Εικοσιπέντε χρόνια μετά από την ανακάλυψή του, ο «Ότζι», ο Άνθρωπος τον Πάγων, εξακολουθεί να αποκαλύπτει μυστικά για την Εποχή του Χαλκού αλλά και για την προσωπική του ιστορία.
—του Garry Rodgers, συνταξιούχου ντεντέκτιβ του Τμήματος Ανθρωποκτονιών και ιατροδικαστή (πηγή: Huffington Post). Μετάφραση για το dim/art: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου—
Το 1991, το ηλικίας 5.000 ετών μουμιοποιημένο πτώμα ενός θύματος δολοφονίας ανακαλύφθηκε μέσα σε πάγους που έλιωναν σε μια πετρώδη ρεματιά, ψηλά στις Ιταλικές Άλπεις. Ο άνδρας, περίπου 45 ετών, που ονομάστηκε από τους επιστήμονες «Ότζι» (από την οροσειρά Ότζαλ, όπου ανακαλύφθηκε) ήταν απίστευτα καλά διατηρημένος, όπως και τα υπάρχοντά του. Το δέρμα, τα μαλλιά, τα οστά και τα εσωτερικά του όργανα συντηρήθηκαν λόγω ψύχους, επιτρέποντας έτσι στους αρχαιολόγους να αποκομίσουν εκπληκτικές πληροφορίες σχετικά με τον ανθρώπινο βίο κατά την εποχή του Χαλκού. Το παγωμένο πτώμα έδωσε επίσης στη σύγχρονη επιστήμη την ευκαιρία να ερευνήσει ιατροδικαστικά και να καταλήξει σε ασφαλές συμπέρασμα για το πώς δολοφονήθηκε ο Ότζι, ο Άνθρωπος των Πάγων.
Η ιστορία ξεκινά μια ηλιόλουστη μέρα του Σεπτέμβρη, όταν δύο πεζοπόροι, διασχίζοντας μια ορεινή διάβαση σε υψόμετρο 3.210 μέτρων, πρόσεξαν κάτι καφετί να εξέχει από τους πάγους που έλιωναν. Κοιτώντας καλύτερα, διαπίστωσαν πως επρόκειτο για πτώμα ανθρώπου, και θεώρησαν ότι ίσως να ήταν θύμα παλιότερου ορειβατικού δυστυχήματος.
Οι πεζοπόροι ανέφεραν το γεγονός στην αυστριακή αστυνομία, η οποία έσπευσε την επόμενη μέρα για να διαπιστώσει πολύ σύντομα ότι βρίσκονταν μπροστά σε αρχαιολογικό χώρο. Συγκροτήθηκε ομάδα επιστημόνων και, μέσα σε τρεις μέρες, το πτώμα και τα αντικείμενα αποκολλήθηκαν από τους πάγους και μεταφέρθηκαν στο Ινστιτούτο Ιατροδικαστικής Έρευνας στο Ίνσμπρουκ.
Το πολυτιμότατο αυτό εύρημα προξένησε αμέσως διαμάχη περί δικαιοδοσίας ανάμεσα στις κυβερνήσεις της Αυστρίας και της Ιταλίας. Στην τοπογραφική έρευνα που ακολούθησε διαπιστώθηκε ότι ο Ότζι βρισκόταν 92 μέτρα από τα σύνορα, εντός ιταλικού εδάφους. Έτσι τα ευρήματα αποδόθηκαν στην Ιταλία, ωστόσο χάριν της επιστημονικής έρευνας παρέμειναν στο Ίνσμπρουκ έως ότου κατασκευαστούν κατάλληλες εγκαταστάσεις στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Νότιου Τιρόλο, στο Μπολτζάνο της Ιταλίας, όπου βρίσκεται σήμερα ο Ότζι.
