zougla: «Η θλίψη θα κρατήσει για πάντα»

Van Gogh Alive, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

—της Ελένης Κεχαγιόγλου—

Θρυλείται πως τα τελευταία λόγια του αυτόχειρα ολλανδού ζωγράφου Βίνσεντ Βαν Γκογκ (στα ολλανδικά το όνομά του προφέρεται Φαν Χοχ), στον αδερφό του Θίο, ήταν περί παντοτινής θλίψης. Αυτοκτόνησε το 1890, πάσχοντας από βαριά κατάθλιψη, 37 μόλις ετών· αυτοπυροβολήθηκε στο στήθος στις 27 Ιουλίου και πέθανε δύο ημέρες αργότερα, δίχως καν να υποψιάζεται ότι, τον επόμενο αιώνα, θα συγκαταλεγόταν στους κορυφαίους σύγχρονους ζωγράφους και θα ασκούσε επιρροή στα σπουδαιότερα κινήματα τέχνης του 20ού αιώνα.

Ο πρωτότοκος γιος της δεκαμελούς οικογένειας ενός πάστορα, ωστόσο, ο Βίνσεντ, που γεννήθηκε σε ένα χωριουδάκι της χώρας του, ήταν ένα παιδί παράξενο, λένε, και σαν πρόωρα γερασμένο. Αφού δοκίμασε διάφορες δουλειές του ποδαριού και αφότου επίσης εργάστηκε ως ιεροκήρυκας σε ένα φτωχό χωριό στο Βέλγιο, στα 27 του χρόνια παρακολούθησε τα πρώτα του μαθήματα ζωγραφικής και, λίγο αργότερα, ταξίδεψε στην ολλανδική επαρχία, πηγή έμπνευσης για τους πίνακές του. Από το 1886 έμεινε για δύο χρόνια στη Μονμάρτη, το παρισινό κέντρο της παρισινής καλλιτεχνικής ζωής, με την οικονομική στήριξη του αδερφού του Θίο, που ζούσε εκεί. Τότε, γνώρισε σημαντικούς εκπροσώπους του ιμπρεσιονισμού από τον οποίο επηρεάστηκε, διατηρώντας ωστόσο προσωπικό ύφος στο έργο του, κάτι που δεν επιτρέπει την εύκολη κατάταξη του Βαν Γκογκ στους ιμπρεσιονιστές· οι ειδικοί κάνουν λόγο για τον «μετα-ιμπρεσιονισμό» του. Πωλ Γκωγκέν και Τουλούζ Λωτρέκ, Εντγκάρ Ντεγκά και Καμίλ Πισαρό είναι οι καλλιτέχνες που κυρίως συναναστράφηκε έως το 1888 οπότε κατέφυγε, για άλλη μία φορά, στην ύπαιθρο, αυτή τη φορά στη γαλλική.

Εγκαταλείπει την πρωτεύουσα και ταξιδεύει στην Προβηγκία από το τοπίο της οποίας εμπνέεται. Λίγο αργότερα θα τον επισκεφθεί στην Αρλ και θα μείνει μαζί του ο Γκωγκέν, που όμως θα αποφασίσει να φύγει, λίγους μήνες μετά, καθώς δεν άντεχε τις ιδιοτροπίες του. Θα διαπληκτιστούν και, κατόπιν τούτου, ο Βαν Γκογκ θα κόψει το αυτί του. Μετά την ανάρρωσή του, θα εισαχθεί με τη θέλησή του σε ψυχιατρική κλινική, πάσχοντας από κατάθλιψη — εκεί, θα ζωγραφίσει και το περίφημο έργο του «Έναστρη νύχτα». Περίπου έναν χρόνο μετά, θα επιστρέψει στο Παρίσι, υπό ιατρική παρακολούθηση, νιώθοντας οικτρά αποτυχημένος. Είχε πει: «Στη δουλειά μου έδωσα την καρδιά και την ψυχή μου, και στην πορεία έχασα το μυαλό μου».

VGA-10

Μετά τον θάνατό του τον Ιούλιο του 1890, πραγματοποιήθηκαν μεγάλες εκθέσεις των έργων του, στο Παρίσι το 1901, στο Άμστερνταμ το 1905, στην Κολωνία το 1912, στη Νέα Υόρκη το 1913 και στο Βερολίνο το 1914, που καθιέρωσαν, εφεξής οριστικά, ως σπουδαίο σύγχρονο ζωγράφο τον καλλιτέχνη που πίστευε ότι ένας καλός πίνακας ισοδυναμούσε με μια καλή πράξη.

***

Από σήμερα, 7 Νοεμβρίου, και μέχρι τις 5 Μαρτίου 2018, στο Μέγαρo Μουσικής Αθηνών παρουσιάζεται η μεγάλη ψηφιακή έκθεση «Van Gogh Alive», η οποία έχει ήδη παρουσιαστεί σε 35 μητροπόλεις του κόσμου και έχει προσελκύσει περισσότερους από δέκα εκατομμύρια, μικρούς και μεγάλους, θεατές, σε βαθμό που να θεωρείται καλλιτεχνικό γεγονός της χρονιάς. Πρόκειται για ένα πολυθέαμα, ένα «πλανητάριο» εικόνων, που μέσω και της διαδραστικής αλληλεπίδρασης, με τον συνδυασμό εικόνας και ήχου, «αφηγείται την ιστορία του δημιουργού, διεισδύει στα συναισθήματα και τις σκέψεις του και περιγράφει το περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγαλούργησε. Με 40 ταυτόχρονες προβολές και ήχο υψηλής ευκρίνειας, που ζωντανεύουν τα αριστουργήματά του αποκαλύπτοντας την έμπνευση και την τεχνοτροπία τους, ενώ βυθίζουν ακαριαία τον θεατή μέσα στο σύμπαν του ζωγράφου», σύμφωνα με την περιγραφή της έκθεσης από τους εν Ελλάδι διοργανωτές της.

Μια τρισδιάσταστη έκθεση, αφιερωμένη στον καλλιτέχνη που έλεγε: «ονειρεύομαι ότι ζωγραφίζω και μετά ζωγραφίζω αυτό που ονειρεύομαι» — αλλά θα του ήταν αδύνατον να διανοηθεί το παγκόσμιο ενδιαφέρον που θα αποκτούσε ό,τι κι αν ζωγράφισε, καθώς εκείνος θεωρούσε πεπρωμένο του την αποτυχία και προσπάθησε, επί ματαίω, να ζήσει σε έναν κόσμο που φάνταζε υπερβολικά δύσκολος. Η θλίψη του Βαν Γκογκ, όμως, ευτυχώς όντως θα κρατήσει για πάντα, όπως την «διασώζουν» τα έργα του.

VGA-2

***

info

Χώρος: Νέος Εκθεσιακός Χώρος Μεγάρου Μουσικής Αθηνών
Ημερομηνίες λειτουργίας: 8 Νοεμβρίου 2017 — 4 Μαρτίου 2018
Ώρες λειτουργίας: 10:00 – 22:00
Τιμές
Παιδιά, φοιτητές, άνεργοι, 65+: € 12
Ενήλικες: € 15
Πώληση εισιτηρίων
ΛΑΒΡΥΣ στο viva.gr
Στην είσοδο της έκθεσης κατά τις ώρες λειτουργίας
Ομαδικά και οικογενειακά εισιτήρια στο: 210 7258510