zougla: Η Γη του πυρός

—του Γιώργου Ζεβελάκη—

Στις κυριακάτικες περιηγήσεις μου μ’ ενδιαφέρουν βιβλία που κρύβουν εκπλήξεις. Τα εξώφυλλα -όνομα συγγραφέα, τίτλοι και εικονογράφηση- δεν ειδοποιούν πάντα για το περιεχόμενο. Απαιτείται προσεκτικό ξεφύλλισμα για να δεις περί τίνος πρόκειται. Κάποιες ενδείξεις βέβαια υπάρχουν αλλά δεν είναι επαρκείς. Ένα τέτοιο βιβλίο βρήκα την περασμένη Κυριακή στο Ελαιώνα.

Στο ροζ χαρτονένιο εξώφυλλο ο τίτλος: Η γη του Πυρός, Μάρτιος 1900, Έκδοσις Γ΄. Ανήκει στη γνωστή σειρά που εξέδιδε ο «Σύλλογος Προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων». Οι 88 σελίδες του περιέχουν τρία μέρη: εισαγωγή του Δημητρίου Βικέλα (28 σελίδες), απόσπασμα εκ της περιηγήσεως του Δαρβίνου, 1832-34 (41 σελίδες) και την περιήγηση των Γάλλων Βιλλέμς και Ρουσών, 1890 (12 σελίδες). Παρεμβάλλονται ένας χάρτης της «Νοτίας Άκρας της Αμερικής» και μια εικόνα των κατοίκων της περιοχής.

Το ολιγοσέλιδο βιβλίο έχει και σήμερα πολύ ενδιαφέρον. Την έκπληξη προκαλεί κυρίως το κείμενο του Δαρβίνου. Μια τυπική έκθεση ταξιδιωτικών εντυπώσεων μετατρέπεται από την κυρίαρχη παρουσία του αφηγητή, τον ζωντανό τρόπο γραφής και τη λεπτή παρατήρηση, σε πρωτότυπη ταξιδιωτική νουβέλα. Η επιλογή του αποσπάσματος και η ανώνυμη μετάφραση πιθανόν οφείλονται στον Δημήτριο Βικέλα (πρόεδρος και των εκδόσεων του Σ.Π.Δ.Ω.Β.) ο οποίος, εκτός των άλλων, διέθετε, κατά τον Ζαχαρία Παπαντωνίου, το ταλέντο της κοινής ωφέλειας. Οι κάτοικοι στο κείμενο θα ονομάζονταν σήμερα αντί άγριοι απλώς ιθαγενείς.

Ακολουθούν οι δύο πρώτες παράγραφοι του κειμένου του Δαρβίνου:

Την 17 Δεκεμβρίου 1832, ολίγην ώραν μετά την μεσημβρίαν, το πλοίον μας επέρασεν το ακρωτήριον του Αγίου Διέγου και εισήλθεν εις το στενόν του Λεμαίρ. Παρέπλεε την ακτήν της Γης του Πυρός, αλλά πυκνά σύννεφα εσκέπαζαν τα απόκρημνα βουνά, ώστε μόλις διεκρίνοντο αι γραμμαί των. Προς την εσπέραν ηγκυροβολήσαμεν εις τον κόλπον της Καλής Επιτυχίας.

Ενώ εισερχόμεθα εις τον κόλπον, μας εδόθη χαιρετισμός, άξιος των κατοίκων του αγρίου εκείνου τόπου. Επάνω εις ένα βράχον, παρεμόνευαν άνθρωποι, κρυμμένοι μεταξύ των πυκνών δένδρων. Ότε το πλοίον επέρασεν έμπροσθέν των, ανεπήδησαν όλοι ομού, έτρεξαν προς την άκραν του βράχου, υπεράνω της θαλάσσης, και σείοντες τους μανδύας των εκραύγασαν μίαν κραυγήν δυνατήν και αλλόκοτον. Έπειτα παρηκολούθησαν το πλοίον, και μετά την δύσιν του ηλίου ήναψαν μεγάλην πυράν και ηκούσαμεν πάλιν την αγρίαν κραυγήν των. Ο κόλπος εις το ββάθος του έχει ολόγυρα υψώματα σκεπασμένα από δάσος απέραντον, πυκνόν και σκοτεινόν. Την νύκτα ο άνεμος έπνεε σφοδρότατος. Εάν ήμεθα έξω , εις το πέλαγος, δεν ηθέλαμεν καλοπεράσει. Ο κόλπος μας ήξιζε το όνομά του «Της Καλής Επιτυχίας».