zougla: Σειρήνες στο Αιγαίο

—του Γιάννη Παπαθεοδώρου για τη στήλη Ανώμαλα Ρήματα—

Σε μια χώρα που θέλει να ασκεί σοβαρή και υπεύθυνη εξωτερική πολιτική, η διαχείριση γεωπολιτικών κρίσεων ή ακόμη και στρατιωτικών προκλήσεων θα έπρεπε να αντιμετωπίζεται από ένα υπερκομματικό Εθνικό Συμβούλιο Ασφάλειας, ή έστω από το Συμβούλιο πολιτικών αρχηγών. Σε μια χώρα επίσης που είναι ένα από τα πιο παλιά μέλη της Ε.Ε., του ΝΑΤΟ, του ΟΟΣΑ και άλλων υπερεθνικών και διεθνικών οργανισμών, η αξιόπιστη διπλωματία των στρατηγικών συμμαχιών θα ήταν η απόλυτη προτεραιότητα για την ανεύρεση λύσεων. Στην Ελλάδα όμως, οι πρόσφατες τουρκικές προκλήσεις αλλά και η γενικότερη ένταση από το Αιγαίο έως τη Θράκη αντιμετωπίζονται είτε με την «κρυφή διπλωματία» του κ. Κοτζιά είτε με τις ηχηρές δηλώσεις του κ. Καμμένου. Κάπως έτσι, και λίγο μετά τον χαρακτηρισμό των δύο συλληφθέντων Ελλήνων στρατιωτών ως «ομήρων», (λέξη που σαφώς παραπέμπει σε εμπόλεμη διένεξη με τη γείτονα χώρα), ήρθε και η πρόβλεψη του υπουργού Άμυνας για «θερμό επεισόδιο». Όπως δήλωσε σε συνέντευξή του στη γαλλική εφημερίδα Liberation, «η Ελλάδα είναι πολύ κοντά σε θανατηφόρο ατύχημα με την Τουρκία».[1]

Αναμφισβήτητα, πρόκειται για απανωτές γκάφες που ενισχύουν τον απομονωτισμό της Ελλάδας, τροφοδοτούν την ένταση, σκορπούν πανικό στην αγορά ενώ ταυτόχρονα υπονομεύουν την ανάπτυξη του τουρισμού στις παραμονές μάλιστα της έναρξης μιας σαιζόν με εξαιρετικές προδιαγραφές. Δεν είναι όμως η πρώτη φορά που ο υπουργός Άμυνας συνδυάζει την πολιτική ελαφρότητα με τον λεκτικό τσαμπουκά∙ όχι μόνο επειδή απευθύνεται στους εναπομείναντες ψηφοφόρους του αλλά επειδή πράγματι οι δηλώσεις αυτές απορρέουν από τις ιδεολογικές αρχές του. Στη διακήρυξη των ΑΝΕΛ βρίσκονται άλλωστε έτοιμα όλα τα συμβολικά υλικά για τη δαιμονοποιημένη θεώρηση της πολιτικής: «Οι Έλληνες πολίτες που συναντηθήκαμε τα τελευταία δυο χρόνια, αντιμετωπίζοντας την επίθεση της Νέας Τάξης πραγμάτων μέσω μνημονίων, εθνικής ταπείνωσης και βίαιης οικονομικής επίθεσης στην Ελληνική οικογένεια, συμφωνήσαμε να ιδρύσουμε πολιτικό φορέα με το όνομα Ανεξάρτητοι Έλληνες».[2] Η «Νέα Τάξη», αυτή «η καινούργια μορφή διαβόλου» της παγκοσμιοποίησης που συναντήθηκε με την εθνική ταπείνωση των Μνημονίων γέμισε τις μπαταρίες κόμματος των ΑΝΕΛ με το αφήγημα μιας «πρωταρχικής καταγγελίας» των ξένων. Σε αυτό το αφήγημα, η Ελλάδα εμφανίζεται ως μια χώρα με καχεκτικό παρόν, μειωμένη εθνική κυριαρχία, πανταχόθεν βαλλόμενη από ξένους και σκοτεινούς εχθρούς. Τι άλλο θα περίμενε κανείς άλλωστε από ένα κόμμα που ο συνωμοσιολογικός πυρήνας της ιδεολογίας του ήταν η περίφημη θεωρία του «ψεκασμού»; Έως εδώ, τίποτε το περίεργο. Το μόνο περίεργο είναι πως αυτή η συνωμοσιολογική αντίληψη ανταμείφθηκε από τον πρωθυπουργό κ. Τσίπρα με ένα κρίσιμο υπουργείο, σε μια περίοδο που η γεωπολιτική ρευστότητα αυξάνεται.

Οι προβλέψεις του κ. Καμμένου για το «θανατηφόρο ατύχημα με την Τουρκία» είναι κι αυτές μέρος της ίδιας συνωμοσιολογικής μυθοπλασίας. Τα επιμέρους υπαρκτά επεισόδια έντασης ανάγονται σε τρόπους πραγμάτωσης ενός «κρυμμένου σχεδίου» και σε «αναμενόμενα γεγονότα», τα οποία ήδη αποκαλύπτονται από τον έμπειρο υπουργό που ξέρει να ξεσκεπάζει τα μυστικά. Ταυτόχρονα, η προβολή στο μέλλον δίνει στον υπουργό μια σανίδα σωτηρίας για το παρόν. Μεγιστοποιώντας τον κίνδυνο για ένα «θανατηφόρο ατύχημα», ο υπουργός προσπαθεί να αποφύγει την κριτική για πράξεις και παραλείψεις που σχετίζονται με το χειρισμό της υπόθεσης των δύο προφυλακισμένων Ελλήνων στρατιωτικών. Στην πρόβλεψή του, όμως, ο υπουργός προβάλλει ως δεδομένο ή έστω πιθανό ένα γεγονός το οποίο θα ήταν απλώς καταστροφικό για τη χώρα. Η εξωτερική πολιτική και ο τομέας της άμυνας δεν μπορεί να εξαντλείται στον λεκτικό ανταγωνισμό με την τουρκική επιθετικότητα. Οι μόνες προβλέψεις που επιτρέπονται είναι αυτές που θέτουν τη χώρα σε ετοιμότητα και καλλιεργούν συμμαχίες, έτσι ώστε να αποτραπεί οποιαδήποτε απειλή.

«Πάμε πόλεμο;» ρώταγε ένας από τους ήρωες της ταινίας Σειρήνες στο Αιγαίο του Νίκου Περάκη. Στη «στρατιωτική κωμωδία» γύρω από τη βραχονησίδα Πίττα, ο γελαστός θεατής μπορούσε να παρακολουθήσει τα γεγονότα από απόσταση ασφαλείας, απομυθοποιώντας πολλά από τα μιλιταριστικά στερεότυπα του υπερ-πατριωτισμού. Η ταινία περιέγραφε μια θητεία στην οποία η χοντρή πλάκα εναλλάσσεται με το ενδεχόμενο μιας αιφνίδιας τραγωδίας. Κανείς δεν περίμενε πως, δεκατρία χρόνια μετά, εκείνη η θητεία δεν έχει ακόμη λήξει.

[1] http://www.kathimerini.gr/953038/article/epikairothta/politikh/kammenos-sth-liberation-poly-konta-se-8anathforo-atyxhma-me-thn-toyrkia-h-ellada

[2] http://anexartitoiellines.gr/diak.php

E001548_57252610