zougla: Μου το ’χα πει

Αυτό δεν είναι τραγούδι #1217
DJ της ημέρας, η Ουρανία Σόκαλη

Όσο περνούν τα χρόνια μέσα στην κρίση, όλο και περισσότεροι συνειδητοποιούν τι περίπου μας συνέβη μέσα σε μια (κρίσιμη, όπως αποδεικνύεται) εικοσαετία: από την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού μέχρι το σπάσιμο της πρώτης τραπεζικής φούσκας – δηλαδή, (χοντρικά) κατά τις δύο προηγούμενες δεκαετίες, του 1990 και του 2000.

Το τι ακριβώς μας συνέβη τότε θα συζητιέται και να αναλύεται ολοένα και περισσότερο όσο απομακρυνόμαστε χρονικά από την περίοδο εκείνη. Και μάλλον καλύτερα έτσι γιατί τα εν θερμώ συμπεράσματα περισσότερο κακό κάνουν παρά καλό. Αλλά ακόμα κι όταν κατακάτσει η σκόνη, ακόμα κι όταν η διανόηση και οι πάσης φύσεως ειδήμονες βγάλουν τα πορίσματά τους, είναι εξαιρετικά αβέβαιο ότι θα υπάρξει αφενός ομοφωνία και αφετέρου κατανόηση των λαθών (για την αποφυγή της επανάληψής τους στο μέλλον), τόσο από τους άρχοντες όσο και από τους αρχόμενους. Τα ιστορικά δεδομένα δεν επιτρέπουν παρά ελάχιστη αισιοδοξία.

Από την άλλη, όσοι από εμάς ζήσαμε εκείνα τα χρόνια ξέρουμε τι μας συνέβη. Μπορεί να μην είμαστε σε θέση να εκφράσουμε την εμπειρία μας «επιστημονικά», μπορεί να αδυνατούμε να ομαδοποιήσουμε και να αναλύσουμε «στεγνά» τα δεδομένα, αλλά ξέρουμε. Γιατί ήμασταν εκεί. Γιατί τα ζήσαμε. Γιατί συμπράξαμε στο γίγνεσθαι, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Συνεπώς, «δικαιούμαστε δια να ομιλούμε»; Χμ. Ναι, ίσως. Να μιλάμε, αλλά να λέμε κάτι (πέρα από «πσόφο!», «γίδια!», «μνημόνια μέχρι να σβήσει ο ήλιος» κ.λπ.).

Οι ψηφίδες του μωσαϊκού της «επονείδιστης και απεχθούς» εικοσαετίας είναι γνωστές: διαπλοκή, διαφθορά, απενοχοποίηση του κακού, αποθέωση του ευτελούς, διάβρωση των θεσμών, απαξίωση του πολιτισμού, έκπτωση ιδεών. Πιο συγκεκριμένα: γιγάντωση των ολιγαρχιών, κυριαρχία των ΜΜΕ (στην «κατασκευή υπηκόων»), (πλαστή) άνοδος του βιοτικού επιπέδου, εύκολος (παράνομος) πλουτισμός, μεσουράνημα των μετρίων, ραγδαία εξάπλωση του Διαδικτύου (εδώ αναφέρομαι στις αρνητικές παραμέτρους των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης και στην πορνογραφία), διωγμός κάθε κριτικής σκέψης. Δεν υπήρχε άλλο πρόσωπο από το πρώτο του ενικού αριθμού: εγώ να περνάω καλά· όλα για πάρτη μου· εγώ, για μένα, δικό μου. Ζοφερό τοπίο. Όμως όλα αυτά (και άλλα πολλά) δεν αποτελούν παρά διαπιστώσεις. Το ζητούμενο είναι ένας κριτικός λόγος που θα βάλει αναλυτική τάξη στο χάος. Γίνεται; Ασφαλώς και γίνεται! Όμως εδώ μιλάμε για τραγούδια (που, έστω, δεν-είναι-τραγούδια), συνεπώς ο χώρος δεν προσφέρεται. Πάντως, αν μου ζητούσαν να κλείσω με μία και μόνη λέξη που να περιγράφει κατά το δυνατόν πληρέστερα τα ’90s και ’00s θα διάλεγα αυτήν: απληστία.

Δεν (θέλω να) ανήκω στους σταλεγάδηκες, δεν επιθυμώ να κουνήσω το σταλεγαεγώ δάχτυλο σε κανέναν. Αυτό όμως δεν με εμποδίζει να παραδεχτώ ότι κάποιοι όντως «μας τα έλεγαν» έγκαιρα. Για παράδειγμα, ήταν κάποτε ένα ροκ συγκρότημα –ελληνικό–, οι Tsopana Rave. Ναι, δεν ήταν να τους παίρνεις στα σοβαρά με τέτοιο όνομα, αλλά αυτή τη φόρμα είχαν επιλέξει – δικαίωμά τους. Και όμως, αυτοί οι τύποι κυκλοφόρησαν ένα (καλό) τραγούδι το 1997, το «Μου το ’χα πει», στο οποίο αποτυπώνεται άριστα ο θεμέλιος λίθος του σαθρού οικοδομήματος εκείνων των ημερών: το πρώτο πρόσωπο του ενικού αριθμού.

Μου το ’χα πει

Από μικρό παιδί εμένα με κοπάναγα
Εγώ δεν είμαι αυτός που φανταζόμουνα
Θέλω να με βρω, να μου μιλήσω
Ψάχνω να βρω το νούμερο να μου τηλεφωνήσω

Έτσι μια μέρα σπίτι μου με κάλεσα
Μα δε μου άνοιξα και έξω με περίμενα
Τι μου έχω κάνει και δε με θέλω πια
Αυτή η εσωστρέφεια μας θέλει χωριστά

Μου το ’χα πει

Εγώ μαζί μου δε μιλιόμαστε
Όποτε είμαι μαζί μου πάντα τσακωνόμαστε
Με πήρα στο τηλέφωνο και το ’κλεισα
Μ’ είδα στο δρόμο, μ’ έφτυσα και με κλώτσησα

Μια μέρα που τρυπήθηκα φρικάρισα
Πήρα βελόνα και κλωστή και με μαντάρισα
Σε μια πορεία στην Αθήνα μέρος έλαβα
Μα ήμουν μέλος των ΕΚΑΜ και με συνέλαβα

Μου το ’χα πει
Μα δε με άκουγα

Μου το ’χα πει
Καλά με ήξερα μα δε με υπολόγιζα

Έτσι μια μέρα μ’ ερωτεύτηκα
Μου έκανα καμάκι αλλά δε δέχτηκα
Του εαυτού μου πάντα του τη φύλαγα,
ακόμα κι αν με χτύπαγα δε μίλαγα

Ξάφνου μαζί μου εγώ την ψώνισα
Τα πήρα με την πάρτη μου και αυτοκτόνησα
Τώρα που με σκότωσα μ’ άφησα μόνο μου
Ψάχνω στη νύχτα να με βρω να πω τον πόνο μου

Μου το ’χα πει
Μα δε με άκουγα

Μου το ’χα πει
Καλά με ήξερα μα δε με υπολόγιζα

***

[Φωτογραφία εξώφυλλου: από την ταινία «Seven» (1995) του David Fincher.]

* * *

Κάθε βράδυ, ένας συνεργάτης ή φίλος του dim/art διαλέγει ένα τραγούδι — ή, μάλλον όχι• αυτό δεν είναι τραγούδι, ή δεν είναι μόνο ένα τραγούδι: είναι μια ιστορία για ένα τραγούδι. Στείλτε μας κι εσείς ένα τραγούδι που δεν είναι τραγούδι στο dimartblog@gmail.com.

* * *