zougla: Ρωγμές και ρήξεις

—του Γιάννη Παπαθεοδώρου για τη στήλη Ανώμαλα Ρήματα—

Η πρόσφατη υπερψήφιση της «Συμφωνίας των Πρεσπών» άφησε πίσω της μια σημαντική ρωγμή στις απαραίτητες συναινέσεις για τα λεγόμενα «εθνικά θέματα» αλλά αποκάλυψε ταυτόχρονα και το τελικό σχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ στην πορεία προς τις κάλπες: το σχέδιο διεμβολισμού του «μεσαίου χώρου» και της Κεντροαριστεράς, με «ολίγη» από Νόμπελ Ειρήνης και «ολίγη» από στήριξη στον Μαδούρο. Στην πολιτική ωστόσο κανείς δεν «διεμβολίζεται», αν δεν το θέλει. Η μεμψίμοιρη θεωρία της «λεηλασίας» της Κεντροαριστεράς —θεωρία στην οποία παλαιότερα είχε διαπρέψει κατεξοχήν η Αριστερά εγκαλώντας επί δεκαετίες το ΠΑΣΟΚ για τα μικρά ποσοστά της— είναι μια ανόητη και αφελής θεωρία. Ο κομματικός ανταγωνισμός επιβάλλει σχεδιασμούς, στρατηγικές ακόμη και τακτικισμούς για τη διεκδίκηση της ηγεμονίας σε έναν πολιτικό χώρο. Το μοναδικό σημείο, επομένως, από το οποίο θα μπορούσε σήμερα ο χώρος της σοσιαλδημοκρατίας να επιχειρήσει την ανασύνταξή του, με νέο ιδεολογικό και οργανωτικό περιεχόμενο, είναι ακριβώς αυτή η πρόκληση της ηγεμονίας.

Τα στοιχεία ταυτότητας του χώρου δεν είναι άγνωστα: κομματική αυτονομία, εγγυήσεις πολιτικής σταθερότητας, προγραμματικός λόγος, μεταρρυθμιστικό σχέδιο, πίστη στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και στο κοινωνικό κράτος. Αυτό που λείπει είναι η κινητοποίηση των πολιτών και η εμπιστοσύνη τους στην ενιαία έκφραση των δυνάμεων της Κεντροαριστεράς. Πώς όμως μπορεί να γίνει αυτό σήμερα, με το Ποτάμι να διαλύεται, τη ΔΗΜΑΡ να βρίσκεται (ξανά) σε τροχιά διάσπασης, το ΚΙΝΑΛ να αναδιπλώνεται στο «μικρό ΠΑΣΟΚ»; Το ξέρουμε και από άλλες περιπτώσεις. Η δύναμη ενός χώρου θεμελιώνεται πάνω στην ενότητά του και στις προοπτικές του. Ο κατακερματισμός και η συρρίκνωσή του οδηγεί αναγκαστικά σε ρόλους που εξυπηρετούν τα σχέδια του «μικρού δικομματισμού».

Αν κάτι έδειξαν οι τελευταίες εξελίξεις είναι πως η παραπλανητική κινητικότητα βουλευτών και κομμάτων απαιτεί άμεσα τη χάραξη μιας «καθαρής γραμμής», έτσι ώστε η επόμενη διακυβέρνηση να μην είναι αιχμάλωτη είτε μιας ετερόκλητης συμμαχίας είτε μιας αλαζονικής αυτοδυναμίας. Πρόσφατα, ο Ευ. Βενιζέλος περιέγραψε συνοπτικά το προνομιακό πεδίο αυτής της αναμέτρησης: «Είναι μια χώρα η Ελλάδα που δεν έχει στην πραγματικότητα επαναφέρει στην επιφάνεια τις ανταγωνιστικές δυνατότητές της. Δεν έχει τραπεζικό σύστημα που να λειτουργεί φυσιολογικά. Δεν έχει ασφαλιστικό σύστημα βιώσιμο. Δεν έχει δημόσια διοίκηση φιλοεπενδυτική. Δεν έχει κοινωνία των πολιτών η οποία να είναι διατεθειμένη να αγωνιστεί χάριν ενός μεταρρυθμιστικού προτάγματος. Διαμορφώνουμε μια κοινωνία με πλειοψηφία επιδοματούχων. Οι άνθρωποι έχουν ανάγκη από τα επιδόματα, αλλά εγκλωβίζονται σε μια κολοσσιαία παγίδα φτώχειας που έστησε για αυτούς η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ- ΑΝΕΛ μέσω των υπερπλεονασμάτων». Αυτή είναι η πραγματικότητα που πρέπει να ενδιαφέρει το χώρο για να βοηθήσει τη χώρα.

Σήμερα, η κοινωνία και οι πολίτες ζητούν από την Κεντροαριστερά μια ρήξη τόσο με την εθνικολαϊκιστική Αριστερά όσο και με τη συντηρητική Δεξιά. Αυτή η ρήξη είναι ιδιαίτερα σημαντική για όλους εκείνους τους προοδευτικούς πολίτες, που διατηρούν την ελπίδα ότι η οικονομική κρίση δεν μπορεί και δεν πρέπει να εξελιχθεί σε μια πολύπλευρη κρίση των θεσμών και της δημοκρατίας. Για αυτό και το κλειδί για την αναγέννηση και την ενδυνάμωση του χώρου της Κεντροαριστεράς δεν μπορεί να είναι τα ρετρό ιδεολογήματα περί «προοδευτικών μετώπων» αλλά οι ρεαλιστικές προτάσεις για μια νέα σχέση μεταξύ κράτους, κοινωνίας και αγοράς με άξονα τις προοδευτικές μεταρρυθμίσεις και τη συνεργασία των παραγωγικών δυνάμεων. Η προγραμματική υπεροχή της σοσιαλδημοκρατίας, ιδιαίτερα μετά την αποτυχία της ριζοσπαστικής αριστεράς, πρέπει τώρα να εξειδικευτεί σε μια εναλλακτική πρόταση διακυβέρνησης, που θα εκφράζει τη συμμαχία ευρύτατων κοινωνικών δυνάμεων, στο πλαίσιο πάντα της αταλάντευτης ευρωπαϊκής πορείας της χώρας. Οι εκκλήσεις για τον επαναπατρισμό ψηφοφόρων δεν αρκούν. Πάνω στη ρωγμή του διαφαινόμενου εθνικού διχασμού, πρέπει τώρα να περιγραφεί η ρήξη με όλο εκείνο το παλαιοκομματικό παρελθόν που υποθηκεύει το μέλλον.

* * *

the-mildred_-1912_2711266k