zougla: Το αγόρι με τα λουλούδια στα μαλλιά

Η Νίκη Κωνσταντίνου-Σγουρού και η Μαρία Τοπάλη διαβάζουν βιβλία για παιδιά και τα συζητούν μεταξύ τους — γραπτά. Κάθε Τρίτη!

Το αγόρι με τα λουλούδια στα μαλλιά
Κείμενο και εικόνες: Jarvis
Απόδοση: Αλίκη Γιαννάκη
Εκδόσεις Παπαδόπουλος, 2022

Η Μαρία στη Νίκη:

Ο τίτλος του βιβλίου και οι πρώτες σελίδες με είχαν προδιαθέσει ότι θα πρόκειται για κουίρ θεματολογία. Ότι είναι ένα αγόρι γκέι και ο φίλος του. Αφηγείται ο φίλος, που είναι πολύ μελαχρινός στα μαλλιά και στο δέρμα- θα υπέθετε κανείς ότι είναι ινδικής ή παρεμφερούς καταγωγής. Ο Ντέιβιντ, πάλι, που είναι το αγόρι με τα λουλούδια στα μαλλιά, έχει δέρμα εμφανώς άσπρο-ροζ. Ηεμφάνιση των παιδιών στην τάξη είναι επίσης πολύ ανάμικτη, άρα ορθότατη πολιτικά. Ο φίλος (συμμαθητής) που αφηγείται, παραμένει ανώνυμος και αυτό είναι ήδη ένα πρώτο κόλπο που ενισχύει την ταύτιση της μικρής αναγνώστριας/τη με τον αφηγητή. Είναι φανερό ότι ο Jarvis θέλει να πάρουμε τη θέση του φίλου — φίλου καλού ενός αγοριού που είναι πολύ αγαπητό σε όλους, ζωηρό, χαρούμενο, όχι όμως κανένας διαβολάκος. «Είναι γλυκός και απαλός σαν τα πέταλά του». Να μια φράση πολύ ασυνήθιστη όταν μιλά ένα μικρό αγόρι για τον κολλητό του, κι ωστόσο στην καρδιά μας μιλά κατευθείαν. Μην πω κιόλας ότι η φράση αυτή συν-ζωγραφίζει τον Ντέβιντ ισότιμα με τα λουλούδια, που πυκνά και πολύχρωμα φυτρώνουν από το κεφάλι του. Δεν είναι όμως μόνον ο Ντέιβιντ γλυκός και απαλός, είναι κι ο φίλος του το ίδιο, και πολύ τρυφερός και προστατευτικός επίσης, όπως γρήγορα θα φανεί. Άρα όντως μπορεί να υπάρχει και το κουίρ υπόβαθρο ή ο συγγραφέας απλώς να μας προτείνει αγόρια τρυφερά, που φροντίζουν το ένα το άλλο, ως απολύτως συνηθισμένη υπόθεση. Και αυτό καλό. Η ζωή, πάντως, με τον Ντέιβιντ είναι ανάλογη της εμφάνισής του: κέφια, τραγούδια, παιχνίδια. «Αλλά ξαφνικά κάτι άλλαξε». Τα λουλούδια θα πέσουν ένα-ένα, ο Ντέιβιντ θα χάσει την όρεξή του για παιχνίδια και θα φορέσει σκούφο. Η θέα των γυμνών κλαριών του κεφαλιού του θα προκαλέσει φόβο στους πολλούς μα ο φίλος θα μείνει πιστός και γενναίος. Θα επιμείνει. Πάντα επιμένει η αληθινή αγάπη, σωστά; Με τη βοήθειά του, τα γυμνά κλαριά θα γεμίσουν και πάλι πολύχρωμα λουλούδια, φτιαγμένα από χαρτί. Κι ύστερα, σιγά-σιγά, θα βγουν τα καινούρια λουλούδια, θα γυρίσουν τα κέφια και οι χαρές- αλλά τα χάρτινα θα φυλαχθούν, μήπως τα ξαναχρειαστεί. Είναι λοιπόν εντέλει μια ιστορία παιδικού καρκίνου, ειπωμένη από την πλευρά του φίλου και συμπαραστάτη. Επιδιώκει φανερά να εξοικειώσει τα άλλα, τα υγιή παιδιά, με το παιδί-ασθενή που προσωρινά παραμορφώνεται και υποφέρει. Δεν ξέρω πόσο λειτουργικό μπορεί να είναι όταν το διαβάζει κανείς μόνος/η ή του/της το διαβάζουν οι γονείς αλλά υποθέτω ότι είναι ένα βιβλίο αποτελεσματικό για να δουλέψει κανείς με αυτό σε ομάδα, σε τάξη. Τι λέει επ’ αυτού η ειδική;

