Η ατμομηχανή

Αν θέλεις να κερδίσεις κάτι, τρέξε 100 μέτρα. Αν θέλεις να έχει μια πραγματική εμπειρία, τρέξε μαραθώνιο.

—Εμίλ Ζάτοπεκ—

—του Τέλη Σαμαντά—

Του κόλλησαν το προσωνύμιο «Η ατμομηχανή» για το ρυθμό του και για τον τρόπο που ξεφυσούσε στη διάρκεια του αγώνα. Αναρωτιόνταν γιατί έδειχνε να πονάει ενώ αγωνιζόταν. «Δεν έχω το ταλέντο να τρέχω και να χαμογελάω συγχρόνως», απαντούσε ο ίδιος. Ήταν μέλος του ΚΚ Τσεχοσλοβακίας και εθνικός ήρωας στη χώρα του. Τάχθηκε υπέρ της «Άνοιξης της Πράγας» του Ντούμπτσεκ. Μετά τη σοβιετική εισβολή διαγράφηκε από το κόμμα, του αφαιρέθηκε ο βαθμός του συνταγματάρχη, τον έστειλαν να σκάβει σε ένα ορυχείο ουρανίου και σε συνέχεια στη συγκομιδή απορριμάτων. Το κομμουνιστικό καθεστώς υποχρεώθηκε να τον μεταθέσει σε γραφείο γιατί κάθε φορά που πέρναγε το απορριματοφόρο του, με τον ίδιο να κάνει από πίσω «τροχαδάκι», έβγαινε ο κόσμος στο δρόμο και φώναζε ρυθμικά το όνομα του. Το καθεστώς κατέρρευσε με πάταγο αφήνοντας πίσω του συντρίμμια –και μερικούς νοσταλγούς του. Ο ίδιος άφησε πίσω του σπουδαίες αθλητικές διακρίσεις και το ήθος του –μαζί με εκατομμύρια θαυμαστές του. Ο Εμίλ Ζάτοπεκ (Emil Zátopek) γεννήθηκε σαν σήμερα, στις 19 Σεπτεμβρίου του 1922. Πέθανε στις 22 Νοεμβρίου του 2000.

(Λεπτομέρειες στο θαυμάσιο βιβλίο του Jean Echenoz Δρόμος αντοχής, μετάφραση Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδόσεις «Πόλις»).

Μυστήριο τρένο

—της Βάσως Σβαρνιά | onsports.gr—

Έγινε θρύλος σε μια δεκαετία που οι άνθρωποι μπορούσαν να εκτιμήσουν το εξαιρετικό με την πρώτη ματιά. Αν ζούσε τώρα πιθανόν ορισμένες από τις ατάκες του να προκαλούσαν το κοινό αίσθημα και τον χαρακτηρισμό «ψώνιο». Ειδικά όταν ρώτησε τους συναθλητές του στον Μαραθώνιο του 1952 στους Ολυμπιακούς του Ελσίνκι, αν ο ρυθμός του ήταν πολύ… γρήγορος γι’ αυτούς.

Η τακτική του στο μαραθώνιο ήταν πραγματικά ένα ανέκδοτο. Αρχικά αποφάσισε να τρέξει δίπλα στον κάτοχο του παγκοσμίου ρεκόρ Τζιμ Πίτερς, ο οποίος όμως φρόντισε να έχει έναν ταχύ ρυθμό. Ο Ζάτοπεκ ρώτησε τον αντίπαλό του μετά τα πρώτα 15 μίλια πώς του φαίνεται ο ρυθμός του αγώνα και ο Βρετανός έκπληκτος του απάντησε περιπαιχτικά «αργός», μόνο και μόνο για να δει αμέσως τον Τσέχο να επιταχύνει! Ο Πίτερς δεν τερμάτισε ποτέ.

Το ότι νωρίτερα είχε κερδίσει τα χρυσά μετάλλια στα 5.000 και 10.000 κάνοντας και παγκόσμιο ρεκόρ ήταν… λεπτομέρεια. Κανείς δεν πίστευε πως μπορεί να τα καταφέρει στον μαραθώνιο μετά από δύο (!) αγώνες μεγάλων αποστάσεων, αλλά ο Τσέχος είχε κάνει την σχετική προετοιμασία του, τρέχοντας καθημερινά με τις στρατιωτικές του γαλότσες στα βουνά της Τσεχίας και με καθημερινά σπριντ 400μ.

