zougla: Bei Mir Bistu Shein

Αυτό δεν είναι τραγούδι #1257
Dj της ημέρας, η Μαργαρίτα Ζαχαριάδου

Η προχτεσινή επέτειος της απελευθέρωσης του Άουσβιτς, η ημέρα μνήμης του Ολοκαυτώματος, μου έφερε συνειρμικά στο μυαλό το αποψινό τραγούδι. Όχι με τη φρίκη που συνοδεύει πάντα κάθε σκέψη σχετική με τη Shoah, αλλά με μια μελαγχολία για το τι μένει και τι χάνεται τελικά, αν είναι να χαθεί.

Το τραγούδι το ξέρουμε κυρίως από τις Andrews Sisters της δεκαετίας του ’50, με αγγλικούς στίχους κι αυτόν τον χαριτωμένο μεν αλλά περίπου ανεξήγητο τίτλο στα γερμανικά. Στην πραγματικότητα ωστόσο γράφτηκε το 1932, για ένα θεατρικό έργο που ανέβηκε στο Μπρόντγουεϊ. Το έργο δεν είχε ιδιαιτέρως μακρό βίο. Το τραγούδι όμως κλείνει φέτος, αισίως, 86 χρόνια ζωής. Αλλά ούτε αυτό είναι το πιο εντυπωσιακό. Το πιο εντυπωσιακό είναι ότι η παράσταση —όπως και η αρχική βερσιόν του τραγουδιού που ακουγόταν εκεί— ήταν στα γίντις.

Που σημαίνει ότι το 1932 υπήρχαν στη Νέα Υόρκη τόσο πολλοί Εβραίοι από τη Ρωσία και την Κεντρική Ευρώπη ώστε να υποστηρίζουν ακόμα και μια θεατρική παραγωγή του Μπρόντγουεϊ στη δική τους ιδιαίτερη διάλεκτο, εκείνη την ολοζώντανη κάποτε γλώσσα που κουβαλούσε μέσα της τα γερμανικά και τα ρωσικά του τόπου μαζί με τα εβραϊκά του χρόνου της. Οι άνθρωποι που τη μιλούσαν, εκεί στην Αμερική, ήταν όσοι γλίτωσαν τα ρωσικά πογκρόμ στις αρχές του 20ού αιώνα, πολύ πριν από το Ολοκαύτωμα που εκπροσωπεί το Άουσβιτς, και διέσχισαν τη μισή υδρόγειο για να βρουν καταφύγιο και ασφάλεια στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Οι άνθρωποι εκείνοι έζησαν. Δημιούργησαν, έφεραν άλλους ανθρώπους στον κόσμο, μερικοί από τους οποίους έγιναν καλλιτέχνες που συνδιαμόρφωσαν τον σύγχρονο Δυτικό Κανόνα. Η γλώσσα των παππούδων και των γονιών τους όμως χάθηκε. Κι ας κέρδισε ένα Νόμπελ Λογοτεχνίας στο πρόσωπο του μεγάλου Ισαάκ Μπασέβις Σίνγκερ το 1979. Μια ολόκληρη γλώσσα —ένας ολόκληρος πνευματικός κόσμος— μετουσιώθηκε σε κάτι άλλο. Όπως περίπου και το αποψινό τραγουδάκι. Από την αρχική μορφή των στίχων του δεν έχει απομείνει παρά αυτός ο τίτλος, σε κανονικότατα γερμανικά πια, αντί του αυθεντικού «Bei Mir Bistu Shein».

* * *

Κάθε βράδυ, ένας συνεργάτης ή φίλος του dim/art διαλέγει ένα τραγούδι — ή, μάλλον όχι· αυτό δεν είναι τραγούδι, ή δεν είναι μόνο ένα τραγούδι: είναι μια ιστορία για ένα τραγούδι. Στείλτε μας κι εσείς ένα τραγούδι που δεν είναι τραγούδι στο dimartblog@gmail.com.

* * *