Τα ερωτήματα ήταν πολλά. Ποιος ήταν ο Ότζι; Από πού ήταν; Πότε έζησε; Και, φυσικά, τι προκάλεσε τον θάνατό του; Αυτά που έχουμε μάθει έως τώρα είναι τα εξής:
Ο Ότζι βρέθηκε πεσμένος μπρούμυτα, με τα χέρια τεντωμένα, σε ένα προστατευμένο κοίλωμα βράχου στη διάβαση Τίζενγιοχ, που συνδέει δύο δασώδεις κοιλάδες. Η περιοχή ήταν επί χιλιετίες καλυμμένη από παγετώνες, οι οποίοι, προς τα τέλη του 20ού αιώνα, άρχισαν να υποχωρούν.
Οι μετρήσεις τεσσάρων διαφορετικών ινστιτούτων με άνθρακα-14 κατέληξαν ομόφωνα στο συμπέρασμα ότι ο Ότζι έζησε κάπου μεταξύ 3350 και 3100 π.Χ. Πρόκειται για το αρχαιότερο συντηρημένο ανθρώπινο σώμα που γνωρίζουμε – πολύ αρχαιότερο από τις μούμιες των Αιγυπτίων και των Ίνκας. Η ιδιαιτερότητα όμως του Ότζι έγκειται στο ότι είναι «νωπή» μούμια, στα κύτταρά του δηλαδή έχει διατηρηθεί υγρασία. Επίσης, το σώμα του Ότζι ήταν ανέπαφο, δεν είχε ανοιχθεί δηλαδή για να βαλσαμωθεί σύμφωνα με κάποιο ταφικό έθιμο. Αν και συρρικνωμένο, το σώμα του παρέμεινε στην κατάσταση που ήταν κατά τον θάνατό του, και μαζί μ’ αυτό, κρίσιμα στοιχεία αποθηκευμένα στο πεπτικό του σύστημα.
Αναπαράσταση των ολλανδών καλλιτεχνών Adrie και Alfons Kennis
με βάση τα πορίσματα των ερευνών
Σύμφωνα με τους ερευνητές, ο Ότζι διατηρήθηκε χάρη σε μια σειρά συμπτώσεων. Ήταν σαφές ότι δεν είχε υποστεί βλάβες από αρπακτικά ζώα ή έντομα, άρα το σώμα του είχε καλυφθεί από χιόνι ή/και πάγο πολύ σύντομα μετά τον θάνατό του. Το σημείο όπου κείτονταν ήταν επίσης προφυλαγμένο από τη διαβρωτική δράση του παγετώνα. Τέλος, σύντομη πρέπει να υπήρξε και η έκθεσή του στον αέρα και στον ήλιο πριν εντοπιστεί από τους πεζοπόρους.
Το κρίσιμο θέμα ήταν να παραμείνει ο Ότζι παγωμένος ώστε να αποφευχθεί μια μη αναστρέψιμη αποσύνθεση. Έτσι, οι δυνατότητες εξέτασης του πτώματος από τους ερευνητές ήταν περιορισμένες σε σύγκριση με την κανονική ιατροδικαστική διαδικασία.
Το 1991 πραγματοποιήθηκε πλήρης ακτινολογικός και εξωτερικός έλεγχος. Παρατηρήθηκε τραύμα στην ανάστροφη του δεξιού χεριού, με ίχνη επούλωσης, και παλιές θλάσεις στα αριστερά πλευρά, ενώ στη δεξιά μεριά τα πλευρά είχαν σπάσει λίγο πριν από τον θάνατο. Ένα βαθούλωμα στο κρανίο θεωρήθηκε ότι είχε προκληθεί από το βάρος του πάγου, ενώ από την ανάλυση του μοναδικού εναπομείναντος νυχιού έδειξε σοβαρές επιβαρύνσεις στο ανοσοποιητικό σύστημα 16, 13 και 8 εβδομάδες πριν από τον θάνατο.
