγά Λαλέουσα(1907), Ο αρχιτέκτων Μάρθας (1907), Το χελιδόνι (1908), Μαρία Πενταγιώτισσα (1909), Όταν σπάση τα δεσμά του (1910), Το συναξάρι του παπα-Παρθένη (1915), Αριστοτέλης Βαλαωρίτης(1916), Η ηθική επίδρασις της επαναστάσεως (1923), Το αγριολούλουδο (1924), Ξενιτιά (1925), Το έγκλημα του Ψυχικού (1928), Εκλεκτές Ιστορίες (1930), Ένας ίσκιος στη νύχτα (1934) κ.ά.

main_nirvana-s-interview-photo-1-

* * *

Επαναφέροντας τον Παύλο Νιρβάνα

—του Νίκου Βατόπουλου—

Σε μια στροφή του χρόνου, μορφές του παρελθόντος, που άλλοτε σφράγισαν τη δημόσια ζωή, σκεπάστηκαν από τη λήθη. Λίγοι σήμερα θυμούνται, π.χ., τον Παύλο Νιρβάνα. Η νέα γενιά τον αγνοεί, αλλά και από τους παλαιότερους λίγοι θα μπορούσαν να πουν μερικές φράσεις για το έργο του. Είναι οι κύκλοι του χρόνου, συμβαίνει πάντα και συμβαίνει διεθνώς, αλλά στη δική μας περίπτωση, η ανάγκη επανασύνδεσης με προσωπικότητες που σκέφτηκαν πολύ πάνω στην κοινωνία και που παρήγαγαν μεγάλο όγκο ποιοτικού έργου, μοιάζει να είναι ανάγκη επαναπροσδιορισμού.

Δεν υπάρχει θέμα νοσταλγίας, διότι, εν προκειμένω, τι μπορεί κανείς να νοσταλγήσει από την Ελλάδα του Νιρβάνα, σαρωμένη προ πολλού από τον χρόνο; Είναι ζήτημα επαναξιολόγησης μιας πνευματικής παρακαταθήκης. Αλλωστε, το επιστημονικό συνέδριο που οργανώνεται στις 5, 6 και 7 Οκτωβρίου είναι μια απόπειρα επαναφοράς του ενδιαφέροντος πάνω σε προσωπικότητες που επί πολλές δεκαετίες είχαν μεγάλη επιδραστικότητα. Το συνέδριο «Ψυχή και Λόγος. Ανακαλύπτοντας τον Παύλο Νιρβάνα, 1866-1937», με πρόεδρο επιστημονικής επιτροπής τον ιστορικό Ευάνθη Χατζηβασιλείου, οργανώνεται από το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, τον ΟΠΑΝΔΑ και το Θέατρο Τέχνης. Θα διεξαχθεί στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων. Η σύγχρονη πρόσληψη του Παύλου Νιρβάνα, με τις επιδόσεις του στη λογοτεχνία, στο χρονογράφημα, στη φιλοσοφία, στην ιατρική, στο θέατρο, είναι εξαιρετικά προκλητικό εγχείρημα που παρασύρει σε ευρύτερες συζητήσεις. Είναι ένα στοίχημα που δεν έχει να αποδείξει κάτι. Ζητούμενα είναι, πρώτον, η προσέγγιση και η κατανόηση και, δεύτερον, η ευρύτερη ανάγνωση με σύγχρονο πλαίσιο. Σε κάθε περίπτωση, είναι μια διαδικασία ενηλικίωσης απέναντι στο πνευματικό παρελθόν.

