Χρόνος απόδημος

—του Γιάννη Κωνσταντίνου—

Ο χρόνος της πανδημίας είναι φθηνός και κακής ποιότητας, έχει λιμνάσει και ξεχειλίζει σαν βούρκος. Τον μαζεύεις και δεν έχεις τι να τον κάνεις. Δεν αποθηκεύεται, δεν στοκάρεται, μπαγιατεύει μόλις γίνεται. Κανείς δεν φαντάζεται ότι την επαύριον, όταν φύγει ο τωρινός φόβος του θανάτου, ο μετά-χρόνος θα καταναλώνεται αχόρταγα και βιαστικά, με βουλιμία κατοχική. Σαν είδος ανάγκης σε διαρκή ανεπάρκεια στα ράφια των σουπερμάρκετ. Η αναβολή θα γίνει ασέβεια, σχεδόν ύβρις, γιατί πάντα θα σκέφτεσαι ότι μπορεί ένας νέος θανατηφόρος φόβος να επιστρέψει. Ανίερα θα είναι τα μακροπρόθεσμα πλάνα, τα σχέδια «για του χρόνου», «για όταν μπορέσουμε», τα «άστο γι` αύριο». Οι προθεσμίες θα εξαντλούνται πριν καλά καλά αρχίσουν. Το «εδώ και τώρα» θα είναι η νέα επικρατούσα θρησκεία. Η καλοκάγαθη παροιμία «μην αφήνεις για αύριο αυτό που μπορείς να κάνεις σήμερα» θα αναβαθμιστεί στην ενδεκάτη αδιαπραγμάτευτη εντολή της. Από τη γραμματική θα εξοβελιστεί λόγω αχρησίας ο συντελεσμένος μέλλων. Χωρίς μέλλον, παρόν είναι μόνο το βάρος της μνήμης. Η αναπόληση και η εξαντλητική διήγηση δείχνουν ότι έφτασε η ώρα της κρίσης. Τα νέα ιερατεία, όσοι δηλαδή θα έχουν το μονοπώλιο της νόμιμης ανάμνησης, θα σπείρουν τύψεις για ό,τι δεν προλάβαμε πριν και τώρα δεν γίνεται. Θα εξομολογούν ως δική μας αμαρτία κάθε τι που τάχα τους εμπόδισε από τότε να επιβάλουν τη σημερινή τους εξουσία. Ο νόμος τους θα τιμωρεί την καθυστέρηση ως αναδρομική αντίσταση. Δεν αποκλείεται να καούν τα αδιάβαστα βιβλία.

Μας βλέπω με κβαντική σκευή, αγορασμένη στη μαύρη, στριμωγμένους στα σύνορα εκείνου του χωρίς-μέλλον-μετά, να εκλιπαρούμε τους Άλλους για ασφαλή διέλευση στον δικό τους χωροχρόνο. Χαζοί δεν είναι και τα ψεύτικα χαρτιά δεν πείθουν πια κανέναν ότι είμαστε ασυμπτωματικοί στον ιό του τέλους. Γιατί κόστισαν την υπομονή και τις οικονομίες μιας ολόκληρης ζωής.

* * *

Alighiero Boetti, «Οι δίδυμοι». Φωτομοντάζ 1968, εκτύπωση σε κάρτες 13Χ17 εκ., πενήντα αντίτυπα, τα οποία έστειλε ως καρτ ποστάλ σε φίλους του. Τον Alighiero Boetti απασχολούσε πολύ το ζήτημα του χρόνου, του εαυτού και της διαλεκτικής σχέσης των εαυτών στο πέρασμα του χρόνου. Στη συγκεκριμένη αυτοπροσωπογραφία, δύο εαυτοί του κρατιούνται χέρι χέρι. Το 1973, ο Boetti άλλαξε επισήμως το όνομά του σε Alighiero e Boetti (Αλιγκιέρο και Μποέτι),.

* * *

Εικόνα εξωφύλλου: θεατές παρακολουθούν το βίντεο του Christian Marclay με τίτλο  «Το ρολόι» στις 7 Ιουνίου του 2011 στη Μπιενάλε της Βενετίας. Φωτογραφία: Marco Secchi/Getty Images.