Η Νίκη στη Μαρία:

Η αλήθεια είναι πως θα ήθελα να δοκιμάσω αυτό το βιβλίο στην τάξη και να το συζητήσω με τα παιδιά. Νομίζω πως θα λειτουργούσε τέλεια σε μικρά παιδιά – προνήπια και νήπια. Και σε αυτή την ηλικία δεν χρειάζεται καμία άλλη εξήγηση πέρα από αυτά που ρητά λέει το βιβλίο και μοιράζεται μαζί μας ο πολύ τρυφερός αφηγητής μέσα από το κείμενο και τις πάρα πολύ απαλές και πολύχρωμα μελαγχολικές εικόνες. Θεωρώ πως στέκει και η κουίρ ανάγνωση (αν και εγώ κλίνω περισσότερο στην αγορίστικη τρυφεράδα και φροντιστικότητα) και η ανάγνωση για τον παιδικό καρκίνο (αν και εγώ δεν είδα καρκίνο αλλά κατάθλιψη — ίσως γιατί αυτό ήθελα να δω). Είδα αυτή τη γλυκιά αμηχανία που νιώθεις όταν θέλεις να βοηθήσεις και δεν ξέρεις ακριβώς τι να κάνεις, που σκέφτεσαι κάτι που ίσως λειτουργήσει, που δεν ξέρεις αν ο άλλος θα το δεχτεί, αλλά είναι τόσο καλή η πρόθεση που τελικά φέρνει πίσω τις μέλισσες και τα λουλούδια. Νιώθω πως το βιβλίο είναι μια αφορμή για συζήτηση γύρω από το πώς φροντίζουμε, την ανάγκη που νιώθουμε να φροντίσουμε και την αδυναμία μας όταν δεν μπορούμε να το κάνουμε. Μια αφορμή να συζητήσουμε τι μπορούμε να κάνουμε τελικά και πώς να φροντίσουμε εμάς τους ίδιους. Για ποιον φτιάχνει ο μικρός ανώνυμος αφηγητής τα χάρτινα λουλούδια; Για τον φίλο του που έχασε τα αληθινά ή για τους υπόλοιπους που δεν αντέχουν στη θέα των γυμνών κλαδιών την αντανάκλαση της ανημποριάς τους να αλλάξουν την κατάσταση;

Είμαι σίγουρη πως όλα αυτά αφορούν πρωτίστως εμάς τις ενήλικες, αλλά είμαι επίσης σίγουρη πως φυτεύουν έναν σπόρο που μπορεί να ανθίσει σαν λουλούδι στα μαλλιά των παιδιών που θα διαβάσουν το βιβλίο. Νιώθω πως είναι από εκείνες τις ιστορίες που μπορούν να λειτουργήσουν ως μετωνυμία όταν θα εμφανιστεί μπροστά τους το κακό: θα δώσει τις λέξεις για να μιλήσουν για αυτό. Και θα διδάξει πως καλό είναι να κρατάμε στην άκρη τα χάρτινα λουλούδια γιατί μπορεί να ξαναχρειαστούν και είναι καλό να είσαι προετοιμασμένη.