Σαν έχεις μπροστά σου τα Τέμπη,
σαν απαντέχεις τον παράδεισό τους,
κάθε άλλο
παρά που είναι προς θάνατο
να περάσεις το Δομοκό — κι ας είναι Ιούλιος,
και καταμεσήμερο,
κι ας καίονται όσο θέλουν οι καλαμιές,
κι ας πνίγουν ολόθυμο τον αγέρα
καπνιά και στάχτη.
Τέμπη είναι αυτά
κι αξίζουν ό,τι να πεις.
(Μόνο αν κατεβαίνεις από Θεσσαλονίκη
έρχονται όλα ανάποδα).
* * *
Αυτός ο Οκτώβρης είναι μια επιστροφή στο παρελθόν, στις ρίζες, στις πατρικές μνήμες.
Γυρίζεις στο παρελθόν για να μπορέσεις να προχωρήσεις στο μέλλον, γιατί το μέλλον περιέχεται στο παρελθόν.
ΑΝΑΜΝΗΣΗ ΤΟΥ ΠΑΤΕΡΑ ΜΟΥ
—Patrick Kavanagh—
μετάφραση: Μαρίκα Συμεωνίδου
Κάθε γέρος που βλέπω
Μου θυμίζει τον πατέρα μου
Όταν ερωτεύτηκε τον θάνατο
Μια φορά που συγκεντρώθηκαν τα ρολά από στάχυα.
Αυτός που είδα στην οδό Gardiner
Σκοντάψε στο περίπτερο ήταν ένας,
Με κοίταξε με μισό μάτι,
Ίσως να ήμουν γιος του.
Και θυμάμαι τον μουσικό
Φωτίζοντας πάνω από το βιολί του
Στο Bayswater του Λονδίνου.
Κι αυτός επίσης μου έθεσε το γρίφο.
Κάθε γέρος που βλέπω
Τον Οκτώβριο-χρωματισμένο καιρό
Φαίνεται να μου λέει:
«Ήμουν κάποτε ο πατέρας σου».
MEMORY OF MY FATHER
Every old man I see
Reminds me of my father
When he had fallen in love with death
One time when sheaves were gathered.
That man I saw in Gardner Street
Stumbled on the kerb was one,
He stared at me half-eyed,
I might have been his son.
And I remember the musician
Faltering over his fiddle
In Bayswater, London,
He too set me the riddle.
Every old man I see
In October-coloured weather
Seems to say to me:
«I was once your father.»
* * *
Εικόνα εξωφύλλου: Zhang Xiaogang, «Ο πατέρας μου», 2012
Pace Gallery. Φωτό: Wang Xiang
* * *
Ένας συνεργάτης ή φίλος του dim/art διαλέγει ένα τραγούδι — ή, μάλλον όχι· αυτό δεν είναι τραγούδι, ή δεν είναι μόνο ένα τραγούδι: είναι μια ιστορία για ένα τραγούδι. Στείλτε μας κι εσείς ένα τραγούδι που δεν είναι τραγούδι στο dimartblog@gmail.com
για να γίνετε ο Dj της ημέρας.
* * *
—του Στέλιου Φραγκούλη—
Τα τζιτζίκια ήταν εκατοντάδες, απ’ τη ζέστη σ’ έπιανε πονοκέφαλος. Λυπόμουν τους ηλικιωμένους που πήγαιναν στη λαϊκή μές στη ντάλα να βρούν τα φρούτα και τα χόρτα φτηνά. Ενώ εγώ στο σπίτι μόνος και άνεργος πετάχτηκα στο μίνι μάρκετ να πάρω ένα οικογενειακό παγωτό καϊμάκι, να το φάω βλέποντας συνεντεύξεις του Αξελού. Α, οι γέροι, κοπαδάκι του θανάτου, ισχνοί, λες η ζωή που γεννήσαν και τους βύζαξε να τους απομύζησε έτσι σαν αράχνη; Μια αράχνη, αλήθεια, γεννάει και την τρώνε να παιδιά της. Τι θυσία! Αχ, βρε γέροι, πάτε λαϊκή; Πού είναι η φρέσκια σάρκα, σε καλύτερο σπίτι; Κάνει έρωτα μακριά σας; Έχει ένα νήπιο στο βυζί να την απομυζεί; Ο Τάδε απ’ το Μαραθώνα να σας δώσει καλό λάχανο να κάνετε ντολμάδες για την Κυριακή που περιμένετε να ΄ρθουν. Όμως οι πολύτιμοι ντολμάδες σας είναι γι’ αυτούς οίκτος. Πως θα ήτανε καλό να σταθείτε μπροστά τους, να βγάλετε το βαρύ μακιγιάζ και να δούνε την καρδιά σας πόσο δικαίωμα έχει ακόμη να ζει.
