zougla: Φάρσα

—του Γιάννη Παπαθεοδώρου για τη στήλη Ανώμαλα Ρήματα—

Πέρυσι η κυβέρνηση επέλεξε να εκπροσωπηθεί διά του πρέσβη της χώρας μας, συμμετέχοντας στην ευρωπαϊκή ημέρα μνήμης για τα θύματα των «εγκλημάτων του ναζισμού και του κομουνισμού». Φέτος το καλοκαίρι, η κυβέρνηση παρουσίασε την ανάλογη εκδήλωση στην Εσθονία ως ένα φιλοναζιστικό πάρτι. Ο απών κ. Κοντονής βρήκε μάλιστα την ευκαιρία να δώσει δωρεάν μερικά μαθήματα στον Εσθονό ομόλογό του για το πώς βλέπει ο ΣΥΡΙΖΑ την μεταπολεμική ιστορία και μνήμη. Πέρυσι, η κυβέρνηση παρουσίαζε επίσης ως κατόρθωμα τα χρήματα που (θα) εισέπραττε από τον «υπερθεματιστή» κ. Μαρινάκη, προκειμένου μάλιστα να καλυφθούν επιδοτούμενες θέσεις σε παιδικούς σταθμούς. Φέτος το καλοκαίρι —και μετά το αντισυνταγματικό Βατερλό του κ. Παππά—, ο «Δημοσιογραφικός Οργανισμός Μαρινάκη» έγινε αίφνης συνώνυμο του ελληνικού «μπερλουσκονισμού», ενώ οι δημοσιογράφοι και οι διανοούμενοι που συνεργάζονται με ιστορικά έντυπα του προοδευτικού χώρου κατηγορούνται περίπου ως ξεπουλημένοι στα μεγάλα συμφέροντα. Εδώ και μερικούς μήνες, ο κ. Φίλης έλεγε πως ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να αναζητήσει νέες συμμαχίες «με το ΠΑΣΟΚ, κι ας βρωμάει». Πρόσφατα όμως ακούσαμε πως η αντιπολίτευση, στο σύνολό της, είναι αντιδραστική: η μεν Κεντροαριστερά είναι το «ακραίο κέντρο» που φιλάει τις «κατουρημένες ποδιές της Δεξιάς»[1], η δε ΝΔ έχει γίνει συνώνυμο της «ακροδεξιάς». Προχωρώντας μάλιστα ένα βήμα παραπέρα, ο υπουργός κ. Παρασκευόπουλος θεωρητικοποίησε το σχήμα, επινοώντας μια δέσμη από ομοιότητες ανάμεσα στο «Νεοφιλελευθερισμό και την Ακροδεξιά»[2].

Για να το πούμε απλά, ξαφνικά αυτό το καλοκαίρι γεμίσαμε φασίστες, ακροδεξιούς, και «νταβατζήδες». Σύμφωνα με τον ΣΥΡΙΖΑ, η πολιτική ζωή βασίζεται σε μια διαρκή μετατόπιση ορίων: η Κεντροαριστερά έχει γίνει Δεξιά, η Δεξιά έχει γίνει Ακροδεξιά, ο αντιπολιτευόμενος Τύπος είναι διεφθαρμένος και όσοι θέτουν το θέμα του σταλινισμού είναι φιλοναζί. Αν αποδεχτεί μάλιστα κανείς αυτό το σχήμα, καταλαβαίνει πως στην «πολιτική γεωγραφία» της κοινοβουλευτικής μας δημοκρατίας, όποιος δεν είναι με την κυβέρνηση είναι περίπου ιδεολογικά ύποπτος.

Ο ΣΥΡΙΖΑ έγινε κυβέρνηση με το ρητορικό όχημα ενός ακραία πολωτικού λόγου, που εκφράστηκε με τα δύο γνωστά λαϊκιστικά συνθήματα των περασμένων εκλογών: «ή εμείς ή αυτοί», «ή τους τελειώνουμε ή μας τελειώνουν». Αξιοποιώντας το ψυχολογικό κλίμα της οργής και της αγανάκτησης μιας κουρασμένης κοινωνίας, ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε τις εκλογές και, αφού έκλεισε η πρώτη «αριστερή παρένθεση» με τη διάσπασή του, μπήκε στην περίοδο της οριστικής πρόσδεσής του στην εξουσία με μια καινούργια ρητορική: «είχαμε αυταπάτες», «εφαρμόζουμε Μνημόνιο αλλά δεν το υιοθετούμε», «επί σαράντα χρόνια οι άλλοι ρήμαξαν τη χώρα». Πρόσφατα μάλιστα ο πρωθυπουργός συναίρεσε εύστοχα και τους τρεις άξονες αυτής της ρητορικής σε έναν: «μας λένε ψεύτες αλλά όχι κλέφτες». Η ιδεολογική φάρσα ολοκληρώθηκε με το κυριακάτικο άρθρο (3/9/2017) του πρωθυπουργού στο λούμπεν Documento. Η έμμεση ταύτιση του πρωθυπουργού με τον Ανδρέα Παπανδρέου έδειξε καθαρά πως όταν η γραφικότητα ανταγωνίζεται την πολιτική τυμβωρυχία, τότε μάλλον η κυβέρνηση βρίσκεται σε απόλυτο στρατηγικό κενό.