Πολλά ακόμα στοιχεία αποκάλυψαν την κακή κατάσταση της υγείας του Ότζι — πράγμα απολύτως φυσικό για έναν 45χρονο άνθρωπο της Εποχής του Χαλκού, που τότε θα πρέπει να θεωρούνταν ηλικιωμένος. Κάτι που αιφνιδίασε τους ερευνητές ήταν το πλήθος και η θέση των 61 τατουάζ στο σώμα του Ότζι. Όλα είχαν γίνει με μικρές τομές και εισαγωγή κάρβουνου — και όχι μελάνης, όπως συνέβαινε σε άλλους πολιτισμούς επί αιώνες. Τα σημεία αντιστοιχούσαν με εκείνα στα οποία εφαρμόζεται βελονισμός για την αντιμετώπιση του πόνου, αν και η πρακτική αυτή θεωρείται ότι ανακαλύφθηκε από τους Κινέζους κάπου 2.000 χρόνια μετά τον Ότζι. Φαίνεται, λοιπόν, πως τα τατουάζ αυτά είχαν θεραπευτική και όχι συμβολική λειτουργία.
Παρά το πλήθος των εξετάσεων, στάθηκε αδύνατο να εξακριβωθεί με βεβαιότητα η αιτία θανάτου του Ότζι: διατυπώθηκε απλώς η υπόθεση ότι ο άνδρας έπεσε, τραυματίστηκε και εν συνεχεία υπέκυψε λόγω καιρικών συνθηκών. Όλα αυτά, μέχρι την εξέλιξη νέων τεχνολογιών.
Μια από τις μεγαλύτερες δυσκολίες ήταν η ενδοσκοπική εξέταση του Ότζι, η εξέταση, δηλαδή των εσωτερικών του οργάνων. Χάρη στην ανάπτυξη της ρομποτικής τεχνολογίας, μικροκάμερες κατάφεραν να οδηγηθούν σε συγκεκριμένα σημεία, να ληφθούν δείγματα ιστών και να γίνει πλήρης χαρτογράφηση της θωρακικής και της κοιλιακής χώρας.
Τα περιεχόμενα των πνευμόνων και του πεπτικού σωλήνα είχαν να πουν μια ιστορία χάρη στα 30 διαφορετικά είδη γύρης που βρέθηκαν εκεί. Η θέση τους και τα διάφορα στάδια αφομοίωσής τους έδειξαν ότι ο Ότζι ανέβηκε από το βάθος της κοιλάδας ψηλά στο πέρασμα, όπου και πέθανε, μέσα σε διάστημα 24 ωρών, αφού η γύρη που ανιχνεύθηκε στο παχύ έντερο προερχόταν από δέντρα χαμηλού υψομέτρου και η γύρη του ανώτερου ππεπτικού, από δέντρα που φύονται πιο ψηλά.
Αποδεικνυόταν, λοιπόν, ότι ο Ότζι είχε εγκαταλείψει την κατοικημένη κοιλάδα και είχε πάρει τα βουνά, όπου τον βρήκε και ο θάνατος. Έτσι, διατυπώθηκε η υπόθεση ότι ίσως προσπαθούσε να ξεφύγει από κάποιον κίνδυνο.
Η θεωρία αυτή ενισχύθηκε όταν, το 2001, σε νέα ακτινολογική εξέταση, εντοπίστηκε στον αριστερό ώμο του Ότζι μια μικρή αιχμή βέλους από πυριτόλιθο που δέκα χρόνια νωρίτερα είχε διαφύγει της προσοχής. Μια πιο ενδελεχής εξέταση της πλάτης του Ότζι αποκάλυψε τραύμα μήκους δύο εκατοστών, ενδεικτικό της πορείας του βέλους: ο Ότζι είχε χτυπηθεί από πίσω και χαμηλά.
Το 2005 έγινε αξονική τομογραφία στον Ότζι, η οποία έριξε φως στο θέμα του τραύματος από το βέλος. Η αιχμή του είχε προξενήσει σκίσιμο μήκους ενός εκατοστού στην αριστερή υποκλείδια αρτηρία, η οποία μεταφέρει φρέσκο οξυγονωμένο αίμα από την καρδιά στον αριστερό βραχίονα. Το σοβαρό αυτό τραύμα θα πρέπει να προκάλεσε ακατάσχετη εσωτερική αιμορραγία και, σύντομα, τον θάνατο – πιθανώς σε διάστημα δύο λεπτών. Αλλά η αξονική έδειξε και κάτι ακόμη: υπήρξε σοβαρή αιμορραγία στη βάση του εγκεφάλου, στο σημείο που αντιστοιχούσε με το βαθούλωμα στο κρανίο του Ότζι. Την ώρα του θανάτου, υπέστη, λοιπόν, και έναν σοβαρὀ τραυματισμό στο κεφάλι. Αφού πλέον είχε επιβεβαιωθεί ότι ο θάνατος προήλθε από δολοφονική πράξη, το βασικό ερώτημα αφορούσε τις συνθήκες υπό τις οποίες συνέβη αυτό.