* * *

Εδώ άλλες αναρτήσεις από την κατηγορία Διάφορες παρεκβάσεις

 

from dimart https://ift.tt/3dOR5wH
via IFTTT

Η ώρα άλλαξε

Κυριολεξίες #73

—της Εύης Τσακνιά—

Μέσα σ’ όλα, άλλαξε κι η ώρα

* * *

#tip: ανοίξτε την εικόνα σε νέα καρτέλα (tab) για να τη δείτε σε μεγάλο μέγεθος

Εδώ άλλες κυριολεξίες από την Εύη Τσακνιά και το dim/art

from dimart https://ift.tt/39r0Ldf
via IFTTT

Ο τοτεμικός χαρακτήρας του Σ. Τσιόδρα και άλλες αστείες ιστορίες

—του Γιώργου Τσακνιά για τη στήλη Παροράματα και ημαρτημένα—

Από τον George Frazer και το εμβληματικό Golden Bough μέχρι τον Claude Lévi-Strauss και τον Παναγή Λεκατσά, οι ανθρωπολόγοι περιέγραψαν αναλυτικά και ερμήνευσαν το φαινόμενο του τοτεμισμού· ο καθένας με τα εργαλεία του και από τη σκοπιά του, προφανώς, συμφωνούν ωστόσο λίγο πολύ ότι το «τοτέμ» είναι κατά κανόνα ένα ζώο ή φυτό με μαγική (κυριολεκτικά) σημασία και λειτουργία για κάποια κοινότητα ανθρώπων. Φυσικά συνδέεται με τον ανιμισμό (την αντίληψη ότι «και τα άψυχα έχουν ζωή», για να το πούμε απλά). Συνδέεται επίσης με ταμπού που αφορούν κυρίως τον γάμο (εξωγαμία των μελών της κοινότητας) και με την τροφή: απαγόρευση κατανάλωσης τροφής προερχόμενης από το ζώο-τοτέμ ή το φυτό-τοτέμ, επειδή η κοινότητα «προέρχεται» από αυτό.

Αυτά, μέχρι προχθές. Διότι προχθές, η Κατέ Καζάντη ανέτρεψε τα δεδομένα και στο άρθρο της με τίτλο «Ο τοτεμικός χαρακτήρας του Σ. Τσιόδρα και άλλες σκοτεινές ιστορίες» μας πληροφορεί ότι κάθε λογής επιστήμονες, οι οποίοι κατέχουν γνώσεις λιγάκι απρόσιτες στο μέσο άνθρωπο —γιατροί, μαθηματικοί κ.ο.κ.— στις σύγχρονες κοινωνίες τείνουν να λάβουν θέση τοτέμ. Σημαία κάθε φυλής, αν πειράξεις την αυθεντία τους, είναι σαν να πειράζεις τη συλλογική υπερηφάνεια. Πίσω από αυτή την ιερότητα, και υπό τον ίσκιο της, λαμβάνουν χώρα, όμως, πάμπολλες, μικρές και μεγάλες, ιστορίες εκμετάλλευσης και κερδοφορίας. Όχι, ίσως, με τη συμμετοχή τους, σίγουρα όμως με την ανοχή τους. Επινοήματα της μεταμοντέρνας κοινωνίας, η οποία, συχνά πυκνά, χρειάζεται μυστικιστικά σύμβολα για να διατηρήσει τη συνοχή της, οι σύγχρονοι άνθρωποι – τοτέμ πέφτουν στην παγίδα: βάζουν πλάτες σε όλες εκείνες τις αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις που πάντα λαμβάνουν χώρα στις καταστάσεις «έκτακτης ανάγκης».

Δηλαδή, μετά τον κορονοϊό δεν θα τρώμε Τσιόδρα, ούτε θα παντρευόμαστε συγγενείς του.

Η Κατέ Καζάντη σε τρομαχτική σύγχυση ανακατεύει τις έννοιες «τοτέμ» (που δεν είναι αυτό που νομίζει), «αυθεντία» (που είναι το κατ’ αρχήν επίδικο του Διαφωτισμού, εκατοντάδες ή και χιλιάδες χρόνια μετά τα τοτέμ), «μυστικισμός» (που είναι κάτι επίσης ιστορικά άσχετο με την εποχή του τοτεμισμού), «επιστήμη» (που, όπως και να το κάνουμε, είναι η επιστήμη), «μεταμοντέρνα κοινωνία» (που δεν είναι τίποτα συγκεκριμένο) και «αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις» (που είναι αυτό εναντίον του οποίου θα ήθελε να επιχειρηματολογήσει), απλώς και μόνο διότι της φάνηκε ωραία ιδέα να τις βάλει όλες μαζί σε ένα άρθρο για τον Τσιόδρα. Από τη σούπα που προκύπτει δεν λείπει ούτε ο Νίκος Ζαχαριάδης, η αναφορά στον οποία είναι συγκαλυμμένα επικριτική, από τα αριστερά βέβαια, αλλά προσεχτικά: τόσο όσο.