Γύρισα σπίτι βαρύς. Το παγωτό έλιωνε και το μάζευα περιμετρικά με το κουτάλι. Γκλουκ, βαρυκατάπινα μπροστά στον υπολογιστή. Αντί για Αξελό κοίταζα βικτωριανές φωτογραφίες νεκρών. Όταν πέθαινε ο άνθρωπός τους —συχνότερα παιδί—, καλούσαν φωτογράφο, τον έντυναν και τον έστηναν ανάμεσά τους σαν ζωντανό, βγάζοντας έτσι μια τελευταία —ή την πρώτη— φωτογραφία μαζί του. Είναι κάτι το πολύ άρρωστο για μας. Σκέφτεσαι, αναπόφευκτα, τι εποχές έχει ζήσει ο κόσμος, πόσο βασανισμένος είναι και παρόλα αυτά δεν αλλάζει. Πως να ευχαριστηθείς παγωτό έτσι; Το στομάχι γεμάτο καϊμάκι και η σκέψη γεμάτη θάνατο. Αλλά μια και είμαστε στα χρόνια της Βικτωρίας, γκουγκλάρησα εκείνη την παλιά καρέκλα που σώζονται ίχνη της ετικέτας της. Αρχές του 1900. Και τώρα ας ψάξω για αυτό το θαυμάσιο καπάκι από γλυκά που ξέμεινε στην άσφαλτο, αφού ο παλιατζής μάζεψε όλα τα υπόλοιπα χωρίς να προλάβω ούτε να τα δω. Βικτωριανό. Δυο παιδάκια που παίζουν στο χιόνι. Ζωγραφισμένα κουτάκια για τη χαρά, φωτογραφίες για το μακάβριο, όλα τα ακολουθεί μια παρουσίαση μέσω της οποίας επιτάσσονται τα αισθήματα. Ζούμε την αναπαράσταση της ζωής μας. Είμαστε άνθρωποι. Έβαλα ένα Μπαχ και αμέσως μετά έβαλα και τον Αξελό. Τώρα θα ήθελα να ήταν έντεκα τη νύχτα και να έβαζα ένα ουισκάκι.
* * *
—του Γιάννη Παπαθεοδώρου για τη στήλη Ανώμαλα Ρήματα—
Από την περίοδο που μπήκαν οι selfies στη ζωή μας —και σίγουρα στη ζωή των ανθρώπων που μετέχουν στα μέσα κοινωνικών δικτύωσης—, οι φωτογραφίες με τα οπίσθια της Κιμ Καντάσιαν αποτέλεσαν ένα ξεχωριστό φωτογραφικό είδος στο Instagram. Από τότε, δηλαδή, που η Καρντάσιαν ανακάλυψε την εκδοχή μιας σέξι μητρότητας επενδυμένης με προσθετικά εμφυτεύματα στα οπίσθια, η περίφημη «belfie» που ποσταρίστηκε στις 19 Οκτωβρίου 2013 έγινε αφορμή για ένα γενικευμένο “booty call”[1] στην παγκόσμια και παγκοσμιοποιημένη μόδα της «γυναικείας ομορφιάς». Η Κιμ, που έκανε ήδη καριέρα ως αντικείμενο καθημερινής θέασης στο πιο διάσημο reality show της Αμερικής, έπαιζε τότε με το φακό βάζοντας τον εαυτό της ταυτόχρονα στην θέση του υποκειμένου που προσκαλεί τους άλλους/άλλες να την δουν. Το μυστικό της επιτυχίας ήταν πάντα το ίδιο: η σταδιακή και αυξητική μεγέθυνση των οπισθίων της.
Πέντε χρόνια μετά, ωστόσο, μια απρόσμενη αλλαγή στη στρατηγική της φωτογράφισης δημιούργησε πραγματικό σάλο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Προωθώντας πρόσφατα τη νέα σειρά προϊόντων ομορφιάς «Kim Kardashian Beauty», η Κιμ «μίκρυνε» τα γνωστά οπίσθιά της προκαλώντας το θυμό και την οργή των πολυάριθμων διαδικτυακών φίλων της, που δεν ανησύχησαν τόσο για το μάλλον αποτυχημένο photoshop όσο για την ίδια την επιλογή της Καρντάσιαν: «Έχω τρελαθεί με το πόσο αποτυχημένο ήταν το photoshop στα οπίσθιά της. Τα έκαναν μικρότερα. Πόσο οξύμωρο» σχολίασε ένας «ακόλουθος» της. Και κάποιος άλλος πρόσθεσε: «Είναι μικροσκοπικά. Γιατί να πληρώσει όλα αυτά τα χρήματα για να τα κάνει τεράστια όταν φαίνονται μικρά στις φωτογραφίες; Δεν βγάζει νόημα».[2]
Το ενδιαφέρον ερώτημα που θέτει ο διαδικτυακός φίλος της Κιμ Καρντάσιαν είναι ότι η φωτογραφία της (έστω και στην πίσω όψη της) πρέπει να «βγάζει νόημα»∙ ότι, δηλαδή, μετά από τόσες πλαστικές επεμβάσεις η Κιμ όφειλε να ακολουθήσει με συνέπεια αυτή την αυξητική-προσθετική γραμμή της αναπαράστασης της, σαν να ήταν η πιστή απεικόνιση ενός «πραγματικού» πορτρέτου, με όρους ρεαλισμού του 19ου αιώνα. Αυτό που επίσης δεν μπόρεσε να κατανοήσει ο απογοητευμένος «ακόλουθος» της Κιμ είναι πως η selfie, σε αντίθεση με τη ζωγραφική ή τη φωτογραφία, αναφέρεται πάντα σε ένα εφήμερο και ευκαιριακό «τώρα», ξεκομμένο ίσως από τον προηγούμενο αυτοβιογραφικό χρόνο∙ είναι ένα «τώρα» που μετατρέπει τη συγκυρία σε σημασία. Σε αυτό το «τρίτο διάστημα» του νοήματος[3], όπως θα έλεγε ο Roland Barthes, το βλέμμα δεν εστιάζει πια στο πραγματικό σώμα αλλά στην επιλεκτική και επιτελεστική ορατότητα που μπορεί να έχει κάθε φορά το σώμα ανάλογα με την κλίση του κινητού τηλεφώνου ή του φακού που καταργεί τα προηγούμενα ίχνη της απεικόνισης του εαυτού.
