zougla: Όλα για την περίοδο

Η Νίκη Κωνσταντίνου-Σγουρού και η Μαρία Τοπάλη διαβάζουν βιβλία για παιδιά και τα συζητούν μεταξύ τους — γραπτά. Κάθε Τρίτη!

Όλα για την περίοδο
Κείμενο: Άννα Ρουά
Εικονογράφηση: Μαντμουαζέλ Καρολίν
Μετάφραση: Όλγα Καρυώτη
Εκδόσεις Πατάκη, 2023

Η Νίκη στη Μαρία:

Χαίρομαι τόσο πολύ που υπάρχουν τέτοια βιβλία για τα σημερινά κορίτσια – για τα άτομα που έχουν περίοδο. Και για εκείνα που δεν έχουν, αλλά ζουν πλάι σε άλλα που έχουν. Παρόλο που υπάρχει παντού πια τόση διαθέσιμη πληροφορία (και μάλιστα και καλής ποιότητας πληροφορία), θεωρώ πολύ σημαντικό που στην προκειμένη περίπτωση είναι συγκεντρωμένη σε ένα βιβλίο τυπωμένο, σε ένα αντικείμενο που τα περιλαμβάνει σχεδόν όλα, που τα παρουσιάζει με συνοχή, με μια σχετική γραμμικότητα, τακτοποιημένα και προσεγμένα, με ωραίο λεξιλόγιο και ενιαία αισθητική. Που έχει σελίδες χάρτινες ώστε να μοιάζει με εγχειρίδιο και σε αυτές τις σελίδες φιλοξενούνται όλα αυτά τα σώματα, οι φάτσες απορίας, οι φλέγουσες ερωτήσεις, οι συζητήσεις των φιληνάδων. Με προσεκτικό και χαριτωμένο τρόπο βλέπουμε τις τάσεις, τα καλτσόν, τα σορτσάκια, τα βρακιά, μια φιγούρα να κρατάει μια τσάντα με το σήμα του φεμινισμού με τη γροθιά (αν και ταιριαστότερο στο πνεύμα του βιβλίου θα ήταν το σήμα του τρανσφεμινισμού). Η εικονογράφηση είναι συνολικά κόκκινη και αιματηρή (χωρίς αυτό να σημαίνει μπλιαξ) σχολιάζοντας ρητά ότι δεν είναι δυνατόν να είναι μπλε το αίμα στις διαφημίσεις για τα προϊόντα περιόδου (τα οποία επισημαίνεται πως είναι παράλογα ακριβά). Παραμένει κάπως ωραιοποιητική και λίγο commercial –εμένα μου άρεσε πολύ βέβαια– αλλά καταφέρνει έτσι να είναι ευχάριστη, ανακουφιστική και να δείξει πολύ παραστατικά χρήσιμα πράγματα, όπως το πώς βάζουμε ένα ταμπόν ή ένα κύπελλο περιόδου. Δεν σεξουαλικοποιεί, δεν στρογγυλεύει, δεν αισθητικοποιεί τα σώματα. Τα δείχνει απλά: σώματα που –μεταξύ άλλων– αιμορραγούν. Οφείλω να παραδεχτώ πως μου έλειψαν λίγο οι τρίχες. Πιστεύω πως οι έφηβες χρειάζονται περισσότερες τρίχες στις δημόσιες αναπαραστάσεις.

Το πιο αγαπημένο μου κεφάλαιο ήταν αυτό που εξηγεί ότι το να έχεις περίοδο δεν σημαίνει πως είσαι γυναίκα. Αφενός γιατί υπάρχουν γυναίκες που δεν έχουν περίοδο και αφετέρου γιατί αιμορραγούν σώματα με μήτρα όχι απαραίτητα γυναικεία. Το συμπάθησα πολύ αυτό το βιβλίο. Θα ήθελα να το είχα διαβάσει νωρίτερα. Ένιωσα όπως με τη διάσημη σειρά του Netflix, το Sex education. Θα με είχε γλιτώσει από πολύ κόπο αν είχε εμφανιστεί όταν ήμουν πιο μικρή. Χαίρομαι πολύ που κυκλοφορεί.

Η Μαρία στη Νίκη:

Όπως φαντάζεσαι, συμφωνώ και επαυξάνω και στο σύνολο και στα σημεία. Οπότε ίσως έχει ένα ενδιαφέρον να πω τα μαμαδίστικα — ή και σχεδόν τα γιαγιαδίστικά μου. Το πρώτο που σκέφτηκα ήταν ότι όλα τα καλά και δυνατά φεμινιστικά κείμενα έρχονται από τη Γαλλία. Ωπ — γράφω στη Νίκη, άρα αλλάζω το «φεμινιστικά» σε «τρανσφεμινιστικά», σωστά; Μετά σκέφτηκα ότι ανήκω ίσως στην πρώτη γενιά (ή σε μια από τις πρώτες) που χρησιμοποίησαν σερβιέτες — οι μαμάδες μας χρησιμοποιούσαν χαρτοβάμβακα και ακόμα αναρωτιέμαι πως τα κατάφερναν. Θυμάμαι μια φορά είχα δει κάτω από τη φούστα μιας δασκάλας όταν ήμουν στο δημοτικό και αυτή ήταν στη σκάλα, πιο ψηλά. Μια απίθανα πολύπλοκη κατασκευή. Απόδειξη ότι το θυμάμαι ακόμα. Θεέ μου. Θυμάμαι επίσης ότι μέχρι να γίνω 25-26 χρονών πονούσα κάπου-κάπου φρικτά με την περίοδο. Λιποθυμούσα. Έκανα εμετό. Διάρροια. Και τα λοιπά. Εννοείται ότι αυτά δεν αποτελούσαν κανένα ζήτημα την εποχή εκείνη. Απλώς καταπίναμε παυσίπονα και βρίζαμε την κακή μας μοίρα. Αλλά από την άλλη ήμασταν και οι πρώτες -από τις πρώτες- που το θέσαμε με υπερηφάνεια. Και φροντίζαμε να το λέμε δυνατά: «σήμερα δεν μπορώ, έχω περίοδο». Και ήταν σημαντικό να μην πούμε «είμαι αδιάθετη» αλλά να πούμε «έχω περίοδο».

Το βιβλίο είναι λίγο σαν το Κομμουνιστικό Μανιφέστο μετά από κάμποσες δεκαετίες απεργιών και εξεγέρσεων. Κωδικοποιεί πράγματα που τα διατύπωναν τα άτομα με περίοδο οργανωμένα ή μοναχικά, εδώ κι εκεί, στο διάβα των τελευταίων δεκαετιών, με θάρρος και με μπόλικη προσπάθεια.

Δεν μου χτύπησε τίποτε περίεργα, και μου άρεσε η τσαχπινιά και το χιουμοράκι. Μου άρεσε επίσης που δεν έχει προσηλυτιστική σκληρότητα. Είναι χαλαρό βιβλίο. Σωστό και χαλαρό.

Τι θα θεωρούσα ίσως απαραίτητο συμπλήρωμα στην ελληνική έκδοση;

Πολλές φορές αναφέρεται σε γιατρούς, μαίες, συμβουλευτική. Η εντύπωσή μου είναι ότι οι έλληνες (δυστυχώς και πολλές ελληνίδες, προηγούμενων τουλάχιστον γενεών) γιατροί είναι πολύ μακριά από τέτοιες χειραφετητικές προσεγγίσεις. Καλά, δεν συζητώ καν για τη μαμά μου που μου έλεγε με ύφος πολλών καρδιναλίων ότι η δική της γυναικολόγος της έλεγε «αμάν πια με αυτή την καραμέλα της περιόδου». Αναδιπλασιασμένη περιφρόνηση για να το βουλώσω. Για να μην διανοηθώ. Και με το διπλό κύρος, της γυναίκας και της επιστήμης. Ακόμα τη χαστουκίζω νοερά εκείνη τη γιατρό. Υπάρχουν άραγε σήμερα στην Ελλάδα δομές στις οποίες μπορεί να καταφύγει ένα κορίτσι που χρειάζεται βοήθεια και συμβουλή στα θέματα της περιόδου; Όχι; Θα ήταν ωραίο η μετάφραση να συνοδεύεται από μια σελίδα με τέτοιες χρήσιμες πληροφορίες.

Φυσικά είναι ήδη σημαντικό να γνωρίζουμε όλα όσα γράφονται στο βιβλίο, και είναι ήδη πολύ ωραίο αγχολυτικό.

Λατρεύω την εικόνα με τα γεννητικά όργανα που λέει το προφανές- ότι δεν είναι όλα ίδια, όπως δεν είναι ίδια όλα τα πρόσωπα. Μοιάζει περιττή πληροφορία αλλά αυτή που το έγραψε ξέρει πολύ καλά τη δουλειά της. Ξέρει τα αγχώδη και ενοχικά φορτία και τις ανείπωτες ερωτήσεις και αγωνίες που συνδέονται με μια τριχοφυΐα που δεν ήταν εκεί πριν, με μια κλειτορίδα που ξαφνικά μεγάλωσε όπως και τα χείλη κλπ κλπ.

Θα μου πεις, οι μαμάδες τι κάνουν; Τι κάνουμε; Δεν είναι τόσο απλό. Συχνά όλα αυτά συμβαίνουν σε μια εποχή που οι κόρες προτιμούν να μιλάν με τις φίλες και όχι με τις μαμάδες τους. Που μπορεί και να θυμώνουν άμα πας να τους μιλήσεις. Πάντως, κι εγώ θα χαιρόμουν να είχα το βιβλίο αυτό στα χέρια μου όταν οι κόρες μου ήταν πιο μικρές. Θα είχε βοηθήσει σίγουρα εμένα. Ίσως, μέσω εμού, και αυτές.