Για το Μαξίμου και ενδεχομένως για την Κουμουνδούρου, ακόμη και ο μελλοντικά ηττημένος ΣΥΡΙΖΑ πρέπει πάση θυσία να παραμείνει ο βασικός «αριστερός» πόλος του νέου διπολισμού, με ποσοστά που θα του επιτρέπουν την αξιοπρεπή πολιτική επιβίωσή του την επόμενη μέρα. Θεωρώντας μάλιστα πως η πόλωση συσπειρώνει, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει εδώ και καιρό επιλέξει μια ιδιότυπη «αντιπολίτευση στην αντιπολίτευση», με στόχο να εδραιώσει την παρουσία του ως μόνη εναλλακτική δύναμη απέναντι στη συντηρητική παράταξη. Ευκαιριακά, προσπαθεί να εντάξει στο κάδρο της συντήρησης και την Κεντροαριστερά, κατανοώντας πως πλέον δεν υπάρχει κανένα σενάριο συνεργασίας από την πλευρά της. Πρόκειται για μια στρατηγική «τυφλής σύγκρουσης» με το σύνολο των υπόλοιπων δυνάμεων, που θα αποτύχει όχι μόνο επειδή βασίζεται σε μια ιδεολογική φάρσα αλλά κυρίως επειδή η ίδια η περίοδος του διπολισμού (άρα και της πόλωσης) σύντομα θα δοκιμάσει τα όρια της.

Αν λάβουμε υπόψη μας τις τρέχουσες δημοσκοπήσεις, ο ΣΥΡΙΖΑ θα είναι μάλλον ο χαμένος των επόμενων εκλογών, και μάλιστα με ποσοστά που θα δείχνουν πως η εκτόξευσή του από το 4% στο 36% δεν ήταν μόνο συγκυριακή αλλά ίσως και μοιραία, αφού δεν αντιστοιχεί σε καμιά υπαρκτή οργανωτική δομή της κομματικής και της κοινωνικής στήριξής του. Αν μάλιστα ο ΣΥΡΙΖΑ κινηθεί σε ποσοστά που θα του αφαιρούν σχεδόν το 50% της προηγούμενης εκλογικής δύναμής του, τότε είναι μάλλον βέβαιο πως δεν θα πρόκειται για ήττα αλλά για κατάρρευση. Τόσο ο ΣΥΡΙΖΑ όσο και η ΝΔ είχαν βολευτεί εδώ και πολύ καιρό με την πολυδιάσπαση και την ακινησία της Κεντροαριστεράς. Σε δύο μήνες από τώρα, όμως, αυτό το σκηνικό θα έχει αλλάξει οριστικά.

Αν μάλιστα ο νέος φορέας της Κεντροαριστεράς θέσει ως κεντρικό στόχο τόσο την οριστική ήττα του ΣΥΡΙΖΑ όσο και τη μη αυτοδυναμία της ΝΔ, τότε δεν θα αποκτήσει απλώς ρυθμιστικό ρόλο αλλά θα αναδειχτεί και σε κύριο ανταγωνιστικό παίκτη της διαχωριστικής γραμμής μεταξύ Αριστεράς και Δεξιάς. Σε κάθε περίπτωση, η αυτόνομη και διακριτή παρουσία της Δημοκρατικής Παράταξης, θα επιτρέψει στους πολίτες να αναζητήσουν νέες λύσεις μετά το προηγούμενο πείραμα των ριζοσπαστικών ψευδαισθήσεων. Μετά τον «μνημονιακό ΣΥΡΙΖΑ», μετά τη συγκυβέρνησή του με τους ακροδεξιούς ΑΝΕΛ, μετά τη νέα φτωχοποίηση της κοινωνίας, η πόλωση δεν μπορεί πια να παιχτεί με τους όρους «ή εμείς ή αυτοί». Στη νέα μεταμνημονιακή εποχή, θα πρωταγωνιστήσουν υποχρεωτικά άλλες πολιτικές δυνάμεις που δεν θα ποντάρουν στην οργή αλλά σε ευρύτερες συναινέσεις για να βγει η χώρα από την κρίση. Κι εκεί θα δούμε αν τη δεύτερη φορά η ιστορία επαναλαμβάνεται ως φάρσα.

[1] http://ift.tt/2iTPEEC

[2] http://ift.tt/2eBkAIs

theatre-farce