Μνήμης φυλάκιον

18 Μαΐου 1994, Τρίτο Πρόγραμμα, εκπομπή «Τελετές προετοιμασίας: σύγχρονοι έλληνες δημιουργοί και ποιητές μιλούν για τη δουλειά τους». Ο εικαστικός Μάριος Σπηλιόπουλος συζητά με τον ποιητή Μιχαήλ Μήτρα, παραγωγό της εκπομπής, για την έκθεσή του με τίτλο «Μνήμης φυλάκιον», για την εικαστική και την ποιητική δημιουργία στη χώρα μας, για τα παιδικά βιώματα και τη μνήμη ως καλλιτεχνικό υλικό, για τη σύγχρονη ελληνική τέχνη στις δεκαετίες του ’70 και του ’80. Η ηχογράφηση προέρχεται από τη «Φωνοθήκη» του Γιώργου Ζεβελάκη.

Ακούστε την εκπομπή:

Στην αρχή της εκπομπής, ο Μάριος Σπηλιόπουλος διαβάζει δυο ποιήματα του Μιχάλη Γκανά:

*

Μάνα — δεν είναι τα βουνά.
Είναι ο ίσκιος που με πατάει.
Ούτε τα κυπαρίσσια.
Είναι το ερπετό χορτάρι. Με πλακώνει.
Είναι μια μέλισσα ξανθή απ’  τον απάνω κόσμο.
Με βρίσκει στα λουλούδια
και μ’  αποδίδει στο κερί — όχι στο μέλι.
Φαρμάκι να της γίνω.

Σ’  ένα ξωκλήσι θα καώ
λιώνοντας λιγοστό σκοτάδι
προτού με σβήσουνε
τα λαδωμένα δάχτυλα του νεωκόρου.
Έτσι την πνίγουνε τη φλόγα μάνα
όχι φυσώντας
μην πάρουν οι ψυχές φωτιά
και λαμπαδιάσει ο κάτω κόσμος.

Όρθρος βαθύς.
Σκύβει να πιει νερό και ξαναμπαίνει
στο μνήμα από το κυπαρίσσι.

Μελίσσι γύρω τα πουλιά.

* *

Νύχτα των Κιμμερίων. Κατήφορος κοφτός
κι ακολουθώ τυφλά μαύρο κριάρι.
Ούτε κλαδάκι ούτε ρίζα να πιαστώ
τρίζουν τα κόκαλά μου.
Αέρας φέρνει πού και πού δαφνόφυλλα ξερά
κι ένα τσεμπέρι – νυχτερίδα με τρομάζει.

Δεν είναι τόπος για παιδιά – τι θέλω
με το κοντό μου παντελόνι κεφάλι κουρεμένο
και γοερές κραυγές φωνάζοντας τη μάνα.
Απόκριση καμιά.
Εκτός κι αν αποκρίνεται
μια μυρωδιά μασχάλης ιδρωμένης
κι η ευωδιά της μέσα κάμαρης
εκεί που απλώναμε τα μήλα
έτσι όπως μύριζε 20 Δεκεμβρίου του ’57
απόγευμα ημέρα Τρίτη
κι άρχιζε έξω να χιονίζει…

Με ψάρεψε!
Νιώθω βαθιά τ’ αγκίστρι του λυγμού
γλυκό το αίμα στο λαιμό μου
κι αφήνομαι στη μαύρη πετονιά
αιμορραγώντας όλη νύχτα
μνήμες βαθιές που νόμιζα πως είχαν κλείσει

[Μιχάλης Γκανάς, Παραλογή, Καστανιώτης 1993]

* * *

 

Μνήμης Φυλάκιον, 1994. Εγκατάσταση από 25 φωτεινά κουτιά (350 Χ 350cm)

Μάριος Σπηλιόπουλος: Μνήμης φυλάκιον

Αθήνα, Γκαλερί Άρτιο, 1994

Φωτεινά κουτιά,
κηρόχαρτο, ηλεκτρικός
λαμπτήρας, χαρτί, κερί,
χώμα

Μια σειρά εγκαταστάσεων από φωτεινά κουτιά, αναρτημένα στον τοίχο η διάταξη των οποίων σχημάτιζε στο μέσον της εγκατάστασης σταυρό. Τα 36 κουτιά, σαν οθόνες μνήμης, συνδιαλέγονταν με την οικογένεια του καλλιτέχνη μέσα σε μια παλιά φωτογραφία, κρεμασμένη στον απέναντι τοίχο, υπέρμετρα μεγεθυμένη και κερωμένη. Στο βάθος της αίθουσας, εξέθεσε μεμονωμένα τα στοιχεία που αποτελούσαν αυτό το ιερό φυλάκιο μνήμης, μικρά έργα σαν αναθήματα σε εικονοστάσι.

