zougla: Γυμνή αλήθεια

—του Γιάννη Παπαθεοδώρου για τη στήλη Ανώμαλα Ρήματα—

Από την περίοδο που μπήκαν οι selfies στη ζωή μας —και σίγουρα στη ζωή των ανθρώπων που μετέχουν στα μέσα κοινωνικών δικτύωσης—, οι φωτογραφίες με τα οπίσθια της Κιμ Καντάσιαν αποτέλεσαν ένα ξεχωριστό φωτογραφικό είδος στο Instagram. Από τότε, δηλαδή, που η Καρντάσιαν ανακάλυψε την εκδοχή μιας σέξι μητρότητας επενδυμένης με προσθετικά εμφυτεύματα στα οπίσθια, η περίφημη «belfie» που ποσταρίστηκε στις 19 Οκτωβρίου 2013 έγινε αφορμή για ένα γενικευμένο “booty call”[1] στην παγκόσμια και παγκοσμιοποιημένη μόδα της «γυναικείας ομορφιάς». Η Κιμ, που έκανε ήδη καριέρα ως αντικείμενο καθημερινής θέασης στο πιο διάσημο reality show της Αμερικής, έπαιζε τότε με το φακό βάζοντας τον εαυτό της ταυτόχρονα στην θέση του υποκειμένου που προσκαλεί τους άλλους/άλλες να την δουν. Το μυστικό της επιτυχίας ήταν πάντα το ίδιο: η σταδιακή και αυξητική μεγέθυνση των οπισθίων της.

kk2013

Πέντε χρόνια μετά, ωστόσο, μια απρόσμενη αλλαγή στη στρατηγική της φωτογράφισης δημιούργησε πραγματικό σάλο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Προωθώντας πρόσφατα τη νέα σειρά προϊόντων ομορφιάς «Kim Kardashian Beauty», η Κιμ «μίκρυνε» τα γνωστά οπίσθιά της προκαλώντας το θυμό και την οργή των πολυάριθμων διαδικτυακών φίλων της, που δεν ανησύχησαν τόσο για το μάλλον αποτυχημένο photoshop όσο για την ίδια την επιλογή της Καρντάσιαν: «Έχω τρελαθεί με το πόσο αποτυχημένο ήταν το photoshop στα οπίσθιά της. Τα έκαναν μικρότερα. Πόσο οξύμωρο» σχολίασε ένας «ακόλουθος» της. Και κάποιος άλλος πρόσθεσε: «Είναι μικροσκοπικά. Γιατί να πληρώσει όλα αυτά τα χρήματα για να τα κάνει τεράστια όταν φαίνονται μικρά στις φωτογραφίες; Δεν βγάζει νόημα».[2]

download

Το ενδιαφέρον ερώτημα που θέτει ο διαδικτυακός φίλος της Κιμ Καρντάσιαν είναι ότι η φωτογραφία της (έστω και στην πίσω όψη της) πρέπει να «βγάζει νόημα»∙ ότι, δηλαδή, μετά από τόσες πλαστικές επεμβάσεις η Κιμ όφειλε να ακολουθήσει με συνέπεια αυτή την αυξητική-προσθετική γραμμή της αναπαράστασης της, σαν να ήταν η πιστή απεικόνιση ενός «πραγματικού» πορτρέτου, με όρους ρεαλισμού του 19^ου αιώνα. Αυτό που επίσης δεν μπόρεσε να κατανοήσει ο απογοητευμένος «ακόλουθος» της Κιμ είναι πως η selfie, σε αντίθεση με τη ζωγραφική ή τη φωτογραφία, αναφέρεται πάντα σε ένα εφήμερο και ευκαιριακό «τώρα», ξεκομμένο ίσως από τον προηγούμενο αυτοβιογραφικό χρόνο∙ είναι ένα «τώρα» που μετατρέπει τη συγκυρία σε σημασία. Σε αυτό το «τρίτο διάστημα» του νοήματος[3], όπως θα έλεγε ο Roland Barthes, το βλέμμα δεν εστιάζει πια στο πραγματικό σώμα αλλά στην επιλεκτική και επιτελεστική ορατότητα που μπορεί να έχει κάθε φορά το σώμα ανάλογα με την κλίση του κινητού τηλεφώνου ή του φακού που καταργεί τα προηγούμενα ίχνη της απεικόνισης του εαυτού.

