zougla: Αλλαγή κόσμων

—της Χριστίνας Παπαβασιλείου—

29 Οκτωβρίου το 1879 γεννιέται ο Λέων Τρότσκι, την ίδια μέρα βέβαια αλλά το 1897 γεννιέται και ο Γιόζεφ Γκέμπελς. Πάλι στις 29 κάτι χρόνια αργότερα έχει γεννηθεί και η Ελένη Μενεγάκη, πράγμα που μας αποδεικνύει ότι όλες αυτές οι θεωρίες περί ομοιοτήτων λόγω ζωδίων κ.λπ. κ.λπ. δεν ισχύουν. Έχει κι άλλους σημαντικούς ή ασήμαντους γεννημένους ή άλλα ιστορικά γεγονότα η μέρα, όπως ότι το 539 π.Χ. μπαίνει ο Κύρος ο Μέγας στην Βαβυλώνα ή το 1787 παρουσιάζεται για πρώτη φορά στο Εθνικό Θέατρο Πράγας η όπερα του Μότσαρτ «Ντον Τζιοβάνι», το 1933 τοποθετούνται τα πρώτα ευρωπαϊκά φανάρια σηματοδότησης στην Κοπεγχάγη.

Εγώ όμως θα μείνω στις 29 Οκτωβρίου 1887, όταν ο πιονιέρος Henry Smith δημοσίευσε στην εφημερίδα Seattle Sunday Star την απάντηση του Seattle, αρχηγού των Ινδιάνων Suquamish και Duwamishs, προς τον κυβερνήτη και επίτροπο των ινδιάνικων υποθέσεων της Επικράτειας της Ουάσιγκτον Isaac Stevens, κατά το διάστημα του συμβουλίου που κατέληξε στη συνθήκη του Point Elliott στο Όρεγκον το 1855. Πρόεδρος των ΗΠΑ ήταν τότε ο Franklin Pierce και η απάντηση του Seattle αφορούσε το αίτημα που διατύπωσαν το 1854 οι Αμερικανοί προς τους Ινδιάνους της περιοχής, να τους πουλήσουν τη γη τους. Sealth, κοινώς Seattle – Σιάτλ, είναι το πραγματικό όνομα του αρχηγού, που γεννήθηκε το 1788, από μητέρα Duwamish και πατέρα Suqwamish, και πέθανε το 1866. Παιδί ακόμα έζησε την άφιξη των πρώτων λευκών εξερευνητών υπό την αρχηγία του λοχαγού George Vancouver το 1792.

Chief_seattle

Η μοναδική γνωστή φωτογραφία του Αρχηγού Seattle (1864)

Από άλλη πηγή βρήκα ότι το κείμενο αυτό πρωτοδημοσιεύτηκε στο The Washington Historical Quarterly, τόμος XXII, αρ. 4, τον Οκτώβριο 1931. Ή ότι την απάντηση αυτή την έδωσε στη δημοσιότητα η αμερικανική κυβέρνηση 121 χρόνια μετά, το 1976, στο γιορτασμό των 200 χρόνων από τη «διακήρυξη της ανεξαρτησίας». Υπάρχει και χειρότερη εκδοχή, ότι κάποιος άλλος έγραψε το λόγο ύστερα από κάποια χρόνια, χωρίς καν να γνωρίζει τη γλώσσα, βασιζόμενος σε σημειώσεις, διότι υπάρχουν σημεία που δεν στέκουν, όπως η ύπαρξη βισώνων στην περιοχή —βρίσκονταν τουλάχιστον 1.000 μίλια μακριά οι βίσωνες, οι φυλές στην Βρετανική Κολούμπια τρέφονταν κυρίως με σολομούς και φάλαινες— ή στο τρένο το οποίο έφτασε 15 χρόνια μετά την εκφώνηση του λόγου και 3 χρόνια μετά τον θάνατο του αρχηγού Seattle.