 

Μνήμης Φυλάκιον ή Family, 1994, (182 x133cm)

Μέσα από τα 36 φωτεινά κουτιά και πίσω από το κηρόχαρτο που κλείνει τη μπροστινή πλευρά τους, αναδύονται μνήμες παλιές ατομικές και συλλογικές: η αγαπημένη μητέρα, η οικογένεια, το σπίτι που μεγάλωσε, τα παιδικά χρόνια, το σχολείο, ο στρατός, το ποδόσφαιρο, ο πατέρας, η κάθοδος στην Αθήνα, οι έρωτες, η ποίηση, η πίστη και τα αγαπημένα του σύμβολα: σταυρός, σημαία, Αγια Σοφιά. Στα περιθώρια των φωτεινών κουτιών γραμμένα κείμενα: « Η μητέρα είναι πιο πολύτιμη από την Τέχνη και όταν θα τη βρω ξανά, θα τα πούμε ώρα πολλή…./ Βρέχει σε όλες τις γυναίκες που αγάπησα/ Ο Γκανάς συνομιλούσε εδώ και χρόνια με τη μητέρα μου και γω χαμπάρι δεν πήρα», «καληνύχτα κυρ Αλέξανδρε / «Ω ΓΕΝΟΣ ΕΜΟΝ ΕΝ ΜΕΣΩΝ ΕΓΩ», «ΝΙΨΟΝ ΑΝΟΜΗΜΑΤΑ ΜΗ ΜΟΝΑΝ ΟΨΙΝ».

Μνημοφυλάκιο αξιών πρωτογενών, προσωπικών και εθνικών, το ΜΝΗΜΗΣ ΦΥΛΑΚΙΟΝ του Σπηλιόπουλου είναι ένα έργο έντονα «συγκινητικό», με την πρωτογενή σημασία της συν-κίνησης των συναισθημάτων μας. Και αυτό οφείλεται στην καλλιτεχνική μετάπλαση της ιδέας του, η οποία δίνει στο έργο υπόσταση εικαστική, γεγονός απόλυτα σημαντικό για τις ημέρες μας, που τείνουν να γίνουν – ως άλλες «Dies Irae» (Ημέρες Οργής) – «Dies Conceptionis» (Ημέρες Εννοίας)».

Φλώρου Ειρήνη (1990), περιοδικό ARTI

…Γιατί όσο και αν πρόκειται για μια τέχνη βιωματική, στην κατανυκτική ατμόσφαιρα αυτού του «Φυλακίου μνήμης» που έχει στήσει ο Σπηλιόπουλος, ανιχνεύεται τελικά η αθλιότητα αλλά και το μεγαλείο της – υπό αναζήτηση – ελληνικής πολιτισμικής ιδιαιτερότητας.

Καμπουρίδης Χάρης (1994), περιοδικό ΤΗΕ ART ΜΑGΑΖΙΝΕ

* * *

Ο Μάριος Σπηλιόπουλος γεννήθηκε στον Πολύγυρο Χαλκιδικής το 1957. Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (1983-7, εργαστήριο Δ. Κοκκινίδη), όπου και διδάσκει από το 1991, ενώ για ένα διάστημα διετέλεσε και Πρύτανης της Σχολής. Το 1994 τιμήθηκε με το Μεγάλο Χρυσό Βραβείο (Grand Prix) στη 18η Biennale Αλεξανδρείας. Έχει πραγματοποιήσει πολυάριθμες ατομικές εκθέσεις εντός και εκτός Ελλάδας, έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές εκθέσεις και διεθνείς εκδηλώσεις και έχει εκπροσωπήσει τρεις φορές την Ελλάδα στις εκδηλώσεις του θεσμού της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης.

