zougla: Σαν φάρου αναλαμπή

Αυτό δεν είναι τραγούδι #1443
Dj της ημέρας, ο Γιώργος Τσακνιάς

Σταθερού φωτός, αναλάμπων, διαλείπων, εκλάμπων, με δέσμη αναλαμπών, με δέσμη διαλείψεων, με δέσμη εκλάμψεων, σταθερός μετ’ αναλαμπών, σταθερός με δέσμη αναλαμπών, βραχειών και μακρών αναλαμπών· επανδρωμένος, αυτόματος· λευκός, ερυθρός, πράσινος, εναλλάσσων.

Φάρος.

Απόψε, μουρμουρίζοντας αφηρημένος για πολλοστή φορά τον «Σταυρό του Νότου» από το Πούσι του Νίκου Καββαδία στη μελοποίηση του Θάνου Μικρούτσικου από τον δίσκο που φέρει τον τίτλο του ποιήματος (η μελοποίηση του συγκεκριμένου δεν με τρελαίνει, κάθε άλλο, ιδίως η ενορχήστρωσή της), σκέφτηκα τη σημασία της οπτικής γωνίας:

Σ’ ένα μαγαζί του Nossi Bé
πήρες το μαχαίρι, δυο σελλίνια,
μέρα μεσημέρι απά στη λίνια
ξάστραψε σα φάρου αναλαμπή.

Ένας στεριανός ποιητής νομίζω πως θα μπορούσε να κάνει την ίδια παρομοίωση με τον Καββαδία, αλλά θα την έκανε ανάποδα: θα έλεγε πιθανώς πως ο φάρος έλαμψε σαν μαχαιριά, όχι το αντίστροφο. Για τον Καββαδία όμως ο φάρος είναι μέρος του δικού του κώδικα· είναι κυριολεξία κατ’ αρχήν, όχι μεταφορά, και μπορεί έτσι άφοβα να χρησιμοποιηθεί ως δεύτερος όρος σε μια παρομοίωση. Και, βέβαια, ως καλός ποιητής που είναι ο «Μαραμπού» δεν χρησιμοποιεί όλη αυτή τη ναυτική ορολογία και τα διάφορα τοπωνύμια για να πουλήσει εύκολο εξωτισμό — το αντίθετο. Έτσι, το μαχαίρι που ο ήρωας του ποιήματος έστρεψε ενάντια στον εαυτό του μέρα μεσημέρι, καθώς περνούσε από το βόρειο προς το νότιο ημισφαίριο τη λίνια, τη γραμμή του ισημερινού, ξάστραψε σαν φάρου αναλαμπή.

Όσο για το Nossi Bé, είναι ένα μικρό νησάκι —αν και το όνομά του σημαίνει, κόντρα στην πραγματικότητα, «μεγάλο νησί»— στα βορειοδυτικά της Μαδαγασκάρης, ένα από τα σημαντικότερα τουριστικά θέρετρα της χώρας. Και πάντως ομοιοκαταληκτεί με την «αναλαμπή».

Ιδού όλο το ποίημα από το Πούσι του Νίκου Καββαδία, που εκδόθηκε πρώτη φορά το 1947:

Σταυρός του Νότου

—Στο Γιώργο Θεοτοκά—

Έβραζε το κύμα του γαρμπή.
Ήμαστε σκυφτοί κι οι δυο στο χάρτη·
γύρισες και μου ‘πες πως το Μάρτη
σ’ άλλους παραλλήλους θα ‘χεις μπει.

Κούλικο στο στήθος σου τατού,
που όσο κι αν το καις δε λέει να σβήσει.
Είπαν πως την είχες αγαπήσει
σε μια κρίση μαύρου πυρετού.

Βάρδια πλάι σε κάβο φαλακρό
κι ο Σταυρός του Νότου με τα στράλια.
Κομπολόι κρατάς από κοράλλια
κι άκοπο μασάς καφέ πικρό.

Το Άλφα του Κενταύρου μια νυχτιά
με το παλλινώριο πήρα κάτου.
Μου ‘πες με φωνή ετοιμοθανάτου:
— Να φοβάσαι τ’ άστρα του Νοτιά.

Άλλοτε απ’ τον ίδιον ουρανό
έπαιρνες, τρεις μήνες στην αράδα,
με του καπετάνιου τη μιγάδα,
μάθημα πορείας νυχτερινό.

Κάτου στις αχτές της Αφρικής
πάνε χρόνια τώρα που κοιμάσαι.
Τα φανάρια πια δεν τα θυμάσαι
και τ’ ωραίο γλυκό της Κυριακής.

* * *

Ένας συνεργάτης ή φίλος του dim/art διαλέγει ένα τραγούδι — ή, μάλλον όχι· αυτό δεν είναι τραγούδι, ή δεν είναι μόνο ένα τραγούδι: είναι μια ιστορία για ένα τραγούδι. Στείλτε μας κι εσείς ένα τραγούδι που δεν είναι τραγούδι στο dimartblog@gmail.com
για να γίνετε ο Dj της ημέρας.

* * *