Η Κιμ Καρντάσιαν μάλλον δεν έχει διαβάσει τον Μπαρτ αλλά σίγουρα έχει νιώσει τη μελαγχολία που προκαλεί η δημόσια υπερ-έκθεση του εαυτού της και η «γυμνή αλήθεια» που πουλάει. Πίσω από την υπερμεγέθη και την υπερβολική προβολή των μεταλλασσόμενων οπισθίων της, η Κιμ Καρντάσιαν έθεσε ίσως το πιο σημαντικό πρόβλημα για το ρόλο του διαδικτύου στην εποχή της μετα-πορνογραφικής νεωτερικότητας∙ στην εποχή, δηλαδή, που η σεξουαλική αυτό-αποκάλυψη έχει μετατραπεί σε σλόγκαν. Η ατάκα είναι γνωστή: «έριξε το instagram», ή «μοίρασε εγκεφαλικά» η Κιμ (η κάθε Κιμ) που απλώς σκηνοθετεί τον εαυτό της να μεταμορφώνεται μέσω διαφορετικών ίσως και αντιφατικών selfies.
Αν δούμε ωστόσο τις selfies όχι σαν φωτογραφίες αλλά σαν ένα reality μεταμόρφωσης του εαυτού, τότε μπορούμε ίσως να καταλάβουμε γιατί στηρίζονται σε ένα περίπλοκο παιχνίδι ανάμεσα στον πομπό και στον δέκτη. Δίπλα και παράλληλα, δηλαδή, με την Κιμ που αλλάζει μεγέθη στα οπίσθια της βασισμένη στις σκηνοθετικές οδηγίες ενός φωτογράφου ή ενός πλαστικού χειρουργού, υπάρχει πάντα ο «πραγματικός ακόλουθος» που θα ρωτάει για τη συνέχεια και τη συνέπεια ενός χαρακτήρα. Από τη μια μεριά, υπάρχει το «σώμα- μηχανή» που αλλάζει ανάλογα με τις στάσεις και τις τάσεις∙ από την άλλη μεριά, υπάρχει μια κοινότητα λατρείας που είναι αφοσιωμένη στην προβλέψιμη και επιθυμητή μεγέθυνση των οπισθίων της Κιμ Καρντάσιαν. Ανάμεσα τους μεσολαβεί πάντα το ηδονοβλεπτικό βλέμμα που ωστόσο προσαρμόζεται πάντα στις τεχνολογίες αναπαράστασης και στον άμεσο χρόνο επικοινωνίας: η selfie δραματοποιεί την πανοπτική διαφάνεια του εαυτού με όρους ατομικής ισχύος και ναρκισσιστικής επιδειξιομανίας. Στην πραγματικότητα, οι νέες φωτογραφίες της Καρντάσιαν δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα εξελιγμένο στάδιο κεφαλαιοποίησης της προηγούμενης υπεραξίας της. Με μια διαφορά∙ μπροστά στην παλιά ακαμψία του γυμνού, η Καρντάσιαν κατάλαβε πως τα οπίσθια της θα γίνουν η πλοκή μιας νέας οπτικής μυθοπλασίας.
[1] https://www.academia.edu/8213798/Belfie_Selfie_Sexpot_Harlot_If_Kim_Kardashians_Butt-Selfie_could_talk_this_is_what_it_would_say
[2] Πηγή: Η Κιμ Καρντάσιαν μίκρυνε τα οπίσθιά της [εικόνες] | iefimerida.gr
[3]http://www.cam.usf.edu/InsideART/Inside_Art_Enhanced/Inside_Art_Enhanced_files/6D.Art_at_Arm%27s_Length_(2014_article).pdf
* * *
—με τον Γιώργο Πήττα—
Ένα κλασικό short story του αρχιμάστορα στο είδος Fredric Brown (1906-1972) και βεβαίως μουσικές, πολλές μουσικές.
Bedtime stories για πολλά όνειρα — όχι απαραιτήτως γλυκά!
Playlist:
1. Irene Skylakaki – It’s Getting Darker
2. M83 – I’m Sending You Away (From Oblivion soundtrack)
3. Hans Zimmer – Day One (Interstellar)
4. Louis Viallet – Beautiful Horizon
5. Gustav Holst – Jupiter, the Bringer of Jollity
6. Bruno Sanfilippo – Piano Textures
7. Acheloo – Light Dream
8. Sentimental Machines – Don’t You Feel Ashamed
9. Zinovia – A Time to Make Amends
10. John Murphy – Sunshine / Adagio In D Minor
11. Mahler – Symphony No. 5: Adagietto
12. Audiomachine – Frozen Synapse
13. M83 – Undimmed by Time, Unbound by Death
14. Thomas Bergersen – Final Frontier
15. Gothic Storm – Look to the Stars
16. Nest – Lodge
17. Aaron Martin & Christoph Berg – Today Has Been Alright
18. Tchaikovsky – Symphony No. 6 (Pathetique): I. Adagio / Allegro non troppo
19. Evergreen – Barbra Streisand
20. Bob Dylan – Like a Rolling Stone
22. Strauss – Also sprach Zarathustra
23. Irene Skylakaki – Matterless
Ακούστε την εκπομπή:
Κάθε Κυριακή 21.00-23.00 ζωντανά στον Astra 92,8 (Κύπρος).