Προσωπικότητα και χαρακτήρας

Στην εποχή που έδρασε ο Ζάτοπεκ, ο πρωταθλητισμός δεν σήμαινε «σκύβω τα κεφάλι και τρέχω μίλια ή τέλος πάντων «ψάχνω τρόπο να… κόψω δρόμο προς την επιτυχία». Ο Ζάτοπεκ είχε μια προσωπικότητα που θα ζήλευαν πολλοί. Είχε τον σεβασμό των συναθλητών του, τον θαυμασμό της πρωταθλήτριας συζύγου του, ακοντίστριας  Ντάνα Ζατόπκοβα και κοιωνικοπολιτική δραστηριότητα.

Εμαθε πολλές από τις ευρωπαϊκές γλώσσες για να μπορεί να επικοινωνεί με τους συναθλητές και αντιπάλους του και αυτό τον έκανε αγαπητό σε πολλούς. Ιδιαίτερα όμως ένας Αυστραλός δρομέας ο Ρον Κλαρκ δέχτηκε από τον Ζάτοπεκ το ομορφότερο δώρο της καριέρας του. Ο Τσέχος εκτίμησε το 1966 πως έπρεπε να του χαρίσει το χρυσό ολυμπιακό μετάλλιό του από το Ελσίνκι, επειδή δεν είχε κερδίσει ποτέ του τίτλο.

Το 1968 ήρθε σε ρήξη με το Κουμμουνιστικό Κόμμα όταν διαφώνησε δημοσίως για την σοβιετική κυριαρχία στην Τσεχοσλοβακία.

Ολυμπιακά και ευρωπαϊκά… μόνο

Από το 1948 έως το 1954 κέρδισε 38 κούρσες 10.000 μ. και έκανε 18 παγκόσμια ρεκόρ σε διάφορες αποστάσεις. Πρωτοανέβηκε σε ολυμπιακό βάθρο στο Λονδίνο το 1948, οπότε κατέκτησε το χρυσό στα 10.000μ. και το ασημένιο στα 5.000μ. Ο άθλος, όμως, του Ελνσίνκι όπου σε οκτώ μέρες έκανε τρία παγκόσμια ρεκόρ ήταν ασύλληπτος μέχρι να γίνει.  Ήταν επίσης ο πρώτος άνθρωπος που έτρεξε τα 10.000μ. κάτω από 29 λεπτά. Όλα αυτά αλλά κυρίως ο χαρακτήρας του και η καθολική εικόνα πρωταθλητή που διατήρησε ως το τέλος, του χάρισαν το 2000 το μετάλλιο Πιερ Ντε Κουμπερτέν για το ήθος και την προσφορά του. Μπροστά σε αυτά, τα τρία χρυσά ευρωπαϊκά μετάλλια (5.000μ. και 10.000μ. στις Βρυξέλες το 1950 και 10.000. στη Βέρνη το ’54) και το χάλκινο στα 5.000 μ. (Βέρνη’54) είναι… ψιλά γράμματα.

Γιατί είχε στιλ και σεξ απίλ

Πέραν των καλοχτενισμένων μαλλιών του με επαρκή δόση μπριγιαντίνης, όλο το υπόλοιπο στιλ του Ζάτοπεκ όταν έτρεχε ήταν τουλάχιστον… αστείο.  Γενικά κινούσε τον κορμό του, λύγιζε το κεφάλι του και έκανε γκριμάτσες. Λίγο – πολύ ό,τι δεν έκανε κανένας άλλος ως τότε. Τα βογγητά του μάλιστα του χάρισαν το παρατσούκλι «ατμομηχανή». Όταν τον ρώτησαν γιατί  κάνει γκριμάτσες απάντησε: «Δεν κάνω γυμναστική ή πατινάζ για να χαμογελάω».

 

Όσο για το σεξ απίλ, το εξάντλησε στην σύζυγό του Ντάνα Ζατόπκοβα με την οποία έχουν είχαν γεννηθεί την ίδια μέρα στο ίδιο μαιευτήριο στις 19 Σεπτεμβρίου 1922. Χαριτολογώντας για την νίκη της συζύγου του στο Ελσίνκι όπου πήρε το χρυσό στον ακοντισμό ο Ζάτοπεκ έλεγε πως η νίκη του στα 5.000μ. ήταν αυτό που την ενέπνευσε. «Πληρωμένη» και άμεσα ήρθε η απάντηση της πνευματώδους ακοντίστριας: «Ας πάει να εμπνεύσει καμία άλλη κοπέλα να δω αν θα στείλει το ακόντιο στα 50μ».

* * *

Εδώ άλλα Επετειακά

from dimart https://ift.tt/2ODPNY3
via IFTTT