Δώσ’ μου να πιω

Αυτό δεν είναι τραγούδι #130

Dj της ημέρας, ο Γρηγόρης Καραγρηγορίου

Ο Άκης Πάνου είναι ένα δύσκολο θέμα. Το ένα είναι ότι δε μπορείς να κρίνεις με ηθικά κριτήρια έναν δολοφόνο και να τον βγάλεις λάδι. Έστω κι αν ομολόγησε και αποδέχτηκε τις συνέπειες. Το άλλο, πως δε μπορείς να υπερβείς εύκολα την διαχωριστική γραμμή της καθαγιασμένης λαϊκής μουσικής με την μουσική των λαϊκών. Στη συνείδηση της διανόησης, για παράδειγμα, ο ερμηνευτής Μπιθικώτσης αναβαπτίζεται στη μουσική του Θοδωράκη που και εμπνέεται από το λαϊκό τραγούδι, και γίνεται λαϊκή κι αυτή όταν την ενστερνίζονται οι μάζες. Ο συνθέτης Βαμβακάρης γίνεται εικόνισμα γιατί εκφράζει μια απομακρυσμένη χρονικά κι αισθητικά, σχεδόν μουσειακή, αίσθηση λούμπεν περιθωρίου. Τόσο ξένη που γίνεται εξωτική, άρα και γοητευτική. (Κακώς).

Αλλά ο Άκης Πάνου ήταν των λαϊκών κέντρων από ’65 εώς το ’80 στη διάρκεια της μετεξέλιξης τους σε σκυλάδικα, ενώ δίπλα του και παράλληλα άνθιζε το πολιτικό έντεχνο τραγούδι της Μεταπολίτευσης. Κι είχε αποδεχτούς ερμηνευτές όπως ο Νταλάρας κι ο Μητσιάς αλλά και επαγγελματίες της νύχτας, όπως η Μαράντη κι ο Διονυσίου. Και δεν έχει μεσολαβήσει σήμερα μεγάλη χρονική απόσταση απ’ την δημιουργική του ακμή για να προλάβει να γίνει εξωτικός. Ο Πάνου τέλος, οπωσδήποτε και αδιαμφισβήτητα –ίσως ο κυριότερος λόγος– δεν ήταν επικοινωνιακός, δεν ζήτησε την αναγνώριση της διανόησης, ήταν περίεργος, χωρίς έστω και οριακή εγκύκλια εκπαίδευση, ταυτοτικά περιθωριακός, τζογαδόρος, εμμονικός, δεν προσπαθούσε να εγκλιματιστεί στο πολιτισμικό στάτους της εποχής, ήταν κολλημένος στον παρωχημένο του κώδικα συμπεριφοράς και βέβαια πέθανε στη φυλακή, καταδικασμένος δολοφόνος.

Ξεχάστε ή κρατήστε την κρίση σας για τον άνθρωπο Άκη Πάνου. Για την ζωή και την κοσμοθεωρία του κάθε ενός ξεχωριστά, όλη η βιογραφία του είναι γεμάτη σοβαρά και δύσκολα θέματα και δεν μπορούν να μπουν στην άκρη. Και με όλα ή με κάποια από αυτά στο μυαλό ακούστε το έργο του. Γιατί ήταν μεγαλειώδης δημιουργός. Από τα 200 ηχογραφημένα τραγούδια του, μια πενηντάδα τουλάχιστον είναι αριστουργήματα. Ανασυνθέτουν με ιδιαίτερο κι αυθεντικό τρόπο την λαϊκή μουσική, έχουν στίχους που μιλάνε χωρίς βερμπαλισμό για οριακές καταστάσεις που συμβαίνουν διαχρονικά σε κάθε κατηγορία ανθρώπων και είναι με περίεργο, σχεδόν μυστηριακό τρόπο ραμμένα πάνω στην ουσία της φωνής του κάθε φορά ερμηνευτή.

Είναι δύσκολο θέμα ο Άκης Πάνου για έναν ακόμη λόγο. Γιατί δε ξέρεις ποιο έργο του να ξεχωρίσεις. Για λόγους προσωπικού γούστου, δηλαδή γιατί έτσι, διαλέγω το Δώσ’ μου να πιω του 1970. Μπορεί το «έτσι» να μεταφράζεται στο ότι το τραγουδάει η Μαίρη Μαράντη, ερμηνεύτρια που πέρασε στον μύθο της γενιάς μου συνοδεύοντας την μπουλντόζα που ρίχνει το Βιετνάμ στο Όλα είναι δρόμος. Τραγουδάει με απλό αλλά καθόλου επιφανειακό πόνο την πρωθύστερη ολονύχτια πληγή του πρωινού χωρισμού. Ο στίχος, λιτός και στακάτος, αφήνει να εννοηθεί οτί ο χωρισμός είναι μόνιμος, άρα καθοριστικός, δεν αναλύει την αιτία, δεν κλαίγεται ιδιαίτερα, αντιμετωπίζει το κισμέτ με αξιοπρέπεια. Ενώ το ερμηνεύει γυναικεία φωνή, η στάση είναι ιδιόμορφα ενεργητική, πέρα από τα στερεότυπα. Η μουσική κάνει εναλλαγές στην τονικότητα που μιμούνται βέβαια πόνο αλλά και ενίοτε άγχος ή εσωτερική σκέψη. Σε όλη τη τρίλεπτη διάρκεια ακροβατεί χωρίς να υποκύπτει στην ανατολίτικη μελούρα, που ήταν συνηθισμένη στο θέμα και την εποχή.

* * *

Κάθε βράδυ, ένας συνεργάτης ή φίλος του dim/art διαλέγει ένα τραγούδι — ή, μάλλον όχι· αυτό δεν είναι τραγούδι, ή δεν είναι μόνο ένα τραγούδι: είναι μια ιστορία για ένα τραγούδι.

* * *

Εδώ άλλα τραγούδια που δεν είναι τραγούδια

Το dim/art στο Facebook

from dimart http://ift.tt/1wo8p0R

via IFTTT