Λίγες μέρες αργότερα, στο dim/art.
Μουσική. Κυρίως στις περιοχές του κλασικού ροκ και της αφροαμερικάνικης μπλουζ σκηνής.
Λόγος. Που επιδιώκει να είναι συνεκτικός και ανθρώπινος. Απέναντι όμως σε κάθε είδους διακρίσεις και ρατσισμούς.
Η Κινούμενη Άμμος βαφτίστηκε έτσι κυρίως για να παρέχει την ελευθερία που επιθυμεί ο παραγωγός της, προκειμένου να κινείται σε διαφορετικά επίπεδα και διαθέσεις. Ορκισμένος εχθρός των «κατηγοριοποιήσεων» του τύπου «μουσική για νέους, μουσική για πένθος, για χαρούλες, για το καλοκαίρι, το απόγευμα, το πρωί», ο παραγωγός απλά ακούει αυτά που επιλέγει στο σπίτι του και στο αυτοκίνητό του και ελπίζει το ακροατήριο που τον τιμά να μην έχει πρόβλημα με άλματα που μπορεί να ξεκινούν από μια φυτεία του αμερικάνικου νότου και να καταλήγουν στον Pfitzner. Εμμονές στην εκπομπή, υπάρχουν. Ακούνε στα ονόματα Bob Dylan & Beatles. Επίσης, κατά καιρούς, η Κινούμενη Άμμος γλιστράει στα Μονοπάτια του Γαλαξία. Αυτός ήταν ο τίτλος εκπομπής που έκανε ο παραγωγός «μια φορά κι’ έναν καιρό» στο πρώτο πρόγραμμα της ΕΡΤ και κατά καιρούς επανέρχεται, με σκοτεινές ιστορίες συνοδευμένες από σκοτεινότερες μουσικές.
* * *
—του Ηλία Μαγκλίνη—
Ακόμα αναρωτιούνται κάποιοι πότε θα ρίξει την κυβέρνηση ο Πάνος Καμμένος. Ορισμένοι ανυπομονούν, άλλοι είναι απλώς περίεργοι να δουν τι θα γίνει. Κακώς, ωστόσο, διότι ποτέ δεν υπήρξε συνέχεια και συνέπεια πράξης με τον λόγο και τις εξαγγελίες του υπουργού Εθνικής Άμυνας. Ποτέ όμως. Η μόνη συνέπεια είχε να κάνει με τη διατήρηση της εξουσίας. Σε αυτό ταίριαξαν απολύτως με την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ. Οπότε, όσο κι αν απειλεί ή εκβιάζει με άξονα το Μακεδονικό, όσο κι αν προκαλεί ταραχή εξωθώντας έναν υπουργό πρώτης γραμμής σε φυγή, δεν θα προβεί σε καμία «έξοδο του Μεσολογγίου». Το θέμα δεν είναι λοιπόν της παρούσης – εκτός συγκλονιστικού απροόπτου.
Το πολιτικό παρασκήνιο θέλει τουλάχιστον τρεις βουλευτές των ΑΝΕΛ να έχουν ήδη πλησιάσει τον ΣΥΡΙΖΑ, συνεπώς το κόμμα του κ. Καμμένου χάνει την εξουσία με τις έδρες που ασκούσε έως τώρα στον εταίρο του. Εάν ισχύει όντως αυτό, ο κ. Τσίπρας είναι ελεύθερος να απαλλαγεί από το βαρίδιο του κ. Καμμένου και να κάνει την περιλάλητη στροφή προς την Κεντροαριστερά. Άλλες γλώσσες θέλουν τον κ. Καμμένο να αξιώνει εκλόγιμη θέση στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας από τον κ. Τσίπρα. Πλην, όμως, τα ανώτερα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ αντιδρούν σφόδρα. Έτσι ακούγεται.
Σε κάθε περίπτωση, ο Πάνος Καμμένος, μπροστά στην πολιτική του επιβίωση, αν χρειαστεί να πάρει κάποιους μαζί του στον γκρεμό, θα το κάνει χωρίς δεύτερη σκέψη. Κατά συνέπεια, απαιτούνται λεπτοί χειρισμοί από τον πρωθυπουργό απέναντι σε έναν ταύρο που είναι έτοιμος να εισβάλει στο υαλοπωλείο της Κουμουνδούρου.
Κατά πως φαίνεται, έχουμε ακόμα μερικούς μήνες μέχρι τη λύση αυτής της κωμωδίας που ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2015. Έτσι όπως πάει όμως, η «πρώτη φορά Αριστερά» κινδυνεύει να επισκιαστεί από τη βαριά σκιά του υπουργού Εθνικής Άμυνας. Διότι ένα γκραν φινάλε πάντοτε κλέβει την παράσταση.