Επιχειρήματα που να στηρίζουν αυτό που προσπαθεί να πει υπάρχουν ελάχιστα στο άρθρο. Στην πραγματικότητα, το πιο ισχυρό είναι η καθυστέρηση στο κλείσιμο των εκκλησιών, σε αντιδιαστολή με την ταχύτητα με την οποία έκλεισαν τα σχολεία — μια παρατήρηση, δηλαδή, που και ακριβής να είναι απέχει έτη φωτός από το να συνιστά επιχείρημα που στηρίζει όντως τις «διαπιστώσεις» της αρθρογράφου, πόσο μάλλον να «αποδομεί δημόσια» τον Σ. Τσιόδρα, πράγμα που θεωρεί «καθήκον», όπως δηλώνει στο κλείσιμο του κειμένου. Αν όντως ήθελε (και μπορούσε) να τον αποδομήσει, θα έπρεπε να αποδομήσει αποτελεσματικά τις πολιτικές που εκείνος εκπροσωπεί — για να χρησιμοποιήσω γλώσσα που ενδεχομένως καταλαβαίνει. Αλλά δεν το κάνει. Αντ’ αυτού, προσπαθεί να εξηγήσει την τοτεμική λειτουργία της αντιδραστικής μεταρρύθμισης.

Όλα αυτά θα ήταν άκρως «μεταμοντέρνα», αν δεν ήταν απλή αμορφωσιά.

* * *

Εδώ άλλες αναρτήσεις από τη στήλη Παροράματα και ημαρτημένα

from dimart https://ift.tt/2vXYoB1
via IFTTT

Δεκάλογος συν μία εντολή, για αρχάριους λογοτέχνες

Ο Χουάν Κάρλος Ονέτι Μπόρχες γεννήθηκε υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους ουρουγουανούς πεζογράφους. Γεννήθηκε το 1909 στο Μοντεβιδέο, όπου και έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του. Το 1962 τιμήθηκε με το κρατικό βραβείο λογοτεχνίας της πατρίδας του. Το 1974 φυλακίστηκε για έξι μήνες από το δικτατορικό καθεστώς της χώρας του επειδή, ως μέλος κριτικής επιτροπής, επέλεξε προς βράβευση και δημοσίευση ένα «λάθος» διήγημα. Μετά την αποφυλάκισή του κατέφυγε στην Ισπανία όπου και έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του, το 1994. Το 1980 τιμήθηκε με το βραβείο Θερβάντες.

Ο Παναγιώτης Πούτος (filologiko.blogspot.com) μεταφράζει τον «Δεκάλογο συν μία εντολή, για αρχάριους λογοτέχνες» του Χουάν Κάρλος Ονέτι για το dim/art και τη στήλη «Οίνος φιλολόγους ποιεί».

1. Να μην επιζητούν να είναι πρωτότυποι. Το να είναι κανείς διαφορετικός είναι αναπόφευκτο όταν δεν τον απασχολεί αυτό.
2. Να μην αποσκοπούν στο να θαμπώσουν τους μεγαλοαστούς. Δεν φέρνει αποτέλεσμα πια. Αυτοί μόνο τρομοκρατούνται όταν απειλείται η τσέπη τους.
3. Να μην προσπαθούν να τα κάνουν περίπλοκα για τον αναγνώστη, ούτε να αναζητούν ούτε να απαιτούν τη βοήθειά του.
4. Να μη γράφουν ποτέ έχοντας στο μυαλό τους την κριτική, τους φίλους ή τους συγγενείς, τη γλυκιά νύφη ή σύζυγο. Ούτε καν τον υποθετικό αναγνώστη.
5. Να μη θυσιάζουν τη λογοτεχνική ειλικρίνεια για τίποτα. Ούτε για την πολιτική ούτε για τον θρίαμβο. Να γράφουν πάντα για εκείνον τον άλλο, τον σιωπηλό και ασυμβίβαστο, που κουβαλάμε μέσα μας και τον οποίο δεν είναι δυνατό να εξαπατήσουμε.
6. Να μην ακολουθούν μόδες, να απαρνούνται τον ιερό δάσκαλο πριν λαλήσει τρεις φορές ο πετεινός.
7. Να μην περιορίζονται στην ανάγνωση των ήδη καταξιωμένων βιβλίων. Ο Προυστ και ο Τζόις ήταν περιφρονημένοι όταν εμφανίστηκαν, σήμερα είναι ιδιοφυΐες.
8. Να μη λησμονούν την εύλογα διάσημη φράση*: «δύο και δύο κάνουν τέσσερα· όμως: τι θα γινόταν αν έκαναν πέντε;»
9. Να μην περιφρονούν διαβάσματα με παράδοξο αφηγηματικό ύφος, οποιαδήποτε κι αν είναι η προέλευσή τους. Να κλέβουν, αν είναι απαραίτητο.
10. Να ψεύδονται πάντοτε.
11. Να μην λησμονούν ότι ο Χεμινγουέι έγραψε**: «Και ακόμα διάβασα και ήδη έτοιμα τμήματα του μυθιστορήματός μου, κάτι το είναι το πιο χαμηλό σημείο στο οποίο μπορεί να πέσει ένας συγγραφέας».