Henry_A._Smith_1890

Ο Henry Smith γύρω στο 1890

Ο Henry Smith ήταν παρών στο συμβούλιο και κράτησε σημειώσεις από τη μετάφραση της απάντησης του Αρχηγού Seattle ο οποίος μιλούσε Lushotseed, αυτά μεταφραζόντουσαν σε chinook, μια ιδιωματική διάλεκτο από αγγλικά, γαλλικά και ινδιάνικα και κατόπιν στα αγγλικά. Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να έβαλε αυθαίρετα δικά του πράγματα στο κείμενο ή να υπήρξαν μεταγενέστερες παραποιήσεις.

Άλλη εκδοχή θέλει ως συγγραφέα του λόγου του αρχηγού Seattle τον Ted Perry, τον Τεξανό σεναριογράφο της οικολογικής ταινίας Home, το 1971. Ο ίδιος ο Perry, παραδέχτηκε στον Γερμανό λόγιο Dr. Rudolph Kaiser ο οποίος ερευνούσε το θέμα, ότι «πάτησε» στον ολιγόλογο πραγματικό λόγο, εμπλουτίζοντάς το στην μορφή που κυκλοφορεί.

Όπως και να έχει, ο συγκεκριμένος λόγος, σε όποιο βαθμό κι αν προσεγγίζει την πραγματική απάντηση του αρχηγού Seattle, φαίνεται πως αντιπροσωπεύει τα πιστεύω των Ινδιάνων εν γένει και αποτελεί υποδειγματική απάντηση στους λευκούς, που ζητούσαν να τους «πουλήσουν» οι αυτόχθονες τη γη τους και να εγκατασταθούν οι ίδιοι σε καταυλισμούς.

Η απάντηση έχει ως εξής:

Ο μεγάλος αρχηγός στην Ουάσιγκτον μηνάει πως θέλει να αγοράσει τη γη μας. Ο λευκός δεν καταλαβαίνει τους τρόπους μας. Ένα κομμάτι γης μοιάζει σ’ αυτόν μ’ ένα οποιοδήποτε κομμάτι, γιατί είναι ένας ξένος που έρχεται μέσα στην νύχτα και παίρνει ό,τι έχει ανάγκη. Η γη δεν είναι σύντροφός του, αλλά εχθρός του. Με την απληστία του θα την καταβροχθίσει και δε θ’ αφήσει πίσω του τίποτα παρά μόνο ερημιά.

Το πεντακάθαρο νερό που κυλά στα ρυάκια και τα ποτάμια μεταφέρει στο διάβα του και το αίμα των προγόνων μας. Το μουρμουρητό του είναι η φωνή τους. Κάθε φευγαλέα αντανάκλαση του φωτός επάνω στο διάφανο νερό των λιμνών εξιστορεί γεγονότα και παραδόσεις από την ζωή του λαού μας. Τα ποτάμια είναι αδέλφια μας. Σβήνουν τη δίψα μας. Μεταφέρουν τις πιρόγες μας και θρέφουν τα παιδιά μας. Αν σας πουλήσουμε την γη μας, μην ξεχάσετε να μάθετε και στα δικά σας παιδιά πως τα ποτάμια είναι αδέλφια όλων μας.