Βλέπετε, στην αστρονομία, οι αστέρες χωρίζονται, χονδρικώς, σε δύο είδη: σε εκείνους με σχετικά μέτρια μάζα (όπως ο Ήλιος μας) και σε εκείνους με πολύ μεγαλύτερη. Στην πρώτη περίπτωση, όταν εξαντλούν τα καύσιμά τους, οι αστέρες αυτοί διογκώνονται αρχικά, αλλά στη συνέχεια συρρικνώνονται και ξεθωριάζουν μετατρεπόμενοι σε λευκούς νάνους. Στη δεύτερη περίπτωση όμως, ένας αστέρας με μεγάλη μάζα πεθαίνει με μια αβυσσαλέα έκρηξη, ένα από τα πλέον βίαια αστρονομικά γεγονότα στο σύμπαν, γνωστά ως υπερκαινοφανείς αστέρες ή σουπερνόβα. Με άλλα λόγια, στην πρώτη περίπτωση, ο θάνατος του αστέρα έχει κάτι το εσωστρεφές και ήπιο. Στη δεύτερη, κάτι ασύλληπτα βίαιο και εκκωφαντικό.
Ξέρω. Είναι κάπως ιεροσυλία να συγκρίνεις τον σημερινό υπουργό Εθνικής Άμυνας με ένα αστέρι, αλλά καταλαβαίνετε πού το πάω νομίζω: μεγάλη μάζα έχει, θορυβώδης είναι, τη στιγμή που θα νιώσει ότι τελειώνει πολιτικά, δεν θα γίνει λευκός νάνος αλλά ένα καταστροφικό σουπερνόβα, το οποίο θα (θέλει τουλάχιστον να) παρασύρει στον χαμό τη γειτονιά του. Και η αστρική γειτονιά του από το 2015 και μετά είναι ο ΣΥΡΙΖΑ.
Πηγή: Η Καθημερινή
* * *
Εδώ άλλες αναρτήσεις από την κατηγορία Copy-paste
—του Νικόλα Σεβαστάκη—
Δεν έχει καμία σημασία πως έβρισκα αισθητικά ή πολιτικά τον Γιάννο Παπαντωνίου. Ούτε αν έχει κανείς λόγους να είναι καχύποπτος, να νιώθει αντιπάθεια ή συμπάθεια, να μοιράζεται το ύφος του ανδρός ή όχι.
Το ερώτημα είναι η ποινική ευθύνη, οι συγκεκριμένες κατηγορίες και η ευστάθειά τους. Το αποδείξιμο και το προς τεκμηρίωση. Όχι μια υφολογική ή μια αόριστη ηθικολογική εναντίωση στον Παπαντωνίου ή η εξόφληση προσωπικών και πολιτικών λογαριασμών με την εποχή Σημίτη, τους εκσυγχρονιστές, τους «νεοφιλελεύθερους του ΠΑΣΟΚ» κ.λπ.
Όλα αυτά που διαβάζω μαζί με την έκρηξη χαράς κάποιων φίλων της κυβέρνησης μοιάζουν τελείως παράταιρα. Γιατί θυμίζουν πως για κάποιους η δικαιοσύνη είναι κυρίως μια ανταπόδοση πληγών και χτυπημάτων, μια εκτόνωση και μια μνησίκακη χαρά.
Και με τον Παπαντωνίου, όπως και με όποιον άλλο της μεταπολιτευτικής πολιτείας και εμπειρίας, πρέπει να απαντήσουμε στο ίδιο ερώτημα: θέλουμε δικαιοσύνη ή «κρεμάλες» και σίδερα για την ψυχική και πολιτική μας εκτόνωση; Κι αυτό πρέπει να το πουν και οι δεξιοί για τον Ξηρό και οι αριστεροί για χρηματιστές ή ανθρώπους του συστήματος και όλοι μας για αυτούς που τους συμπαθήσαμε ή δεν τους χωνέψαμε ποτέ. Τα υπόλοιπα είναι για τη συνηθισμένη κομματική εργαλειοθήκη και τις επιλεκτικές της μνήμες.
* * *
—Μίροσλαβ Χόλουμπ—
Απόδοση: Γ. Π. Σαββίδης
Ο Άλμπερτ Σεντ-Γκιόργκι*, που ήξερε κάμποσα για χάρτες
σύμφωνα με τους οποίους η ζωή τραβάει το δρόμο της κάπου εδώ ή αλλού,
μας διηγήθηκε τούτη την ιστορία από τον πόλεμο
που εξαιτίας του η Ιστορία τραβάει το δρόμο της κάπου εδώ ή αλλού:
Ο νεαρός ανθυπολοχαγός ενός μικρού ουγγαρέζικου αποσπάσματος στις Άλπεις
έστειλε μια διμοιρία ανιχνευτών στην παγωμένη ερημιά.
Άρχισε να χιονίζει
αμέσως, χιόνισε δυο μερόνυχτα και η διμοιρία
δεν επέστρεψε. Ο ανθυπολοχαγός υπόφερε: είχε ξαποστείλει
στο θάνατο δικούς του άντρες.
Αλλά την τρίτη μέρα η διμοιρία εγύρισε.