* Αναφέρεται στο απόσπασμα από το Υπόγειο του Ντοστογέφσκι: «Συμφωνώ, δύο και δύο κάνουν τέσσερα, είναι ένα θαυμάσιο πράγμα· ε λοιπόν, και το δύο και δύο κάνουν πέντε, είναι καμιά φορά πιο χαριτωμένο.» (μετάφρ. Γιώργης Σημηριώτης, εκδ. Γράμματα (1990))

**Το απόσπασμα στο οποίο αναφέρεται ο Ονέτι βρίσκεται στο βιβλίο A moveable feast και είναι το ακόλουθο: «I even read aloud the part of the novel I had rewritten, which is as low as a writer can get».

Ευχαριστώ τη μεταφράστρια Μαρία Παλαιολόγου για τις πολύτιμες συμβουλές της.

* * *

Εδώ άλλες αναρτήσεις από την κατηγορία Οίνος φιλολόγους ποιεί

Εδώ ο αντίστοιχος Δεκάλογος του Αουγκούστο Μοντερόσο

from dimart https://ift.tt/33TjL2H
via IFTTT

It’s a jungle out there

Αυτό δεν είναι τραγούδι #1454
Dj της ημέρας, η Εύη Τσακνιά

It’s a jungle out there (ε,μα δεν είναι;) — το τραγούδι του Ράντι Νιούμαν με το οποίο ξεκίναγε η πετυχημένη τηλεοπτική σειρά Monk μού είχε κολλήσει όλη μέρα χθες.

Βγήκα για την εβδομαδιαία αποστολή μου στο outer space ειδοποιώντας το Κέντρο ελέγχου για διπλή μετακίνηση 2 (λαϊκή & σούπερ μάρκετ) και μετακίνηση 1 (φαρμακείο), βάλε και το βενζινάδικο που δεν ξέρω πού εμπίπτει και εν μέσω ασταμάτητης (ίσως και όξινης) βροχής, αντισηπτικών και γαντιών, τραγουδούσα από μέσα μου: It’s a jungle out there /
Disorder and confusion everywhere... — και το εννοούσα.

Ο χαρούμενος σκοπός αυτού του τζαζ τραγουδιού,που πραγματικά είναι δύσκολο να μην σου κολλήσει, παρά τον άκρως απειλητικό κόσμο που περιγράφουν οι στίχοι του, γράφτηκε από τον Ράντι Νιούμαν το 2003 και χρησιμοποιήθηκε στην αμερικανική τηλεοπτική σειρά»Monk»από τη δεύτερη σεζόν και μετά. Κέρδισε μάλιστα και βραβείο Emmy το 2004,στην κατηγορία Καλύτερη Μουσική Τίτλων Αρχής.

Ο Άντριαν Μονκ,τον οποίον υποδύεται εκπληκτικά ο ηθοποιός Τόνι Σολούμπ, ήταν ντετέκτιβ στο αστυνομικό τμήμα του Σαν Φρανσίσκο, μέχρι που η αγαπημένη του γυναίκα,η Τρούντι, σκοτώθηκε από βόμβα σε παγιδευμένο αυτοκίνητο σε ένα πάρκινγκ. Ο Μονκ έπαθε βαρύτατο νευρικό κλονισμό και έκανε να βγει από το σπίτι του τριάμισι χρόνια.

Με τη βοήθεια της Σαρόνα,της νοσοκόμας και πολύτιμης βοηθού του, και παρά την καραμπινάτη ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή από την οποία υποφέρει, καταφέρνει σιγά-σιγά να βγει έξω στον κόσμο και να δουλέψει μάλιστα ως ιδιωτικός ντετέκτιβ και σύμβουλος της αστυνομίας σε δύσκολες υποθέσεις.

Όσα εμπόδια του βάζει η πάθησή του στην καθημερινή του ζωή, άλλες τόσες  ιδιαίτερες ικανότητες του χαρίζει, οι οποίες τον κάνουν αστέρι στη δουλειά του. Η εκπληκτική του μνήμη, οι εμμονές του και η εκνευριστική προσήλωσή του στις λεπτομέρειες γίνονται οι σύμμαχοί του, ενώ τα μικρόβια,η ασυμμετρία και οι κλειστοί χώροι, εχθροί του.

Καθώς τσεκάρω τη λίστα μου με τα ψώνια στο σούπερ μάρκετ, το μυαλό μου πηγαίνει στη λίστα με τα 312 καταμετρημένα πράγματα που φοβάται ο Άντριαν Μονκ, ανάμεσά τους και οι πασχαλίτσες — καθόλου τυχαίο,μια που κάπου πήρε το μάτι μου στα ράφια μια σχετική συσκευασία γεμάτη από δαύτες.

