zougla: Το καπλάνι της βιτρίνας (graphic novel)

Η Νίκη Κωνσταντίνου-Σγουρού και η Μαρία Τοπάλη διαβάζουν βιβλία για παιδιά και τα συζητούν μεταξύ τους — γραπτά. Κάθε Τρίτη!

Άλκη Ζέη, Το καπλάνι της βιτρίνας (graphic novel)
Εικονογράφηση: Στέλλα Γεωργίου, Γεωργία Ζάχαρη
Διασκευή: Στέλλα Γεωργίου, Γεωργία Ζάχαρη
Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2021

Η Νίκη στη Μαρία:

Οι βαρετές Κυριακές, ο Ίκαρος και η προπαίδεια. Και υπάρχουν πολλές Κυριακές βαρετές – αν και χωρίς προπαίδεια – που σκέφτομαι τη Μέλια και τη Μυρτώ ξαπλωμένες στο πάτωμα του σπιτιού τους να ακούνε τη θάλασσα. Και χάρηκα που τις ξανασυνάντησα ζωγραφισμένες, αν και στην αρχή ήμουν διστακτική. Διστακτική γιατί αγαπώ πολύ αυτό το βιβλίο και το θεωρώ ιδανικά γραμμένο για να χρειάζεται να γίνει κάτι άλλο. Καθυστέρησα αρκετά να διαβάσω τη διασκευή του σε graphic novel γιατί λιγάκι φοβόμουν μήπως χαλάσει την προσωπική μου εικόνα για το βιβλίο, μήπως εικονογραφήσει υπερβολικά τη δική μου αίσθηση, μήπως δώσει υπερβολικά καθαρά χαρακτηριστικά στον μαγικό ξάδερφο Νίκο. Δεν το έκανε. Ευ-πο.

Αν και γραμμένο-φτιαγμένο για παιδιά, το graphic novel αισθάνομαι πως αποτυπώνει περισσότερο τη δική μας ενήλικη ματιά, των παλαιότερων αναγνωστριών του «Καπλανιού», που ξέρουμε τα πρόσωπα, που ξέρουμε γιατί συμβαίνουν τα πράγματα. Η πλοκή είναι υπαινικτική, οι αναγνώστες του graphic novel χρειάζονται το μυθιστόρημα για να μπουν αληθινά μέσα στην ιστορία. Τους προκαλεί να το διαβάσουν, να μάθουν λεπτομέρειες, να ξανακλάψουν (γιατί σίγουρα θα κλάψουν). Και για μένα αυτό είναι ευτυχές.

Η εικονογράφηση είναι τρυφερή και χρωματιστή. Σχεδόν σαν παιδική ζωγραφιά, περήφανη σαν ριγέ μαγιό. Με τον τρόπο της δεν επιβάλλεται ασύμμετρα: τα σχέδια συνυπάρχουν με τις εικόνες που είχα φτιάξει από μόνη μου μέσα στα χρόνια που διάβαζα το βιβλίο. Γενικά, ευ-πο.

Επίσης, το πιο αγαπημένο μου: οι μύτες που είναι σχεδόν σγουρές. Ευ-πο, ειδικά.

Η Μαρία στη Νίκη:

ΕΓΩ να δεις πόσο διστακτική ήμουν. Μην σου πω ότι, αν δεν το είχες προτείνει, αποκλείεται να το έπιανα στα χέρια μου. Δεν είχα καμία όρεξη να καταρρίψω έναν τόσο αγαπημένο μύθο. Τελικά, συνέβη το λιγότερο πιθανό: μαγεύτηκα ως ενήλικη από το graphic novel όπως και όσο είχα μαγευτεί ως παιδί από το βιβλίο — το πρώτο βιβλίο που έγραψε η Άλκη Ζέη, αρκετά αυτοβιογραφικό και ήδη ώριμο και κατασταλαγμένο. Ευ-πο, Ευ-πο. Όλα είναι όπως τα λες και θέλω να προσθέσω και άλλα ακόμα.

Πρώτα απ’ όλα, μοιάζει σα να υπήρχε εξαρχής κάτι το έντονα γραφιστικό, το έντονα κομικ-ίστικο στο Καπλάνι-βιβλίο. Και έρχονται τώρα αυτές οι δυο, η Γεωργία Ζαχαρή και η Στέλλα Στεργίου, και τσακ!, το βγάζουν θαρρείς στην επιφάνεια. Έπειτα, είναι και το ίδιο το καπλάνι. Παράξενη λέξη, παράξενο αντικείμενο. Πρέπει να πω ότι όταν ήμουν παιδί, μετά την πρώτη, ίσως και τη δεύτερη και την τρίτη ανάγνωση, δεν είχα καμία απολύτως εικόνα του καπλανιού στο μυαλό μου. Είχα συγκρατήσει ότι πρόκειται για ένα βαλσαμωμένο «κάτι». Αυτό ήταν φαίνεται αρκετό για τότε. Θυμόμουν όλα τα άλλα: τον παππού, το Λαμαγάρι, τις δυο αδερφές, τη Μέλια που ήταν Μέλισσα. Αυτό το τελευταίο, επειδή ο δικός μου παππούς ήταν πολύ σημαντικός στη ζωή μου και ήταν και μελισσοκόμος, με έκανε να πιστεύω ακλόνητα ότι το βιβλίο με αφορούσε εντελώς προσωπικά. Σαν να είχα κάνει μια κρυφή συμφωνία με την Άλκη Ζέη . Σαν να μου έκλεινε το μάτι. Σαν να ήμουν και εγώ μια Μαρία που όμως κατά βάθος την έλεγαν Μέλισσα. Χαμός.

Αλλά το ίδιο το καπλάνι παρέμενε στα παρασκήνια. Ενώ τώρα- αχ αυτό το μαγικό πλάσμα. Μόνο στη γραφιστική νουβέλα ζωντανεύει σε τέτοιο βαθμό. Να τολμήσω να πω ότι ως προς το πλάσμα αυτό, που δίνει στο έργο τον τίτλο, οι δημιουργοί της γραφιστικής νουβέλας σχεδόν υπερβαίνουν την συγγραφέα του πρωτοτύπου; Ευ-πο, Ευ-πο, ειδικά και γενικά. Είναι δυνατόν να κλείνω την τελευταία πολύχρωμη σελίδα με βουρκωμένα μάτια και κόμπο στον λαιμό; Φταίω εγώ που αρνούμαι να μεγαλώσω;