Πού είχαν πάει; Πώς ξαναβρήκαν το δρόμο τους;
Ναι, είπαν, θεωρήσαμε πως ήμασταν χαμένοι
και περιμέναμε το τέλος. Και τότε κάποιος από μας
βρήκε στην τσέπη του ένα χάρτη. Αυτό μας κάλμαρε.
Κατασκηνώσαμε, αντέξαμε στη χιονοθύελλα και ύστερα με το χάρτη
βρήκαμε τα κατατόπια μας.
Και να μας τώρα εδώ.
Ο ανθυπολοχαγός ζήτησε τον σπουδαίο αυτό χάρτη
και τον εκοίταξε καλά καλά. Δεν ήτανε χάρτης των Άλπεων
αλλά των Πυρηναίων.
Και τώρα, γεια σας.
* Σημ. του μεταφραστή: O Albert Szent-Györgyi είναι φημισμένος βιοχημικός — όπως και ο ποιητής. το 1937 έλαβε το βραβείο Νομπέλ. Η ελληνική απόδοση του ποιήματος βασίζεται στην αγγλική μετάφραση των Jarmila και Ian Miler, που δημοσιεύτηκε με την έγκριση του Holub στην συλλογή From Notes of a Clay Pigeon, Λονδίνο 1977. Τσέχικα, το όνομα του φίλου ποιητή σημαίνει «περιστέρι». Η μετάφρασή μου αφιερώνεται στη Τζένη Μαστοράκη.
[Από το τεύχος 9 του περιοδικού Χάρτης.]
* * *
—του Στέλιου Φραγκούλη—
Όποτε βρίσκω συσκευασμένες σύριγγες τις μαζεύω. Συνήθως κάποιο χαρτόκουτο με διάφορα μπιχλιμπίδια της γιαγιάς ακουμπιέται πλάι στο μπλε κάδο. Και μια μικρή ή μεγάλη έκπληξη τυχαίνει. Κάτι παλιό, χειροποίητο ή βιομηχανικό που σήμερα κυκλοφορεί σε άλλο κουτί, χωρίς τα καθαρευουσιάνικα «ν» στις καταλήξεις. Κι όταν βρω σύριγγα τη βάζω στην τσέπη. Σε κάτι τέτοια φαίνεται πως εκδηλώνεται η παιδικότητά μου. Θέλω να έχω σύριγγες στο συρτάρι κι ας μην τις κάνω τίποτα. Φαντάζομαι ότι θα φτιάξω φυσοκάλαμο και θα καρφώνω το βελόνα στις πόρτες. Παίρνεις τη βελόνα, κολλάς με σελοτέιπ ένα μπαμπάκι τόσο όσο να καλύπτει τη διάμετρο του σωλήνα και ρίχνεις. Έχει πλάκα. Κάποτε, πριν καμιά δεκαπενταριά χρόνια που δεν είχα μελάνι για τις πένες μου, ούτε λεφτά να αγοράσω, τράβηξα με μια σύριγγα το μελάνι από την κύστη μιας μεγάλης σουπιάς που υπήρχε στο ψυγείο και γέμισα την πένα. Τι έγραψα, θα σας γελάσω· έχω πετάξει τα πάντα. Και μια και λέμε για μελάνι, ακόμη με σύριγγα τραβάω απ’ το μελανοδοχείο για να γεμίσω ένα μαρκαδοράκι διαρκείας που με βολεύει τρομερά στο γράψιμο και δεν βρίσκω να πάρω δεύτερο. Το καλοκαίρι, το νυχτολούλουδο είχε πιάσει κάτι βαμβακώδη παράσιτα και κιτρίνισε, έτοιμο ήταν να σαλπάρει, δε μπορούσα να λύσω το πρόβλημα ό,τι κι αν έκανα. Στο τέλος έριξα καθαρό οινόπνευμα με το βελόνα της σύριγγας πάνω στους εγκληματικούς, ανήθικους οργανισμούς και τους ξέκανα. Μα οι λίγοι που έμειναν αναπαράχθηκαν και ξαναγέμισε και πάει το νυχτολούλουδο. Άλλη φοβερή χρησιμότητα της σύριγγας είναι στο μεγάλωμα ορφανών νεοσσών. Τα στρουθοειδή (σπουργίτια, καρδερίνες, φλώροι κ.λπ.) ανοίγουν το στόμα και τους βάζεις λίγο-λίγο χυλό πιέζοντας προσεκτικά. Τα περιστεροειδή επειδή ταΐζονται αλλιώς, χώνοντας κυριολεκτικά το ράμφος στον οισοφάγο των γονιών τους και ρουφώντας, για να τα ταΐσεις φτιάχνεις με τη σύριγγα κανονικό καθετήρα και τους τον προωθείς στον πρόλοβο. Ας είναι. Πολλά μπορείς να κάνεις με μια σύριγγα. Ακόμη και αυτή τη στιγμή μού έρχονται αόριστες ιδέες, που δε θα αποπειραθώ να τις γράψω.