Γυρνώντας από τα ψώνια επιτέλους στο (ασφαλές;) σπίτι, καθώς πλένω τα χέρια μου,τις σακούλες,τα παπούτσια μου,τα πορτοκάλια κι ύστερα πάλι τα χέρια μου, πιάνω τον εαυτό μου να τραγουδάει: Poison in the very air we breathe / Do you know what‘s in the water that you drink? It’s a jungle out there / It’s a jungle here too…

Γιαυτό, όπως θα σας συμβούλευε κι ο Μονκ, να προσέχετε εκεί έξω, αλλά κι εδώ μέσα. Λίγη παραπάνω προσοχή, καταπώς λέει, σε βοηθάει να παραμείνεις ζωντανός τη σήμερον ημέρα.

For the record, το τραγούδι έχει κυκλοφορήσει επίσης σε διασκευή από τον ράπερ Snoop Dogg και το 2017 χρησιμοποιήθηκε στην τηλεοπτική σειρά  Dark Matter.

* * *

Ένας συνεργάτης ή φίλος του dim/art διαλέγει ένα τραγούδι — ή, μάλλον όχι· αυτό δεν είναι τραγούδι, ή δεν είναι μόνο ένα τραγούδι: είναι μια ιστορία για ένα τραγούδι. Στείλτε μας κι εσείς ένα τραγούδι που δεν είναι τραγούδι στο dimartblog@gmail.com
για να γίνετε ο Dj της ημέρας.

* * *

Εδώ άλλα τραγούδια που δεν είναι τραγούδια

from dimart https://ift.tt/2QVLjzs
via IFTTT

Θα φάει η μύγα σίδερο

Κυριολεξίες #72

—της Εύης Τσακνιά—

…και το κουνούπι ατσάλι.

* * *

#tip: ανοίξτε την εικόνα σε νέα καρτέλα (tab) για να τη δείτε σε μεγάλο μέγεθος

Εδώ άλλες κυριολεξίες από την Εύη Τσακνιά και το dim/art

from dimart https://ift.tt/2J7pMzj
via IFTTT

Ο γύρος του χρόνου με ποιήματα

Βιβλία για παιδιά: προτάσεις μιας βιβλιόφιλης μαμάς

—της Αγγελικής Μποζίκη—

Το καλοκαίρι αυτό
μπήκε σα ζωγραφιά μικρού παιδιού,
που πρώτη του φορά σκηνοθετεί
τοπία και εποχές.
—Κική Δημουλά—

Πώς να μιλήσεις σε ένα παιδί για την ποίηση; Και τι θα καταλάβει; Με έχουν απασχολήσει πολύ αυτά τα ερωτήματα ως μαμά. Αλλά σε κόντρα όσων υποστηρίζουν ότι τα παιδιά «δεν καταλαβαίνουν», εγώ διάβαζα ποίηση στον Πέτρο από την εγκυμοσύνη. Και δεν σταμάτησα ποτέ. Και πολύ πρόσφατα απέκτησε το ολοδικό του βιβλίο ποίησης.

Η πρώτη ανθολογία ποίησης για παιδιά είναι γεγονός! Το βιβλίο ακολουθεί την ροή των τεσσάρων εποχών του χρόνου, ξεκινώντας από τον χειμώνα. Η ποιήτρια και εκπαιδευτικός Μαριγώ Αλεξοπούλου επέλεξε τα ποιήματα. Και έχει επιλογές για όλα τα γούστα: Ελύτη, Σεφέρη, Καρυωτάκη, Ρίτσο και άλλους πολλούς. Η εικονογράφηση είναι της Σάντρας Ελευθερίου και είναι πραγματικά μαγική και ποιητική. Ξεφυλλίζοντας το βιβλίο ενθουσιαζόμουν σε κάθε σελίδα όλο και περισσότερο.

Αλλά και ο Πέτρος ενθουσιάστηκε. Και το μεγάλο παιδί του σπιτιού επίσης. Μιλήσαμε για τα αγαπημένα μας ποιήματα, διαβάσαμε κάποια από την ανθολογία και προσπαθήσαμε να διαλέξουμε αγαπημένο ποιητή. Ακούσαμε την μελοποιημένη εκδοχή κάποιων ποιημάτων και το βιβλίο είναι εκεί στον καναπέ γιατί κάποια βράδια διαλέγουμε να διαβάσουμε το ένα ποίημα για καληνύχτα.