Οι εικαστικές επεμβάσεις στο χώρο και τα περιβάλλοντα, εμπλουτισμένες σε ορισμένες περιπτώσεις από δράσεις και στοιχεία video art, αποτελούν βασικούς τρόπους έκφρασής του. Το ζήτημα της ελληνικής παράδοσης, κυρίως βυζαντινής και μεταβυζαντινής, κατέχει κυρίαρχη θέση στο θεματολόγιο και τη μορφολογία των έργων του, αφού άλλωστε τα πρώτα μαθήματα Τέχνης που έλαβε αφορούσαν στην αγιογραφία. Προτιμά τα φυσικά, ανεπεξέργαστα υλικά (νερό, κερί, αλάτι, άμμος, χώμα, ξύλα, καλάμια, χρώματα σε σκόνη, μέλι, ελαιόλαδο, αρωματικά φυτά κλπ), ενώ το φως αποτελεί στοιχείο με ιδιαίτερη βαρύτητα για τον καλλιτέχνη.

Η αγάπη για την ιδιαίτερη πατρίδα του πρόσθεσε, ήδη από το 1987, ένα ακόμα σημαντικό στοιχείο στα έργα του: μεταλλικούς χάρτες του νομού Χαλκιδικής αρχικά και στη συνέχεια ολόκληρης της Ελλάδας. Έργα του υπάρχουν σε ιδιωτικές συλλογές και δημόσιες συλλογές στην Ελλάδα, την Τουρκία, το Βέλγιο, τη Γαλλία, την Πολωνία, την Αγγλία, τη Γερμανία, το Ισραήλ, τη Δανία και τις ΗΠΑ.

Ο Μιχαήλ Μήτρας γεννήθηκε το 1944 στο Βόλο. Παρακολούθησε νομικά στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και ραδιοσκηνοθεσία στο City Literary Institute του Λονδίνου, όπου έζησε 4 χρόνια, εργαζόμενος στην ελληνική εκπομπή του BBC. Έχει ταξιδέψει σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και στις ΗΠΑ. Εμφανίστηκε με κείμενά του σε λογοτεχνικά περιοδικά της δεκαετίας του ’60, και το πρώτο βιβλίο του (Φανταστική νουβέλα) κυκλοφόρησε το 1972.

Συνεργάστηκε στη σύνταξη των πολιτιστικών περιοδικών εκδόσεων Χρονικό (εκδ. Ώρα) και Σήμα, στη δεκαετία του ’70, καθώς και με τα περιοδικά Ρεύματα, στη δεκαετία του ’90 και Νέα Συντέλεια στη δεκαετία του 2000.

Εργάστηκε ως παραγωγός εκπομπών λόγου στην Ελληνική Ραδιοφωνία (Πρώτο και Τρίτο Πρόγραμμα), 1983-2003.

Διετέλεσε μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Εταιρείας Συγγραφέων, 2001-2003. Ύστερα από πρότασή του το 1998 η Εταιρεία Συγγραφέων καθιέρωσε για πρώτη φορά στη χώρα μας Ημέρα Ποίησης.

Έχει γράψει βιβλία ποίησης και πεζογραφίας που κινούνται στο χώρο της νεοτερικής λογοτεχνίας και έχει δείξει «οπτικά ποιήματα» και έργα «Mail Art» σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις εδώ και στο εξωτερικό.

Ποιητικές συλλογές:

Το άλλοθι της περι-γραφής, Ιδιωτική έκδοση, 1976
Ασταθές πεδίο, Αιγόκερως, 1984
Η τελευταία εικόνα του κόσμου, Αιγόκερως, 1987
Η παράδοξη οικειότητα του αγνώστου, Δελφίνι, 1997
Διακριτικές μεταβολές, Απόπειρα, 2004

Πεζογραφία:

Φανταστική νουβέλα, Ιδιωτική έκδοση, 1972,
Αστική τοπιογραφία, Αιγόκερως, 1982,
Αόριστες λεπτομέρειες, Απόπειρα, 1990,
Μηχανή αναζήτησης: Πεζο-γραφήματα, Νεφέλη, 2008.

* * *

Εδώ άλλες αναρτήσεις από την κατηγορία «Φωνές»

from dimart http://ift.tt/2pu4PEv
via IFTTT