Όταν βρίσκω αυτά τα ληγμένα από δεκαετίες φάρμακα, γάζες, σύριγγες, τηρώ μέσα μου ενός λεπτού σιγή· επειδή η προχωρημένη τρίτη ηλικία περιορίζει το χώρο της μπροστά στην τηλεόραση και το μόνο που αδιαφιλονίκητα της ανήκει είναι τα φάρμακά της, αυτά που ο γιατρός τους τους διατάζει σαν κηδεμόνας να παίρνουν για να είναι καλά, συνεχίζοντας κατά κάποιο τρόπο το νήμα από εκεί που το άφησαν, από το μουρουνόλαδο που τους επέβαλαν –μικροί– οι πάλαι ποτέ αγαπώντες. Έτσι αυτά τα σύνεργα της υγείας τους, σαν μέλη τους τα αισθάνομαι. Τα βιολογικά τους υπολείμματα ξεκουράζονται σε οικογενειακούς τάφους, οστεοφυλάκια και χωνευτήρια, ενώ αυτά τα ψυχικά υπολείμματα για λίγες στιγμές έχουν απάνω τους τον ίσκιο μου και το βάρος που του προσθέτει η ματαιότητα της στιγμής.
* * *
—του Γιάννη Παπαθεοδώρου για τη στήλη Ανώμαλα Ρήματα—
Τις τελευταίες εβδομάδες, η διακυβέρνηση της χώρας έχει πάρει μια ενδιαφέρουσα θεατρική τροπή στη διασκέδαση. Πριν από λίγες μέρες ανέβηκε στη σκηνή το «μονόπρακτο Καμμένου», μετά ανέβηκε το «μονόπρακτο Πολάκη», και ακολούθησε το «μονόπρακτο Κοτζιά». Έπεται και συνέχεια. Επειδή όμως οι πολίτες δεν ψήφισαν την κυβέρνηση για να βλέπουν φαρσοκωμωδίες αλλά για να λύνει τα προβλήματά τους, είναι πολύ πιθανό να αρχίσουν να βαριούνται τα μονόπρακτα και να αρχίσουν να σκέφτονται τι θα ψηφίσουν στις κάλπες. Μπροστά σε αυτά το σκηνικό, τα κόμματα και οι κινήσεις της Κεντροαριστεράς, (με κύρια κομματική έκφραση το Κίνημα Αλλαγής) εκπέμπουν ένα μάλλον θολό στίγμα. Από την «εθνική συνεννόηση» και τις «ίσες αποστάσεις» περάσαμε στο σωστό αίτημα για «εκλογές τώρα» και αμέσως μετά στο πιθανό σενάριο για κυβέρνηση «εθνικής ενότητας», με τη συμμετοχή δύο ή και τριών κομμάτων. Η έως τώρα προοπτική επιρροής των πολιτικών εξελίξεων στηρίζεται στην κάπως προβλεπόμενη λύση της «τρίτης εντολής». Φαίνεται πως και σε αυτό το χώρο, τα μονόπρακτα «ανεβαίνουν» και «κατεβαίνουν» εξίσου γρήγορα, ενισχύοντας την πολιτική αμηχανία των πολιτών.
Η αλήθεια είναι πως τα εκλογικά αποτελέσματα στη Βαυαρία επιτείνουν την εικόνα σύγχυσης και υποχώρησης της σοσιαλδημοκρατίας.[1] Είναι όμως πλέον ορατός ο κίνδυνος μιας διπλής αυτο-παγίδευσης: παράλληλα, δηλαδή, με την κενή περιεχομένου συζήτηση για τη «σοσιαλδημοκρατικοποίηση» του ΣΥΡΙΖΑ επιχειρείται τώρα και μια σταδιακή «συριζοποίηση» της σοσιαλδημοκρατίας, στην επίπλαστη, μάλιστα, βάση ενός ακαθόριστου κοινού αντιδεξιού/προοδευτικού μετώπου. Δεν πρόκειται απλώς για «αλλαγή γραμμής» αλλά για έλλειψη στρατηγικής. Αρκεί η λύση της «τρίτης εντολής» για να δώσει ελπίδα στους προοδευτικούς πολίτες; Αρκεί η αντιδεξιά ρητορική για να πείσει ότι υπάρχει μια γνήσια επιστροφή στις ρίζες; Αρκεί η αλλαγή συμμαχιών για να ορθοποδήσει η σοσιαλδημοκρατία; Ας θυμηθούμε συνοπτικά τα αυτονόητα για να αποφύγουμε τα αδιανόητα.
Η σοσιαλδημοκρατία τόσο στην Ευρώπη όσο και στη χώρα μας διακρίθηκε για την ιστορική κατοχύρωση μεγάλων εθνικών στόχων και για την πολιτική κατοχύρωση βασικών κοινωνικών αγαθών. Στο μεταπολεμικό κόσμο, η σοσιαλδημοκρατία ταυτίστηκε με το πιο επιτυχημένο μοντέλο δημοκρατικής διακυβέρνησης. Σε αντίθεση με ό,τι λέγεται, μάλιστα, με περισσή ευκολία, η σοσιαλδημοκρατία δεν ήταν ποτέ η πολιτική οικογένεια της «αναδιανομής» αλλά η κινητήρια δύναμη της ευημερούσας παραγωγής και του δημοκρατικού ελέγχου της ελεύθερης αγοράς. Ταυτόχρονα, ενσωματώνοντας τα προτάγματα του πολιτικού φιλελευθερισμού, η σοσιαλδημοκρατία αποτέλεσε μια 
πραγματική «ήρεμη επανάσταση» για τα δικαιώματα των πολιτών στο επίπεδο της ισότητας και της ελευθερίας. Για αυτό και στην Ευρώπη, η σοσιαλδημοκρατία κατατασσόταν πάντα στην Αριστερά, με επιμέρους βέβαια ιδεολογικά ρεύματα, που δεν άλλαζαν όμως τη μεγάλη εικόνα. Αν θέλει κανείς να περιγράψει συνοπτικά το κεντρικό της στόχο, δεν θα μπορούσε να βρεθεί πιο πετυχημένη περιγραφή από τον τίτλο του βιβλίου της Σέρι Μπέρμαν: Το πρωτείο της πολιτικής.