Στις τελευταίες σελίδες αντί επιμέτρου υπάρχει ένα ποίημα του Αργύρη Χιόνη για την ποίηση:

Τα ποιήματα είναι τοπία ή αποσπάσματα τοπίων: όπως αυτά που βλέπεις
απ’ το παράθυρο… ξαφνικές εικόνες που προς εσένα έρχονται ή φεύγουν .
Τοπία μαγικά που η όραση, αδιάκοπα, τα βρίσκει και τα χάνει…
Είναι πουλιά που ανάλογα με τις εποχές μεταναστεύουν.

Ένα βιβλίο πραγματικό κόσμημα φέρει μέσα του όλη τη μαγεία της ποίησης. Ιδανικό για δώρο. Ιδανικό για να χτίσετε «στιγμές» με τα παιδιά σας.

Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο.

* * *

Εδώ άλλες Προτάσεις μιας βιβλιόφιλης μαμάς

from dimart https://ift.tt/39NomWD
via IFTTT

Το ποίημα της εβδομάδας 11/3

Για τα παιδιά που πέθαναν στην επιδημία ευλογιάς

—Ριόκαν Τάιγκου—
Μετάφραση: Γιώργος Τσακνιάς

Όταν θα ‘ρθει η άνοιξη
στα κλαδιά των δέντρων
θ’ ανθίσουν λουλούδια.
Μα τα παιδιά
που πέσαν με τα φύλλα το φθινόπωρο
ποτέ δεν θα  γυρίσουν.

 

[ Η μετάφραση στα ελληνικά έγινε από την αγγλική μετάφραση του Τζον Στίβενς ]

Εικόνα εξωφύλλου: αυτοπροσωπογραφία του Ριόκαν.

* * *

Εδώ άλλα ποιήματα, άλλων εβδομάδων

from dimart https://ift.tt/2Q7KKC5
via IFTTT

Σύνορα και τείχη

—του Γιάννη Παπαθεοδώρου για τη στήλη Ανώμαλα Ρήματα—

Τις τελευταίες μέρες, δόθηκε πράγματι ένα ισχυρό σήμα αποτροπής της οργανωμένης μαζικής εισόδου μεταναστών και προσφύγων στα ελληνο-τουρκικά σύνορα του Έβρου. Για πρώτη φορά, η Ελλάδα αλλά και η Ευρώπη θωράκισε αποτελεσματικά τα σύνορά της απέναντι στην Τουρκία, που αποφάσισε να «εργαλειοποιήσει» τον εκπατρισμό χιλιάδων ανθρώπων, μετατρέποντάς τον σε ένα πρόχειρο διπλωματικό όπλο. Τα «απαραβίαστα σύνορα» είναι σαφώς μια επιτυχημένη επίδειξη άμυνας, που συνοδεύτηκε ωστόσο και από μια γραφική έξαρση του εθνικισμού και του ρατσισμού. Οι «πίτες του στρατιώτη» και τα ρεπορτάζ από τις εθελοντικές «πολιτοφυλακές του Έβρου» εξακολουθούν να σκεπάζουν με μπόλικη επικοινωνιακή ομίχλη το πραγματικό πρόβλημα: Για πόσο καιρό θα ζούμε με κλειστά σύνορα; Για πόσο θα ζούμε με προσωρινή αναστολή των διαδικασιών ασύλου; Για πόσο θα βλέπουμε τη μεταναστευτική πολιτική της χώρας να σκαρφαλώνει αρχικά στο φράχτη του Έβρου και μετά να βουλιάζει στις θάλασσες του Αιγαίου;  Όλοι κατανοούμε πως οι συνθήκες είναι έκτακτες, αλλά ας είμαστε ρεαλιστές. Οι ροές των μεταναστών και των προσφύγων δεν θα ανακοπούν∙ απλώς θα προσαρμοστούν στη συγκυρία της επόμενης «προσωρινής» λύσης. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα θα πρέπει σαφώς να υιοθετήσει ένα συνδυασμό λύσεων, σύμφωνα με το διεθνές και το ευρωπαϊκό δίκαιο αλλά και τα εθνικά κυριαρχικά δικαιώματά της: με ασφαλή φύλαξη συνόρων, με επανα-προωθήσεις, με ταχύτερες διαδικασίες ασύλου, με αποσυμφόρηση των νησιών και με παράλληλες διαδικασίες ένταξης των προσφύγων και των μεταναστών.