Δεν σας καταλαβαίνω, οι τρόποι μας είναι διαφορετικοί από τους δικούς σας. Η όψη των πόλεών σας κάνει κακό στα μάτια του ερυθρόδερμου. Ο θόρυβος ταράζει τα αυτιά μας. Αλλά αυτό μπορεί να συμβαίνει επειδή είμαι ένας άγριος και δεν καταλαβαίνω. Την αδικαιολόγητη απαίτηση να αγοράσετε τη γη μας, θα την σκεφθούμε όμως προσεκτικά. Αν δεχτούμε, θα βάλω έναν όρο. Ο λευκός άνθρωπος θα πρέπει να συμπεριφέρεται στα ζώα σαν να είναι αδέλφια του. Είμαι άγριος και δεν καταλαβαίνω γιατί ο λευκός αφήνει πίσω του χιλιάδες νεκρούς βίσωνες, πυροβολώντας τους μόνο για το κέφι του μέσα από το σιδερένιο άλογο που καπνίζει, ενώ εμείς δεν σκοτώνουμε παρά μόνο για να τραφούμε. Τι είναι ο άνθρωπος χωρίς τα ζώα; Εάν εξαφανίζονταν όλα τα ζώα, ο άνθρωπος θα πέθαινε από μεγάλη πνευματική ερημιά. Ό,τι συμβεί στα ζώα θα συμβεί σύντομα και στον άνθρωπο. Ξέρουμε τουλάχιστον αυτό: η γη δεν ανήκει στον άνθρωπο. Ο άνθρωπος ανήκει στην γη. Κι ακόμα ξέρουμε πως εμείς δεν δημιουργήσαμε τον ιστό της ζωής, αλλά αποτελούμε μόνο μια απλή κλωστή του. Εάν προκαλέσουμε κάποια καταστροφή στον ιστό, οι συνέπειες θα έρθουν και σε εμάς τους ίδιους. Πρέπει να το πάρουμε απόφαση: η νύχτα και η ημέρα δεν μπορούν να υπάρξουν μαζί, την ίδια στιγμή. Θα την σκεφθούμε ωστόσο την πρότασή σας. Δεν έχει σημασία πού θα περάσουμε το υπόλοιπο της ζωής μας. Τα παιδιά μας είδαν τους πατεράδες τους ταπεινωμένους. Οι πολεμιστές μας ντροπιάστηκαν. Μετά τις ήττες περνούν τις ημέρες τους άσκοπα και δηλητηριάζουν τα κορμιά τους με δυνατό ποτό. Μετά από λίγους χειμώνες, μετά από λίγα φεγγάρια, κανένα παιδί των μεγάλων φυλών δε θα μείνει για να πενθήσει ένα λαό, που κάποτε ήταν δυνατός και με πολλές ελπίδες, όπως ο δικός σας σήμερα. Τι να πενθήσω; Τι να πενθήσω απ’ τον αφανισμό του λαού μου;

Οι λαοί αποτελούνται από ανθρώπους και οι άνθρωποι έρχονται και φεύγουν όπως τα κύματα της θάλασσας. Ο καιρός της δικής σας παρακμής είναι ακόμα μακριά αλλά κι αυτός θα’ ρθει. Κανείς δεν ξεφεύγει από το γραφτό του. Μολύνετε το κρεβάτι σας και μια νύχτα θα πάθετε ασφυξία από τα ίδια σας τα απορρίμματα. Αν ξέραμε τα όνειρα του λευκού. Ο Θεός σας προσφέρει κυριαρχία στα ζώα, τα δάση και τους ερυθρόδερμους για τον δικό του προφανώς λόγο. Όμως αυτός ο λόγος είναι ένα αίνιγμα για μας. Είναι κάτι που δεν καταλαβαίνουμε, όταν όλοι οι βίσωνες εξοντώνονται, τα άγρια άλογα δαμάζονται, οι απόκρυφες γωνιές του δάσους μολύνονται από τους ανθρώπους και η όψη των λόφων που είναι γεμάτη από λουλούδια γεμίζει από τα καλώδια του τηλεγράφου.

Πού είναι η λόχμη; Εξαφανισμένη. Πού είναι ο αετός; Εξαφανισμένος. Αυτό είναι το τέλος της ζωής και η αρχή του θανάτου. Όταν ο τελευταίος Ινδιάνος λείψει από τη γη κι ο λευκός θα φέρνει στην μνήμη του τον λαό μου μόνο σαν έναν αρχαίο θρύλο, οι ψυχές των νεκρών μας θα ταξιδεύουν σαν το σύννεφο επάνω από τον κάμπο, θα γεμίζουν τις ακρογιαλιές και θα φιλοξενούνται στα δάση που αγάπησαν, όπως το μωρό που αγαπά τον χτύπο της μητρικής καρδιάς. Ο λευκός δε θα ‘ναι ποτέ μόνος σ’ αυτόν τον τόπο. Ας μεταχειριστεί λοιπόν τον λαό μου με δικαιοσύνη και ειλικρίνεια, γιατί στους νεκρούς δεν λείπει η δύναμη.

Μίλησα για θάνατο. Δεν υπάρχει όμως θάνατος, παρά μόνο αλλαγή κόσμων.