zougla: Η μπέσα και η μπαμπεσιά

—του Γιάννη Παπαθεοδώρου για τη στήλη Ανώμαλα Ρήματα—

Όλα άρχισαν όταν ο παράταιρος εταίρος της κυβέρνησης έβγαζε τα προεκλογικά σποτάκια με το σπασμένο αριστερό χέρι του «μικρού Αλέξη» και ο ΣΥΡΙΖΑ ένιωθε πως η έφοδος στην εξουσία περνούσε υποχρεωτικά από τις ράγες του τρένου που οδηγούσε ένας ακροδεξιός μηχανοδηγός. Στην αρχή, λίγοι κατάλαβαν ότι ο εναγκαλισμός των δύο αρχηγών θα μπορούσε να εκθέσει ανεπανόρθωτα την «πρώτη φορά Αριστερά». Η Βουλή ωστόσο ήταν το πραγματικό πεδίο της δοκιμασίας. Οι ΑΝΕΛ δεν ψήφισαν κανένα από τα λεγόμενα προοδευτικά νομοσχέδια του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ η επιλεκτική στήριξη της κυβέρνησης μετατράπηκε γρήγορα σε μια πολιτική τερατογένεση. Κάποιες φορές, ο ΣΥΡΙΖΑ αναζητούσε συμμαχίες στην Κεντροαριστερά και στο ευρύτερο «δημοκρατικό τόξο», ενώ κάποιες άλλες απλώς έπρεπε απλώς να «καταπιεί» τις ασυνάρτητες εκρήξεις των «ψεκασμένων». Οι πρόσφατες δηλώσεις του κ. Καμμένου ωστόσο στην Αμερική οδήγησαν τα πράγματα σε ένα πραγματικό αδιέξοδο. Τα πυρά που εξαπολύθηκαν εναντίον του κ. Καμμένου από μερίδα του φιλοκυβερνητικού Τύπου αλλά και από σημαίνοντα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ δείχνουν πως πλέον το πολιτικό διαζύγιο είναι προβλέψιμο και ίσως και σκηνοθετημένο.

Ενδεχομένως άλλωστε η ρήξη των κυβερνητικών εταίρων να αποτελέσει και ένα βολικό άλλοθι για το προεκλογικό παιχνίδι της επιβίωσης: από τους όρκους φιλίας με τον «έντιμο συνεταίρο» περάσαμε πια στις κατηγορίες για τον πολιτικό εκτροχιασμό του ανεύθυνου υπουργού, που εκθέτει συνολικά την κυβέρνηση και τη χώρα. Εδώ και καιρό, το μοναδικό άλλοθι για όλη αυτή την ακατανόητη συμμαχία ήταν η «μπέσα» του κ. Καμμένου και ο έντιμος χαρακτήρας μιας συγκυβέρνησης, που θα φτάσει μέχρι το τέλος. Παρ’ όλα αυτά είναι πολύ δύσκολο να δημιουργεί κανείς συνεχώς ένα άλλοθι και να θεωρεί πως αρκεί μόνο αυτό για να είναι το συγκολλητικό στοιχείο της κυβερνητικής πολιτικής.

Όλα αυτά τα χρόνια, η κυβέρνηση στηρίζεται πάνω σε ένα μάλλον προνεωτερικό συμβόλαιο «μπέσας», το οποίο φαίνεται να τελειώνει με μια «μπαμπεσιά». Αυτά που είπε ο κ. Καμμένος στο ταξίδι του στην Αμερική ανατρέπουν πλήρως τη συμφωνία των Πρεσπών, δημιουργούν ένα νέο τοπίο για την αμυντική πολιτική της χώρας (νέες αμερικάνικες βάσεις σε Βόλο, Λάρισα, Αλεξανδρούπολη), ενώ ταυτόχρονα ο εκπρόσωπος των ΑΝΕΛ, Θεόδωρος Τοσουνίδης, μιλώντας στην ΕΡΤ είπε πως το κόμμα του ενδεχομένως να στηρίξει μια πρόταση δυσπιστίας της ΝΔ κατά της κυβέρνησης, αν δεσμευτεί ο κ. Μητσοτάκης «πως δεν θα δώσει το όνομα» της Μακεδονίας. Με άλλα λόγια, μέσα σε λιγότερο από 48 ώρες, οι ΑΝΕΛ «άδειασαν» πλήρως όλο τον κορμό της κεντρικής πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ. Σε οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο, ο υπουργός Άμυνας θα είχε «θέσει τον εαυτό του εκτός κυβερνήσεως», το ίδιο βράδυ που το αεροπλάνο θα προσγειωνόταν στην πατρίδα. Σε άλλες εποχές, μάλιστα, ακόμα και σε αυτή τη χώρα, οι παραιτήσεις θα γίνονταν ακόμη και κατά τη διάρκεια της πτήσης.

Σε αυτή την περίπτωση, ωστόσο, ο πολιτικός διπολισμός —με την ψυχαναλυτική έννοια του όρου— εκτόνωσε τη δύσκολη κατάσταση με κάτι κορώνες σε κεντρικές επιτροπές και σε κάτι αδιάφορες πολιτικές γραμματείες των δύο κομμάτων που συγκυβερνούν. Προφανώς, ο χρόνος και ο τρόπος των εκλογών ρύθμισε και τη βαλβίδα αποσυμπίεσης της μικρής κυβερνητικής κρίσης: ρητορικές ασκήσεις διαφωνίας που όμως τελειώνουν σε μια συμφωνία για να μην επανέλθει το «παλιό πολιτικό σύστημα». Είναι σαφές ωστόσο ότι όλα αυτά προετοιμάζουν την αποδρομή της κυβέρνησης και την πολιτική απόδραση της προς τις κάλπες. Από αυτή την άποψη, η «μπέσα» και η «μπαμπεσιά» είναι οι δύο όψεις του ίδιου συστήματος. Αυτό που ήταν πριν η έντιμη συμφωνία των αδελφοποιτών ηγετών θα πρέπει να γίνει τώρα το σωσίβιο που θα τους σώσει από την εκλογική φουρτούνα. Το σενάριο είναι ενδιαφέρον για όσους αντέχουν να βλέπουν κωμωδίες β΄ διαλογής, αλλά δεν θα λειτουργήσει πολιτικά. Αν σπάσει το παλιό «αντιμνημονιακό μέτωπο», ο μεν κ. Καμμένος θα παλεύει για την επιβίωσή του εναποθέτοντας τις ελπίδες του στα «αζήτητα» της Δεξιάς, ενώ ο κ. Τσίπρας θα πρέπει να πείσει τους ψηφοφόρους του ότι παίρνει τη «σοσιαλδημοκρατική» στροφή κάπως ανοιχτά∙ συνομιλώντας παράλληλα με διάφορους «Ρουβίκωνες» που στήνουνε τραπεζάκια για στρατολόγηση στη Φιλοσοφική Σχολή του ΕΚΠΑ.

Το πεδίο της προεκλογικής καμπάνιας που ανοίγεται για τα δύο κόμματα θα είναι από εδώ και πέρα εξαιρετικά θολό, εξαιτίας του πολιτικού ημερολογίου αλλά και της αποδυνάμωσης των νέων συμμαχιών. Ο κ. Καμμένος μπορεί να μην προλάβει να κεφαλαιοποιήσει την ηρωική υπεράσπιση της Μακεδονίας και ο κ. Τσίπρας μπορεί να μην προλάβει να ακούσει τα χειροκροτήματα των ευρωπαίων εταίρων για την επίλυση του ζητήματος. Αυτό που μπορεί να μένει ως μόνη πιθανή διέξοδος είναι οι απλοί καθημερινοί καυγάδες: για τον Μεγαλέξανδρο, για τα σχολικά βιβλία, για τη νέα αμερικανική βάση στο Βόλο, για τις τελικές μεταγραφές των βουλευτών. Όσο η εξουσία χάνεται, οι διαφορές θα τονίζονται ολοένα και πιο πολύ. Με τη διαφορά ότι, το τοπίο της επόμενης ημέρας, τόσο για τον ΣΥΡΙΖΑ όσο και για τους ΑΝΕΛ, θα διαμορφώνεται πάνω στις εύθραυστες ισορροπίες μιας διαλυμένης κυβέρνησης μειοψηφίας, που δεν θα έχει πια «μπέσα» και θα σκέφτεται μόνο την επόμενη «μπαμπεσιά».

* * *