zougla: Ήχος από ίσκιους λέξεων

—του Στέλιου Φραγκούλη—

Όλα έκαναν θόρυβο. Το μυαλό ήταν διεγερμένο από μόνο του. Ο ήρεμος γιαλός τις νύχτες με τον ήσυχο φλοίσβο του, μονότονος απομονωνόταν και άκουγα τη βουή μυριάδων καρδιών και του αίματός τους. Ο κόσμος έρρεε. Η συγκίνηση που απέδιδα σε ορισμένα πρόσωπα είχε κι αυτή τον ήχο της. Κάπως σαν κοχύλι. Φυσικά δεν ήταν το αντίκρισμα οποιωνδήποτε ακουστικών εμπειριών που «έντυνε» τα πάντα, αντιθέτως δεν είχε την παραμικρή αρμονία με καμιάν ηχώ της πραγματικότητας. Ήταν ο ήχος από ίσκιους λέξεων στη φαντασία μου. Τον συνόδευα με ένα ίσο όπου μετατρεπόμουν σε συστατικό του θέματος, δηλαδή ηχοποιούμουν και περνούσα σε μια μονοαισθητική διάσταση που —φτωχό το παράδειγμα— με σήκωνε στην επιφάνεια σα ζεστή θάλασσα ένα ανάσκελο κορμί με κλειστά μάτια κάτω απ’ τον καλοκαιρινό ήλιο.

Παρουσία άλλων χανόταν. Ήταν σωστή τυραννία. Απέφευγα τους άλλους για να ζω αυτό το συνεχές.

Το απόσπασμα αυτό είναι από το ημερολόγιό μου, ένα πρόχειρο τετράδιο από τα χρόνια που δεν τηρούσα καθημερινή καταγραφή σκέψεων. Γιατί γενικώς ήμουν πολύ απαιτητικός στα τετράδια και στις πένες που χρησιμοποιούσα. Όμως εκείνη η άδικη περίοδος που αισθανόμουν απολύτως αχρείαστος και είχα χάσει κάθε πίστη στον εαυτό μου είχε και το ανάλογο τετράδιο. Έμεινε μισό, ήταν ανέμπνευστο και τώρα που το ξεσκέπασα στην ακαταστασία ενός συρταριού, ανοίγοντάς το με χτύπησε στο πρόσωπο η μελαγχολία του. Το ξεφύλλισα τρέμοντας από πρόληψη να μην κολλήσω κατάθλιψη. Και μετά το πέταξα με σιγουριά στα σκουπίδια. Είχα πάρει τη ζωή μου λάθος· κύριε Σεφέρη, μόλο που σε διάβαζα και σε διάβαζα, μόνο εσένα διάβαζα τότε*. Το ψέμα είχε μαζευτεί στις αρθρώσεις μου. Δεν υπάρχει δρόμος για το ψέμα.

Παρασύρθηκα να εξομολογούμαι, ήθελα να μιλήσω περισσότερο για το μοναδικό ενδιαφέρον σημείο του τετραδίου, το αρχικό απόσπασμα. Με παραξενεύει τρομερά ότι ενώ μιλάει για μια έντονη και ασυνήθιστη ψυχική κατάσταση, δική μου, εγώ σήμερα δε θυμάμαι τίποτα. Και δε θυμάμαι ούτε τη στιγμή που την κατέγραφα τόσο ζωντανή αλλά πλέον περασμένη. Είχα προφανώς πέσει σε ένα μεσαίωνα. Έχω απωθήσει ή έχει στεγνώσει από πάνω μου κάθε ζωή από τότε; θυμάμαι κάποιο πρωινό που κοίταζα τις γλάστρες και χτύπαγα τον καφέ μου, κοντά σε κείνη την εποχή, ο κήπος, όπου κοίταζα πήρε το λόγο και μίλησε. Μια αίσθηση από λόγια που εξυπακούστηκαν γεννήθηκε. «Είσαι γεννημένος για να ‘σαι σπάνιος. Αν δεν είσαι σπάνιος δε θα καταφέρεις να ζήσεις. Αληθινά είσαι σπάνιος όταν αυτό που βγαίνει από μέσα σου σε εκπλήσσει. Όταν το Εγώ σου μείνει επιτέλους αμέτοχο σε κάτι που κάνεις ο Υπόλοιπος. Ο Υπόλοιπος, αυτός κάνεις θαυμάσιες πράξεις. Ο Υπόλοιπος πριν την Εύα. Ο Υπόλοιπος των Αγίων, των Ασκητών και των Τρελών. Όλα είναι για σένα, ποιητή η στιγμή σου».

Και τώρα λέω, μάλιστα. Ένας υπερφίαλος, ένας ασθενικός μαχητής με χάρτινα όπλα, κραυγάζει άψυχα στο μισοσκόταδο της μοναξιάς του. Πώς τη γλίτωσα; πώς κατάφερα να γίνω ένας άνθρωπος του μόχθου και να κάνω και οικογένεια; ζήλευα πάντα την ευκολία και την απλότητα, την ευχέρεια που είχαν όλοι εκτός από μένα να λένε «καλημέρα» και να μιλούν στο τηλέφωνο. Ξεκίνησα, νομίζω, απ’ αυτό: αρνούμενος να πω «καλημέρα».

* Αναφορά στο ποίημα του Γιώργου Σεφέρη «Άρνηση» (Στροφή, 1931) και συγκεκριμένα στη λάθος ανάγνωση της λέξης «λάθος»:

Άρνηση

Στο περιγιάλι το κρυφό
κι άσπρο σαν περιστέρι
διψάσαμε το μεσημέρι
μα το νερό γλυφό.

Πάνω στην άμμο την ξανθή
γράψαμε τ’ όνομά της
Ωραία που φύσηξεν ο μπάτης
και σβήστηκε η γραφή.

Με τι καρδιά, με τι πνοή,
τι πόθους και τι πάθος
πήραμε τη ζωή μας· λάθος!
κι αλλάξαμε ζωή.

* * *