zougla: Κι εσείς τι λέτε κ.Καθηγητά;

Δευτέρα 3 Αυγούστου 2015

Κι εσείς τι λέτε κ.Καθηγητά;

—του Νικόλα Σεβαστάκη—

Υπάρχει μια αξιοσέβαστη μερίδα κόσμου που πιστεύει τα τελευταία χρόνια σε μια Δημοκρατία των Καθηγητών, σε ένα είδος διακυβέρνησης από «εγνωσμένης αξίας» ακαδημαϊκούς/ επαΐοντες. Στην μια άκρη αυτής της ζήτησης για σοφία βρίσκεται ο πολιτικός πλατωνισμός μιας δεξιάς που αναζητά, όπως κάποτε ο Ερνέστος Ρενάν, μια ιδεώδη κυβέρνηση των σοφών Μανδαρίνων. Αλλά και στο νέο Κέντρο κυκλοφορεί ιδιαίτερα η ελκυστική ιδέα ενός team τεχνοκρατών που θα αναλάβει να οδηγήσει το κλυδωνιζόμενο σκάφος έξω απ τις άγριες θάλασσες. Τέλος, στη ριζοσπαστική Αριστερά αυτή η ιδέα, διανθισμένη με τα απαραίτητα περί εξουσίας του δήμου και «από τα κάτω» κινήματα, επιστρέφει πάντα στον διανοούμενο-εμψυχωτή των αμφιθεάτρων και των πλατειών.

Ήμουν και είμαι πάντα επιφυλακτικός έως αρνητικός γι αυτή την εξιδανίκευση των καλών υπηρεσιών ενός «κυρίου Καθηγητή». Τόσο απέναντι στο παραδοσιακό «αστικό» μοντέλο περί Πεφωτισμένης Ηγεσίας όσο και στην αριστερή ειδωλοποίηση του λεγόμενου διανοούμενου της χειραφέτησης. Έχω την εντύπωση ότι χρειαζόμαστε επαρκείς ειδικούς και συνετούς χειριστές γενικών ιδεών [ευαίσθητους στα ζητήματα ηθικοπολιτικού προσανατολισμού] που δεν θα παίρνουν όμως τον εαυτό τους ούτε για γκουρού ούτε για ακτιβιστή. Χρειαζόμαστε δυναμικούς τεχνολόγους της πρακτικής όσο και ερμηνευτές της πολυπλοκότητας. Όχι όμως ανθρώπους που αποζητούν σώνει και καλά την απόδειξη των υποθέσεών τους ή των βεβαιοτήτων τους στην σκηνή των πραγματικών προβλημάτων του κόσμου. Όχι ανθρώπους που θέλουν να επιβεβαιωθούν ως ευφυείς κοινωνιολόγοι, πολιτικοί θεωρητικοί ή ρηξικέλευθοι πολιτικοί οικονομολόγοι, «ασκώντας πολιτική». Δεν πιστεύω με άλλα λόγια πως το ελληνικό ή το ευρωπαϊκό ζήτημα θα λυθεί από καθηγητές πανεπιστημίου.

Μιας και αύριο όμως είναι η επέτειος της 4ης Αυγούστου, μη ξεχνάμε και και το άλλο: ένα πλήθος ακαδημαϊκών —και επιφανών— συστρατεύτηκε με τις εθνικιστικές και φασιστικές δυνάμεις του Μεσοπολέμου. Η έλξη για την πολιτική της δόξας και για τις ηρωικές σωτηριολογικές μυθολογίες υπήρξε αποφασιστικός παράγοντας γι αυτή τη σύμπνοια. Ο άλλος παράγοντας ήταν βεβαίως ο συνήθης καριερισμός της «θέσης» και η αίγλη των δημόσιων αξιωμάτων.

Σήμερα, μετά από έξι χρόνια κρίσης αισθάνομαι ότι (κάποιοι) ακαδημαϊκοί παραμιλήσαμε. Όχι, όπως λέει το στερεότυπο, ότι σιωπήσαμε. Και το αποτέλεσμα δεν είναι παρήγορο. Γι αυτό και θυμώνω πολύ με τις κουβέντες διαφόρων για τους διανοούμενους, κουβέντες γεμάτες αφελές δέος ή αντιθέτως μνησίκακη εχθρότητα. Ενοχλούμαι με τις μεγάλες προσδοκίες για την καθοδήγηση του παραπλανημένου έθνους όσο και με τη λαϊκίστικη χολή για τους «καθηγητάδες».

Με μια έννοια, η έξοδος μιας αστικής κοινωνίας από την ανωριμότητα θα ήταν η βαθμιαία απαλλαγή και από τις δυο προλήψεις, τις θετικές και τις αρνητικές. Όταν σταματήσουμε να περιμένουμε τη Λύση από τον εκάστοτε «κ. Καθηγητή» αλλά και όταν μειωθούν οι εκ των υστέρων λιθοβολισμοί στον έναν ή άλλον λόγω απογοήτευσης και πικρών διαψεύσεων. Να πάρουμε μια ανάσα από τους λυτρωτές αναλαμβάνοντας δουλειά κατά των ψευδαισθήσεων και των ψεμάτων. Αυτών ειδικά των ψεμάτων που μπορεί να είπαμε και στους εαυτούς μας.

* * *