Η Κιμ Καρντάσιαν μάλλον δεν έχει διαβάσει τον Μπαρτ αλλά σίγουρα έχει νιώσει τη μελαγχολία που προκαλεί η δημόσια υπερ-έκθεση του εαυτού της και η «γυμνή αλήθεια» που πουλάει. Πίσω από την υπερμεγέθη και την υπερβολική προβολή των μεταλλασσόμενων οπισθίων της, η Κιμ Καρντάσιαν έθεσε ίσως το πιο σημαντικό πρόβλημα για το ρόλο του διαδικτύου στην εποχή της μετα-πορνογραφικής νεωτερικότητας∙ στην εποχή, δηλαδή, που η σεξουαλική αυτό-αποκάλυψη έχει μετατραπεί σε σλόγκαν. Η ατάκα είναι γνωστή: «έριξε το instagram», ή «μοίρασε εγκεφαλικά» η Κιμ (η κάθε Κιμ) που απλώς σκηνοθετεί τον εαυτό της να μεταμορφώνεται μέσω διαφορετικών ίσως και αντιφατικών selfies.

Αν δούμε ωστόσο τις selfies όχι σαν φωτογραφίες αλλά σαν ένα reality μεταμόρφωσης του εαυτού, τότε μπορούμε ίσως να καταλάβουμε γιατί στηρίζονται σε ένα περίπλοκο παιχνίδι ανάμεσα στον πομπό και στον δέκτη. Δίπλα και παράλληλα, δηλαδή, με την Κιμ που αλλάζει μεγέθη στα οπίσθια της βασισμένη στις σκηνοθετικές οδηγίες ενός φωτογράφου ή ενός πλαστικού χειρουργού, υπάρχει πάντα ο «πραγματικός ακόλουθος» που θα ρωτάει για τη συνέχεια και τη συνέπεια ενός χαρακτήρα. Από τη μια μεριά, υπάρχει το «σώμα- μηχανή» που αλλάζει ανάλογα με τις στάσεις και τις τάσεις∙ από την άλλη μεριά, υπάρχει μια κοινότητα λατρείας που είναι αφοσιωμένη στην προβλέψιμη και επιθυμητή μεγέθυνση των οπισθίων της Κιμ Καρντάσιαν. Ανάμεσα τους μεσολαβεί πάντα το ηδονοβλεπτικό βλέμμα που ωστόσο προσαρμόζεται πάντα στις τεχνολογίες αναπαράστασης και στον άμεσο χρόνο επικοινωνίας: η selfie δραματοποιεί την πανοπτική διαφάνεια του εαυτού με όρους ατομικής ισχύος και ναρκισσιστικής επιδειξιομανίας. Στην πραγματικότητα, οι νέες φωτογραφίες της Καρντάσιαν δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα εξελιγμένο στάδιο κεφαλαιοποίησης της προηγούμενης υπεραξίας της. Με μια διαφορά∙ μπροστά στην παλιά ακαμψία του γυμνού, η Καρντάσιαν κατάλαβε πως τα οπίσθια της θα γίνουν η πλοκή μιας νέας οπτικής μυθοπλασίας.

[1] https://www.academia.edu/8213798/Belfie_Selfie_Sexpot_Harlot_If_Kim_Kardashians_Butt-Selfie_could_talk_this_is_what_it_would_say

[2] Πηγή: Η Κιμ Καρντάσιαν μίκρυνε τα οπίσθιά της [εικόνες] | iefimerida.gr

[3]http://www.cam.usf.edu/InsideART/Inside_Art_Enhanced/Inside_Art_Enhanced_files/6D.Art_at_Arm%27s_Length_(2014_article).pdf

* * *