zougla: Τρικυμίες στα ποτήρια

—του Γιάννη Παπαθεοδώρου για τη στήλη Ανώμαλα Ρήματα—

Το μόνο θετικό με το κλείσιμο της αξιολόγησης είναι το κλείσιμο της αξιολόγησης. Κατά τα άλλα, το περιεχόμενο της συμφωνίας είναι ένα ακόμη κοκτέιλ λιτότητας, που δεν αφήνει πολλά περιθώρια για αισιοδοξία: νέες μειώσεις μισθών και συντάξεων, μείωση του αφορολόγητου, προληπτική νομοθέτηση μέτρων (την οποία μέχρι πρόσφατα η κυβέρνηση χαρακτήριζε αντισυνταγματική και «εκτός κοινοτικού κεκτημένου»), μελλοντικά «αντίμετρα» σε συνάρτηση με τα εξίσου μελλοντικά πλεονάσματα άνω του 3,5% (τα οποία επίσης η κυβέρνηση θεωρεί ανέφικτα), καμία δέσμευση των εταίρων για το χρέος. Στην πραγματικότητα, η νέα συμφωνία σηματοδοτεί το τέλος της περίφημης «πολιτικής διαπραγμάτευσης».

Επίσης, το κόλπο του «μουτζούρη» δεν έπιασε. Η παρούσα κυβέρνηση ήλπιζε να μεταθέσει χρονικά την ευθύνη της εφαρμογής των μέτρων στην επόμενη κυβέρνηση. Ήταν το μόνο μέσο, άλλωστε, που θα εξασφάλιζε μια αξιοπρεπή εκλογική παρουσία του ΣΥΡΙΖΑ στην αντιπολίτευση, μετά από μια αξιοπρεπή ήττα. Κατέρρευσε και αυτό μαζί με τις τόσες άλλες αυταπάτες. Στην ουσία, μπαίνουμε ήδη σε προεκλογικό χρόνο: οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ δεν πρόκειται να «κατέβουν» σε εκλογές με την υπογραφή τους στη μείωση συντάξεων, ενώ ήδη από το καλοκαίρι του 2018, θα αιωρείται πάνω από τη χώρα το φάντασμα ενός τέταρτου Μνημονίου. Όλα δείχνουν πως το 2018 θα είναι έτος εκλογών.

Υπάρχει, άραγε, πολιτικό ακροατήριο που θα ακούσει το μήνυμα του νέου «έντιμου συμβιβασμού»; Πολύ δύσκολα μια κοινωνία που πίστεψε ότι η «ελπίδα έρχεται», θα αντικαταστήσει τις προηγούμενες ψευδαισθήσεις της με μια «λιτότητα διαρκείας», την ίδια ώρα μάλιστα που στενεύει ασφυκτικά ο δημοσιονομικός χρόνος και χώρος για τα όποια θετικά «αντίμετρα», με ψίχουλα κοινωνικής πολιτικής. Η συνεχής αργοπορία των αξιολογήσεων άλλωστε δημιουργεί μόνιμα υφεσιακά δεδομένα στην οικονομία∙ δεδομένα που καθυστερούν (ή και ακυρώνουν) το επενδυτικό κλίμα μιας ενδεχόμενης ανάπτυξης. Το πιθανότερο είναι λοιπόν να πολλαπλασιαστούν οι κομματικοί διορισμοί στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, συνοδευμένοι από μερικές εξεταστικές επιτροπές και ρητορικές εξάρσεις για το «παλαιό σύστημα» της διαπλοκής. Το σενάριο είναι γνωστό: όταν μια κυβέρνηση βρίσκεται σε αποδρομή φτιάχνει μερικές επιτροπές για τα προηγούμενα σκάνδαλα επειδή δεν έχει να επιδείξει κανένα δικό της έργο. Ιδίως όταν γνωρίζει πως εκείνο το δαιμονοποιημένο «mail Χαρδούβελη» μοιάζει πια με γραφική λεπτομέρεια μπροστά στο κάδρο της διαρκούς στασιμότητας και της συγκαλυμμένης χρεοκοπίας.

Από εδώ και στο εξής, τίποτε άλλο δεν έχει σημασία παρά μόνο το εκλογικό ποσοστό και το συρρικνωμένο ακροατήριο του ΣΥΡΙΖΑ. Αν χαθεί η προοπτική της εξουσίας, (έστω κι αν ο ΣΥΡΙΖΑ είναι στην αντιπολίτευση), ο ΣΥΡΙΖΑ θα πάψει να ενδιαφέρει τον κόσμο που τον ψήφισε και πιθανώς να επιστρέψει στα ποσοστά της «μικρής αντιπολίτευσης». Αν ο ΣΥΡΙΖΑ παραμείνει κεντρικός παίκτης του παιχνιδιού, τότε είναι πιθανόν πως θα ποντάρει σε μια «δεξιά παρένθεση» (αν η ΝΔ εφαρμόσει όσα ο ίδιος υπέγραψε). Δεδομένου μάλιστα ότι η ΝΔ έχει ήδη ξεμείνει, εδώ και καιρό, από εναλλακτικό «αφήγημα» αλλά όχι από ψηφοφόρους, το πολιτικό κενό που θα δημιουργηθεί αφορά πλέον μόνο την εναλλακτική κυβερνητική πρόταση απέναντι στη Ν.Δ. Και το κενό αυτό θα καλυφθεί μόνο μέσα από τον κλασικό διαχωρισμό «Αριστερά/Δεξιά».

Ειδικότερα σε ό,τι αφορά την Αριστερά, το κενό καλούνται να το διαχειριστούν μόνο δύο χώροι: η ριζοσπαστική Αριστερά και η σοσιαλδημοκρατική Κεντροαριστερά. Υπό «κανονικές συνθήκες» το θέμα αυτό θα ήταν λυμένο: οι «προοδευτικές δυνάμεις» θα έφτιαχναν ένα ενιαίο μέτωπο, στη βάση προγραμματικών συγκλίσεων. Στη σημερινή συγκυρία όμως, και μετά το αποτυχημένο «πείραμα ΣΥΡΙΖΑ», είναι σαφές πως, από εδώ και πέρα, θα πρέπει να δοθεί μια νέα μάχη ηγεμονίας στο ίδιο το εσωτερικό της Αριστεράς. Τα νέα στοιχεία διαμόρφωσης αυτού του εσωτερικού ανταγωνισμού θα είναι στο μέλλον α) ο σταθερός διαχωρισμός Αριστεράς-Δεξιάς, με βάση όμως τη σύνδεση του κοινωνικού πεδίου με ένα «εθνικό σχέδιο» εξόδου από την κρίση με μεταρρυθμιστικό πρόσημο β) ο σταθερός ευρωπαϊκός προσανατολισμός της χώρας ενόψει μιας Ευρώπης «πολλών ταχυτήτων» και γ) η σταθερή προσήλωση στην έννοια του «δημόσιου συμφέροντος» και του «κοινωνικού κράτους δικαίου», με στροφή στα καθημερινά ζητήματα στήριξης της εργαζόμενης οικογένειας, της νέας επιχειρηματικότητας, της τρίτης ηλικίας, της σύγχρονης εκπαίδευσης και υγείας, των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων.

Το «πείραμα ΣΥΡΙΖΑ» έδειξε καθαρά πως η πραγματικότητα εκδικείται πεισματικά και γρήγορα τα ευκαιριακά συνθήματα, τις περιστασιακές ψευδαισθήσεις και τις σύντομες αυταπάτες. Μια σύγχρονη εκδοχή της σοσιαλδημοκρατίας είναι το μόνο στοίχημα για όλους τους προοδευτικούς πολίτες, που αρνούνται να πιουν το κοκτέιλ που σερβίρει ο ΣΥΡΙΖΑ∙ ιδίως τώρα που ξεχειλίζουν οι τρικυμίες μέσα στα ποτήρια.

* * *