Ανάμεσα στα άλλα αντικείμενα που βρέθηκαν πάνω του ή γύρω του υπήρχε και ένα χάλκινο τσεκούρι, ένα στιλέτο από πυρίτιο, μια φαρέτρα με δώδεκα βέλη χωρίς αιχμή και δύο πλήρη βέλη με πέτρινη αιχμή. Υπήρχε επίσης χειμερινός ρουχισμός και προμήθειες για επιβίωση στην άγρια ύπαιθρο. Αν η δολοφονία του Ότζι είχε γίνει με κίνητρο τη ληστεία, σίγουρα ο δράστης θα είχε πάρει μαζί του τα πολύτιμα αυτά αντικείμενα. Από την άλλη, εντυπωσιακή ήταν η απουσία του σώματος του μοιραίου βέλους, αν λάβει κανείς υπόψιν ότι τα βέλη στη φαρέτρα του Ότζι είχαν διατηρηθεί τέλεια.
Ο Egarter Vigl, ειδήμων στο θέμα του Ότζι, πιστεύει ότι ο δολοφόνος προσπάθησε να βγάλει το βέλος προκειμένου να καταστρέψει τις αποδείξεις. Μόνο που το βέλος έσπασε μέσα στο σώμα. Λέει ο Vigl στο περιοδικό Germani:
Μπορούμε πλέον, νομίζω, να υποθέσουμε με ασφάλεια τι συνέβη στον Ότζι βάσει όσων μας λέει ο τόπος του εγκλήματος:
Την προηγουμένη του θανάτου του, ο Ότζι ενεπλάκη σε βίαιη αντιπαράθεση, κάτω στο χωριό, όπου υπέστη το κόψιμο στο χέρι και πιθανότατα τα σπασίματα στα δεξιά πλευρά. Το γεγονός τον υποχρέωσε να διαφύγει προς το ψηλό πέρασμα, όπου οι δολοφόνοι τον πρόλαβαν και του έριξαν βέλος από πίσω και χαμηλά. Το τραύμα προκάλεσε στον Ότζι αιμορραγικό σοκ, και σύντομα κατέρρευσε. Μετά την κατάρρευσή του, ο δολοφόνος πλησίασε και χτύπησε τον Ότζι στο πίσω μέρος του κεφαλιού για να τον αποτελειώσει.
Δεν πιστεύω ότι η πράξη συνέβη μέσα στη ρεματιά. Ο Ότζι δεν θα μπορούσε να έχει δεχτεί από χαμηλά το βέλος μέσα σε τόσο στενό χώρο – ακόμα κι αν ήταν σκυμμένος.
Όχι, υποπτεύομαι ότι δέχθηκε το βέλος αλλού, τον έσυραν από τα χέρια, τον πέταξαν στη ρεματία με όλα του τα υπάρχοντα, τον γύρισαν μπρούμυτα για να βγάλουν το βέλος και μετά τον σκέπασαν με πάγο ή/και χιόνι για να καλύψουν το έγκλημα.
5.000 χρόνια αργότερα, οι απαντήσεις στα ερωτήματα «Ποιος;» και «Γιατί;» μάλλον δεν θα δοθούν —ό,τι κι αν φέρει η τεχνολογία του μέλλοντος— και η δολοφονία του Ότζι, του Ανθρώπου των Πάγων, θα παραμείνει στο ψυγείο.
* * *
Εδώ άλλες αναρτήσεις από την κατηγορία Ποικίλα (επίκαιρα)
Στο:Ποικίλα (επίκαιρα) Tagged: Garry Rodgers, Ότζι, Αυστρία, Ιταλία, Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, αρχαιολογία
from dimart http://ift.tt/2cEd0vm
via IFTTT
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου