zougla: Βαλκανιζατέρ

—του Γιάννη Παπαθεοδώρου για τη στήλη Ανώμαλα Ρήματα—

Βαλκανιζατέρ, με καμένο μοτέρ,
τι με νοιάζει με τέτοια λιακάδα;
Βαλκανιζατέρ, χωρίς αμορτισέρ:
Ευρώπη, Βαλκάνια, Ελλάδα.

—Νίκος Πορτοκάλογλου—

Από χτες το βράδυ –και μετά το δημοψήφισμα των Σκοπίων– ο κ. Καμμένος και οι ΑΝΕΛ κρατάνε τα κλειδιά των εκλογών. Αν κρίνει κανείς από τις πρώτες αντιδράσεις του μικρού εταίρου της κυβέρνησης, η κυβέρνηση πρωταγωνιστεί πλέον στο θέατρο του παραλόγου με δύο παράλληλους μονολόγους. Για τον ΣΥΡΙΖΑ, το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στα Σκόπια είναι μια συντριπτική νίκη του ΝΑΙ. Για τους ΑΝΕΛ πάλι, η «συμφωνία των Πρεσπών» δεν είναι καν συμφωνία. Είναι ένα «προσύμφωνο με μονογραφή», το οποίο αχρηστεύθηκε μετά το αθροιστικό ποσοστό του ΟΧΙ και της αποχής των πολιτών της ΠΓΔΜ. Οι δύο εταίροι θα επιλέξουν προφανώς την ερμηνεία που τους ταιριάζει και θα συνεχίζουν να κρύβονται πίσω από τις αμφισημίες των επόμενων κινήσεων του κ. Ζάεφ. Ωστόσο, από σήμερα, οι πολιτικοί σύμβουλοι του Μαξίμου μάλλον θα πρέπει να αναζητούν τις ημερομηνίες των επόμενων εκλογών. Γιατί, όταν (και αν) έρθει αυτή η συμφωνία στο ελληνικό κοινοβούλιο, οι ΑΝΕΛ θα έχουν εντωμεταξύ αποσύρει τους υπουργούς τους από την κυβέρνηση και η μονοκομματική πλέον κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ θα ψάχνει να βρει ψήφο εμπιστοσύνης αναζητώντας μεταγραφές της τελευταίας στιγμής από διάφορους βουλευτές, που θα βρίσκονται στα αζήτητα της εκλογικής λίστας των κομμάτων τους.

Όλοι καταλαβαίνουμε όμως πως, ακόμα και αν υπήρχε μια οριακή πλειοψηφία που θα επιθυμούσε την υπερψήφιση της «συμφωνίας των Πρεσπών», η τελευταία θα ήταν δύσκολο να επικυρωθεί γιατί πρώτα θα έχει τεθεί πιεστικά από όλες πλέον τις πολιτικές δυνάμεις της αντιπολίτευσης το ζήτημα των εκλογών. Με άλλα λόγια, για άλλη μια φορά, η εξωτερική πολιτική της χώρας θα μπει στην τροχιά ενός πολύπλοκου μετεωρισμού, που δεν θα αφήνει και πολλά περιθώρια για την περίφημη γεωπολιτική ηγεμονία της Ελλάδας στην ευρύτερη περιοχή. Το πολιτικό κεφάλαιο της χώρας εξαντλήθηκε σε τακτικισμούς χωρίς νόημα και τεχνητούς διχασμούς χωρίς αντίκρισμα.

Βαλκανιζατέρ-1000x580

Όσοι επομένως ήταν υπέρ της συμφωνίας θα πρέπει να βάλουν, προς το παρόν, μια «άνω τελεία» και όσοι ήταν κατά της συμφωνίας θα πρέπει να σκεφτούν από ποιο σημείο θα ξαναπιάσουν το διπλωματικό νήμα της διαπραγμάτευσης στο μέλλον. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει όλοι –ακόμη και οι λαλίστατοι ευρωπαίοι «παράγοντες» που τάχθηκαν υπέρ της συμφωνίας– να σκεφτούν πως οι κρίσιμες διμερείς όπως και οι διεθνείς συνθήκες πρέπει να στηρίζονται σε μια ευρεία βάση πολιτικής νομιμοποίησης. Αν κάτι μάθαμε από τα πρόσφατα δημοψηφίσματα στην Αθήνα και στα Σκόπια είναι πως, έστω και με διαφορετικές αφορμές, τόσο η εκστρατεία του κ. Τσίπρα για το ΌΧΙ όσο και η εκστρατεία του κ. Ζάεφ για το ΝΑΙ μπορεί να επιτείνουν μακροπρόθεσμα την κρίση της δημοκρατικής αντιπροσώπευσης.

Για την ελληνική κυβέρνηση όμως μάθαμε και κάτι άλλο: το θέατρο του παραλόγου θα συνεχιστεί έως το (συμφωνημένο) τέλος της συμμαχίας των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, ανεξάρτητα από το βαθμό συναίνεσης των άλλων πολιτικών δυνάμεων. Για αυτό και σε λίγους μήνες δεν θα συζητάει κανείς για τα πραγματικά βήματα της κύρωσης της συμφωνίας αλλά για τις κομματικές σκοπιμότητες που θα προσδιορίσουν την πορεία προς τις εκλογές. Επιβεβαιώνεται έτσι η αρχική πρόθεση των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ: η μετατροπή ενός μείζονος θέματος της εξωτερικής πολιτικής σε μοχλό αναδιάταξης του εσωτερικού κομματικού χάρτη. Ακόμη και σε αυτό το επίπεδο όμως, με ελάχιστα δηλαδή μικροκομματικά οφέλη, η εκκρεμότητα που θα υπάρχει στο εξής θα αφορά κυρίως το «άνοιγμα» των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της ΠΓΔΜ στο ΝATO και την Ευρώπη, χωρίς όμως ταυτόχρονα να αποτελεί στρατηγικό στόχο της Ευρώπης η αναβάθμιση και η πλήρης ενσωμάτωση των Δυτικών Βαλκανίων. Η συμφωνία κινδυνεύει, έτσι, να μπει στη ζώνη των βαμπιρικών κινηματογραφικών ταινιών, που τις γνωρίζουμε από τον «Κόμη Δράκουλα»∙ τη γνωστή φιγούρα του βαλκανικού εξωτισμού. Ή, ακόμη χειρότερα, μπορεί να γίνει μια γκροτέσκο εκδοχή του «Βαλκανιζατέρ», στο οποίο όλοι προσποιούνται ότι θα «πιάσουν την καλή» σκαρώνοντας ένα ευφάνταστο κόλπο που καταλήγει σε παταγώδη αποτυχία. «Ταπί και ψύχραιμοι γυρίζουμε στο σπίτι, πάλι τους έξυπνους τους πιάσαν απ’ τη μύτη», λέει στους στίχους του ομώνυμου τραγουδιού ο Νίκος Πορτοκάλογλου. Τουλάχιστον στην ταινία, όπως και στο τραγούδι, υπήρχε μια ισχυρή δόση ειρωνείας και αυτοσαρκασμού, που μάλλον δεν θα τη βρούμε στην πληθωρική ρητορεία των δύο παράταιρων εταίρων.