Σήμερα, μαζί με την εκλογική κάθοδο της σοσιαλδημοκρατίας, υποχωρεί και αυτό το πρωτείο, ενώ παράλληλα δίπλα της αναπτύσσονται ανταγωνιστικά ιδεολογικά ρεύματα, που ολοένα και πιο πολύ θυμίζουν κάτι από το μεσοπολεμικό παρελθόν. Ίσως όμως από εκεί θα πρέπει να πιάσουμε ξανά το νήμα για να σκεφτούμε το σύγχρονο ρόλο της. Πράγματι, το ιδεολογικά και στρατηγικά ανταγωνιστικό μοντέλο απέναντι στη σοσιαλδημοκρατία είναι ο νεοφιλελευθερισμός, στην ιδιάζουσα φάση της αυτορρύθμισης της αγοράς και του κοινωνικού αυτοματισμού. Κύριος αντίπαλος όμως της σοσιαλδημοκρατίας, όπως, τηρουμένων των αναλογιών, και στο μεσοπόλεμο είναι η άνοδος της ακροδεξιάς και οι «εχθροί της δημοκρατίας». Ακριβώς αυτή η αφοσίωση στη δημοκρατία ήταν πάντα το κλειδί για να κατανοήσει η Κεντροαριστερά τον εαυτό της και να επινοήσει ξανά το ρόλο της. Ας δούμε το ελληνικό παράδειγμα.
Η Κεντροαριστερά επιμένει –και σωστά– στο θέμα της «εθνικής συνεννόησης». Τι σημαίνει όμως «εθνική συνεννόηση»; Ο όρος σηματοδοτεί την πολιτική συναίνεση ως πλαίσιο προάσπισης των δημοκρατικών θεσμών από τους «εχθρούς της δημοκρατίας» και πάντως δεν μπορεί να σηματοδοτεί την ευκαιριακή συγκυβέρνηση δύο ή και τριών κομμάτων∙ πόσο μάλλον όταν έτσι απλώς διευκολύνεται η κυβερνητική επανάκαμψη του αριστερού λαϊκισμού, ή –ακόμα χειρότερα– η πιθανότητα να βρεθεί η Χρυσή Αυγή στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Ας το πούμε για άλλη μια φορά: το ποιος θα είναι το «τρίτο κόμμα» και το ποιος θα πάρει την «τρίτη εντολή» δεν είναι απλώς μια δημοσκοπική πρόβλεψη που θα καταλήξει σε μια εκλογική συμπεριφορά. Είναι ίσως το πιο σημαντικό θέμα για την ποιότητα του δημοκρατικού πολιτεύματος και την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας. Είναι ένα μείζον διακύβευμα των εκλογών.
Προφανώς η βασική αντιπαλότητα με την «ακροδεξιά απ’ όπου κι αν προέρχεται» (άρα και με τον κ. Καμμένο των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ) δεν σημαίνει πως η Κεντροαριστερά μπορεί να συνεχίσει την πολιτική των «ίσων αποστάσεων» απέναντι σε όλους. Στα δημοκρατικά πολιτεύματα, άλλωστε, η πολιτική άμιλλα και ο υγιής κομματικός ανταγωνισμός δεν επιτρέπει να υπάρχουν «ίσες αποστάσεις» μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης. Επιπλέον, οι «ίσες αποστάσεις» δεν μπορούν να οδηγούν διαρκώς στη διατήρηση ενός μόνιμου εξισορροπητικού ετεροπροσδιορισμού («ούτε- ούτε»). Αντιθέτως αυτό που θα έπρεπε να ενδιαφέρει την Κεντροαριστερά είναι η «στρατηγική ήττα του ΣΥΡΙΖΑ» με την παράλληλη δέσμευση της εθνικής και δημοκρατικής ευθύνης πως «η χώρα δεν θα μείνει ακυβέρνητη», με συσχετισμούς που θα επιβάλλουν οι πολίτες με την ψήφο τους. Το σοσιαλδημοκρατικό «πρωτείο της πολιτικής» στηρίχτηκε σε ένα νέο συμβόλαιο συμφιλίωσης και συμβιβασμού μεταξύ κράτους, αγοράς και κοινωνίας, στον καιρό της εδραίωσης του κομμουνισμού και της ανόδου του φασισμού. Η σοσιαλδημοκρατία πέτυχε επειδή κάλυψε ένα κενό και απέσπασε τη συγκατάβαση της «μεγάλης κοινωνίας». Αυτό το κενό πρέπει να γεμίσει και πάλι σήμερα για να γίνει η «τρίτη εντολή» πρώτη επιλογή στις κάλπες.
[1] https://thecaller.gr/opinion/quo-vadis-kinal/
* * *