Όσον αφορά πάντως αυτό το τελευταίο σημείο, η Ελλάδα πρέπει να σκεφτεί αν και κατά πόσο μπορεί να αξιοποιήσει τις μεταναστευτικές ροές, στο μέτρο και στο βαθμό που της αναλογεί. Γιατί, εκτός από τα κλειστά σύνορα στον Έβρο υπάρχουν και τα κλειστά σύνορα της λογικής. Πώς χαράσσει ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος τη μεταναστευτική πολιτική του; Με ποιο σχέδιο, με ποια προετοιμασία και με ποιο χρονοδιάγραμμα; Οι πρόσφατες πυρκαγιές στις «δομές ένταξης» προσφύγων[1] καθώς και οι αποκρουστική αντίδραση ορισμένων ακραίων στοιχείων[2] που βρέθηκαν στις παρυφές του κυβερνητικού κόμματος, είναι αρκετές για να δείξουν ότι η απόσταση που χωρίζει τον πολιτικό φιλελευθερισμό από το στόμα του λύκου είναι μικρή∙ ιδίως όταν εκεί δεν υπάρχει κανένας προστατευτικός φράχτης. Πράγματι, εδώ και χρόνια, ή έννοια του πρόσφυγα και του μετανάστη είναι η κατεξοχήν έννοια που δοκιμάζει τα όρια του έθνους-κράτους, την ιδιότητα του πολίτη αλλά και τις παραδόσεις του ουμανισμού. Το θέμα, όπως θα το περιέγραφε η Χάνα Άρεντ, είναι πώς, ποιοι και πόσοι σημερινοί «εχθρικοί αλλοδαποί» μπορεί κάποτε να γίνουν οι αυριανοί συμπολίτες μας. Το εξαιρετικά πολύπλοκο αυτό πρόβλημα δεν μπορεί να λυθεί ούτε με ρηχό δικαιωματισμό ούτε με  μιλιταριστικό πατριωτισμό. Και οι δύο τάσεις ανήκουν άλλωστε σε μια παλαιότερη —και ίσως πιο αθώα— εποχή∙ σε μια εποχή που  το «είμαστε όλοι μετανάστες» εναλλασσόταν με το «δε θα γίνεις Έλληνας, ποτέ Αλβανέ, Αλβανέ».

Δεν χρειάζεται να έχει διαβάσει κανείς αναλυτικά τη σχετική βιβλιογραφία για να καταλάβει πως δεν βρισκόμαστε πια σε αυτό το σημείο. Ο καιρός του μετανάστη-«βιομηχανικού εργάτη» τέλειωσε. Ο καιρός της μεταναστευτικής «ένεσης» του ασφαλιστικού και του δημογραφικού προβλήματος τέλειωσε. Ο καιρός της πολιτιστικής «βόμβας» και της ενδεχόμενης «πληθυσμιακής αλλοίωσης» επίσης τέλειωσε.[3] Ο νέος ευρωπαϊκός σχεδιασμός περιλαμβάνει αυστηρό έλεγχο των συνόρων και ριζικό εκσυγχρονισμό των δια-κρατικών/διεθνικών σχέσεων, σε ένα νέο πλαίσιο ασφάλειας και ρυθμισμένων ροών. Η νέα δραστηριοποίηση της Frontex, παραδείγματος χάριν, είναι μια σαφής ένδειξη σε αυτή την κατεύθυνση. Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα έχει μια μικρή γεωπολιτική ευκαιρία. Παράλληλα με τα «ασφαλή σύνορα» θα πρέπει να πρωταγωνιστήσει σε μια επιχείρηση σωτηρίας των «ευπαθών ομάδων» προσφύγων και μεταναστών, για να καταδείξει ότι πρέπει να υιοθετηθεί μια νέα πολιτική «ευρωπαϊκού ασύλου», που δεν μπορεί πλέον να εξαρτάται από την νεκρή συνθήκη του Δουβλίνου και από το ευκαιριακό παζάρι με την Τουρκία. Θα ήταν ίσως η πρώτη πράξη μιας κοινής μεταναστευτικής πολιτικής, που θα έθετε την Ελλάδα στο προσκήνιο της νέας εποχής. Εκτός αν συνηθίσουμε να ακούμε εμβατήρια και, έτσι, να κλειστούμε «ανεπαισθήτως» στα δικά μας τείχη.

[1] https://www.kathimerini.gr/1068129/gallery/epikairothta/ellada/mytilhnh-stis-floges-egkatastaseis-mko-vinteo

[2] https://www.kathimerini.gr/1068182/article/epikairothta/politikh/diegrafh-melos-ths-nd-poy-sxoliase-eirwnika-ton-emprhsmo-domhs-filo3enias–sth-lesvo

[3] https://www.kathimerini.gr/1058854/opinion/epikairothta/politikh/as-alla3oyme-afhghma-gia-to-dhmografiko

* * *

* Ο Γιάννης Παπαθεοδώρου είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών

* * *

Εδώ άλλες αναρτήσεις από την κατηγορία Ανώμαλα ρήματα

 

from dimart https://ift.tt/39ENJtA
via IFTTT

Η Ιερά Σύνοδος, ο Χρουστσόφ και ο Κοέλιο

—του Γιώργου Τσακνιά για τη στήλη Παροράματα και ημαρτημένα—

Το ότι έχει πολλά κοινά η πίστη στον μαρξισμό-λενινισμό με την πίστη στον χριστιανισμό το ξέραμε: ο τελεολογικός χαρακτήρας, η λύτρωση στο απώτερο μέλλον όπου όλα θα είναι υπέροχα (στον παράδεισο ή στην αταξική κοινωνία), η χαρά της θυσίας και του μαρτυρίου ως τότε κ.λπ.