nirvanas kai kavvadias

* * *

Με αφορμή τη συμπλήρωση 80 χρόνων από το θάνατο του Παύλου Νιρβάνα (30/11/1937), Το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, ο Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων και το Θέατρο Τέχνης τιμούν τον επιφανή απόφοιτο της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (1888), λογοτέχνη, χρονογράφο, θεατρικό συγγραφέα, ανώτερο αρχίατρο του Πολεμικού Ναυτικού Παύλο Νιρβάνα (φιλολογικό ψευδώνυμο του Πέτρου Κ. Αποστολίδη, 1866-1937) και οργανώνουν σειρά δράσεων. Μεταξύ αυτών, στις 5-6-7 Οκτωβρίου 2018 στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων θα πραγματοποιηθεί επιστημονικό συνέδριο που με σκοπό να αναδείξει και να αποτιμήσει το πολύπλευρο έργο του Παύλου Νιρβάνα στη Λογοτεχνία, στην Τέχνη, στη Φιλοσοφία, στην Ιατρική, αλλά και τους ευρύτερους ρόλους που εκείνος είχε στη δημόσια ζωή και στην εξέλιξη των Ελληνικών Γραμμάτων. Εντάσσεται στην προσπάθεια να επανέλθουν στο προσκήνιο συγγραφείς περασμένων γενιών, ενταγμένοι στο ιστορικό πλαίσιο της εποχής τους.

Παράλληλα, υπό την αιγίδα του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, θα πραγματοποιηθεί έκθεση έργων τέχνης, χειρογράφων, αλληλογραφίας και προσωπικών αντικείμενων του Νιρβάνα στο Μουσείο Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (Θόλου 5, Πλάκα), από τις 8-25 Οκτωβρίου 2018. Την έκθεση επιμελείται ο Δημήτρης Παυλόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής και αναπληρωτής Πρόεδρος του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ενώ θα την εγκαινιάσει ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών Καθηγητής Θάνος Δημόπουλος.

Στις 13 Οκτωβρίου 2018, στις 21.30’, στο Θέατρο Τέχνης «Κάρολος Κουν» (Φρυνίχου 14, Πλάκα) θα πραγματοποιηθεί μουσικό πολυσυνδυαστικό δρώμενο με τίτλο: «Το γραμμόφωνο του κυρίου Άσοφου». Μια ζωντανή μουσική περιήγηση εμπνευσμένη από τον κόσμο του Παύλου Νιρβάνα από την Άλκηστη Ηλιάδη και τον Οδυσσέα Αποστολόπουλο.

Το Σάββατο 27 Οκτωβρίου 2018, στις 18.30΄, στο Θέατρο Τέχνης «Κάρολος Κουν»(Φρυνίχου 14, Πλάκα), το Θέατρο Τέχνης θα πραγματοποιήσει αφιέρωμα στον Παύλο Νιρβάνα με τίτλο: Παύλος Νιρβάνας: Θέατρο αλλά και ποιήματα, διηγήματα, χρονογραφήματα. Οι ηθοποιοί του Θεάτρου Τέχνης (αλφαβητικά): Ερατώ Αγγουράκη, Κωνσταντίνος Ευστρατίου, Νέστωρ Κοψιδάς, Δημήτρης Μαγγίνας και Μαριλένα Μόσχου θα διαβάσουν αποσπάσματα από θεατρικά έργα, ποιήματα και κείμενα του Παύλου Νιρβάνα. Είναι η πρώτη φορά που στη σκηνή του Θεάτρου Τέχνης θα ακουστεί ο έντονα θεατρικός λόγος του Νιρβάνα. Σκηνοθετική επιμέλεια-επιλογή κειμένων: Μαριάννα Κάλμπαρη. Μουσική: Κωνσταντίνος Ευστρατίου.

Οι εκδηλώσεις θα συνεχιστούν στον Πειραιά από τις 30 Οκτωβρίου μέχρι τις 10 Νοεμβρίου.

Στο επόμενο διάστημα θα πραγματοποιηθούν ακόμη διαλέξεις και ξεναγήσεις για ενήλικες και για μαθητές σχολείων της Αττικής.

Πηγή για τα βιογραφικά στοιχεία, για το κείμενο του Νίκου Βατόπουλου και αναλυτικά για τις εκδηλώσεις: Η Καθημερινή

nirvanaspaylos_gr