zougla: Ο Άγιος Φεβρουάριος

Αυτό δεν είναι τραγούδι #1459
Dj της ημέρας, ο Γιάννης Παπαθεοδώρου

μνήμη Αντώνη Οικονόμου / μνήμη Μωυσή Ελισάφ

Ι.

Το 1969, ο Δήμος Μούτσης «άκουσε», για πρώτη φορά, την τραγουδίστρια Πετρή Σαλπέα στην Πλάκα. Ανήκαν, όμως, σε δύο διαφορετικές και μάλλον αντίπαλες εταιρείες, και, έτσι, δεν μπορούσαν να συνεργαστούν. Λίγα χρόνια αργότερα, όταν δεν υπήρχε πλέον αυτό το εμπόδιο, κυκλοφόρησε ο δίσκος Ο Άγιος Φεβρουάριος (Φεβρουάριος, 1972).

ΙΙ.

Ήταν ένας καινοτόμος δίσκος που «δοκιμάστηκε» σε δύο διαφορετικές ηχογραφήσεις: μια ηχογράφηση με λαϊκή ορχήστρα και μία με έναν πιο «ηλεκτρικό» ήχο. Ο Μούτσης προτίμησε τελικά τη δεύτερη ηχογράφηση. Η επιλογή δικαιολογείται πλήρως από το αρχικό ορχηστρικό κομμάτι. Όπως γράφει, άλλωστε, ο συνθέτης στο σχετικό σημείωμα, το μπουζούκι «δεν αποτελεί επ’ ουδενί λόγω πλέον τον καμβά της μουσικής μας» αλλά ένα συνοδευτικό όργανο, εκεί που χρειάζεται να ακουστεί ο ήχος της προηγούμενης λαϊκής παράδοσης. Στο δίσκο, επίσης, ξεχωρίζει η φωνή του Δημήτρη Μητροπάνου. Ο Μητροπάνος είχε καταφέρει να πάρει άδεια από το στρατό για να μπει στο στούντιο και να ερμηνεύσει όλα τα τραγούδια, μέσα σε τέσσερις ημέρες.

Ο δίσκος άρχισε να αποκτά κάποια φήμη, από ένα λάθος. Ο Δημήτρης Ψαθάς έγραψε πως ένα τραγούδι του δίσκου («Ο χάρος βγήκε παγανιά») ήταν γραμμένο με αφορμή της «παραγγελιάς» του Νίκου Κοεμτζή. (Όπως είναι γνωστό, το τραγούδι της φονικής «παραγγελιάς» του 1973 ήταν οι «Βεργούλες» του Βαμβακάρη). Το κύριο θέμα του Άγιου Φεβρουάριου, ωστόσο, ήταν η μνήμη της Μικρασιατικής Καταστροφής, και μάλιστα με αφορμή την επέτειο της πεντηκονταετίας (1922-1972) :

Στα εννιακόσια δεκαοχτώ
από την Μικράν Ασία
μου ’στειλες κάρτες με στρατό
και με την Αγιά Σοφία.

Κι αυτό για κείνον τον καιρό.
Μα από τότε μέχρι εδώ
σπίτι μείναμε μόνο δυο:
ο Άγιος Φεβρουάριος κι εγώ.

Ο στιχουργός Μάνος Ελευθερίου είχε αρχίσει να συλλέγει καρτ ποστάλ ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’60. Δεν μπορεί παρά να είχε δει κάρτες σαν κι αυτή [1] :

«Πρώτο μεγάλο μου σουξέ ήταν το “Ο χάρος βγήκε παγανιά” με τον Μητροπάνο το 1971», είπε ο στιχουργός, αρκετά χρόνια αργότερα. «Έβγαλα πάρα πολλά λεφτά, αν και θα είχα βγάλει ακόμα περισσότερα, αν έγραφα ερωτικά [τραγούδια]. Θα είχα πάρει ένα σπιτάκι, ώστε να μην είμαι τώρα στο ενοίκιο. Πάντως, τα λεφτά έπιασαν τόπο, αγοράζοντας έργα τέχνης και σπάνια βιβλία, τα οποία μπορούν να πουληθούν σε δύσκολες εποχές».[2]

ΙΙΙ.

Ο Φεβρουάριος έκλεισε με μια διπλή απουσία: του Αντώνη και του Μωυσή. Μέσα από τις δικές τους «συλλογές», πρόλαβα να κοιτάξω κλεφτά τον κόσμο τους. Ήταν ένας κόσμος που ομόρφαινε τον κόσμο μας.

[1] https://twitter.com/ytoskas/status/1538009077044764674

[2] https://www.lifo.gr/proswpa/athenians/otan-o-manos-eleytherioy-afigithike-ti-zoi-toy-sti-lifo

* * *

Ένας συνεργάτης ή φίλος του dim/art διαλέγει ένα τραγούδι — ή, μάλλον όχι· αυτό δεν είναι τραγούδι, ή δεν είναι μόνο ένα τραγούδι: είναι μια ιστορία για ένα τραγούδι. Στείλτε μας κι εσείς ένα τραγούδι που δεν είναι τραγούδι στο dimartblog@gmail.com
για να γίνετε ο Dj της ημέρας.

* * *