Άλλο ένα κοινό —λεπτομέρεια, αλλά φοβερά χαρακτηριστική— είναι ο τρόπος με τον οποίον οι θεωρητικοί των δύο συστημάτων «τεκμηριώνουν» την όποια άποψη ή θέση τους με αναφορές στις «γραφές»: για τους μεν χριστιανούς είναι πολύ σημαντικό να παραπέμπουν στα Ευαγγέλια και τους μαθητές του Χριστού, πρωτίστως, και δευτερευόντως στους Πατέρες, για τους δε κομμουνιστές προέχει το τσιτάτο στον Λένιν (όχι στον Μαρξ). Είναι ας πούμε χαρακτηριστικό ότι ο Χρουστσόφ, στην περίφημη «μυστική ομιλία» του στο 20ό συνέδριο του ΚΚΣΕ το 1956, με την οποία καταδίκασε την προσωπολατρεία και ουσιαστικά αποκαθήλωσε τον Στάλιν (ομιλία που προκάλεσε έως και καρδιακές προσβολές μεταξύ των συνέδρων που την παρακολούθησαν) παραπέμπει, ιδίως στην αρχή της ομιλίας, μερικές δεκάδες φορές σε βιβλία, άρθρα και ομιλίες του Λένιν. Ενώ λοιπόν ο λενινισμός πηγάζει από (και συνεχίζει τον) μαρξισμό, ο οποίος είναι κατεξοχήν τέκνο του Διαφωτισμού, εν προκειμένω καταφεύγει στην απολύτως αντι-λογική (προ-νεωτερική) τεχνική του χριστιανισμού να «τεκμηριώνει» τον εαυτό του διά του εαυτού του: είναι έτσι διότι το είπε ο Κύριος, στον οποίον εμείς πιστεύουμε διότι είναι Θεός, και είναι Θεός διότι μας το είπε ο ίδιος (και ο γιος Του).

Η Διαρκής Ιερά Σύνοδος —σαν να λέμε, η Κεντρική Επιτροπή της Εκκλησίας της Ελλάδας—, λοιπόν, μας ενημέρωσε σήμερα ότι δεν θα κολλήσουμε ιό από τη θεία κοινωνία, διότι «φόβος δεν υπάρχει στην αγάπη, αλλά η τέλεια αγάπη διώχνει τον φόβο» («φόβος οὐκ ἔστιν ἐν τῇ ἀγάπῃ, ἀλλ᾿ ἡ τελεία ἀγάπη ἔξω βάλλει τὸν φόβον, Ιωάν. Α΄ 4.18»). Πρώτον, σχώρα με Θε μου, αλλά τέτοια κοινότοπη παπαριά θα την έγραφε κι ο Κοέλιο, αν δεν τον προλάβαινε ο Ιωάννης (είναι από επιστολή του, όχι από το Ευαγγέλιο). Δεύτερον, άγιοι πατέρες, το απόσπασμα δεν λέει ότι «δεν κολλάει ο ιός από την θεία κοινωνία» (που και να το έλεγε δεν καταλαβαίνω γιατί θα έπρεπε να πειστούμε), αλλά λέει ότι «όποιος πιστεύει δεν φοβάται». Αλήθεια είναι αυτό, βέβαια. Το ξέρουν πάρα πολύ καλά οι μουρλοί που ζώνονται με εκρηκτικά και πάνε και σκάνε ανάμεσα σε ανθρώπους. Καθόλου δεν φοβούνται.

 

Υ.Γ. Οι επιστολές του Ιωάννη γράφτηκαν στα τέλη του 1ου αι. στην Έφεσο. Η πρώτη επιστολή, από την οποία προέρχεται το απόσπασμα, στάλθηκε στις εκκλησίες ως εγκύκλιος κατά των αιρετικών — πρόκειται δηλαδή για κείμενο που προσπαθεί να επιβάλει τη «γραμμή» κόντρα στις εσωκομματικές τάσεις.

* * *

Εδώ άλλες αναρτήσεις από τη στήλη Παροράματα και ημαρτημένα

from dimart https://ift.tt/2PZX07Q
via IFTTT