zougla: Ο άγγελος της ιστορίας

Αυτό δεν είναι τραγούδι #1132
Dj της ημέρας, ο Γιώργος Τσακνιάς

Ο Χάνσελ και η Γκρέτελ είναι ζωντανοί και χαίρουν άκρας υγείας. Μένουν στο Βερολίνο. Εκείνη είναι σερβιτόρα· εκείνος έπαιξε σε μια ταινία του Φασμπίντερ. Η Γκρέτελ ρωτάει τον Χάνσελ: «Τι είναι ιστορία;» Εκείνος της απαντά: «Ιστορία είναι ένας άγγελος που ο άνεμος τον σπρώχνει με την πλάτη προς το μέλλον». Αυτά συμβαίνουν όταν η Λόρι Άντερσον συναντά τον Βάλτερ Μπένγιαμιν.

Hansel and Gretel are alive and well
And they’re living in Berlin
She is a cocktail waitress
He had a part in a Fassbinder film
And they sit around at night now drinking schnapps and gin
And she says: Hansel, you’re really bringing me down
And he says: Gretel, you can really be a bitch
He says: I’ve wated my life on our stupid legend
When my one and only love was the wicked witch.
She said: What is history?
And he said: History is an angel being blown backwards into the future
He said: History is a pile of debris
And the angel wants to go back and fix things
To repair the things that have been broken
But there is a storm blowing from Paradise
And the storm keeps blowing the angel backwards into the future
And this storm, this storm is called Progress

Η Λόρι αναφέρεται στις Θέσεις για τη φιλοσοφία της ιστορίας του Βάλτερ Μπένγιαμιν. Ο Μπένγιαμιν έγραψε τις Θέσεις στο Παρίσι, στις αρχές του 1940, λίγο προτού εγκλωβιστεί στο Portbou της Καταλονίας, στην προσπάθειά του να φτάσει στην Πορτογαλία και από εκεί να φύγει για τις ΗΠΑ. Φοβούμενος ότι η Ισπανία του Φράνκο θα τον παρέδιδε στους Ναζί, αυτοκτόνησε σαν σήμερα, τη νύχτα της 25ης Σεπτεμβρίου, στο Hotel de Francia του Portbou, με υπερβολική δόση μορφίνης.

Hotel Francia Port Bou_thumb[1]

Factura del Hotel de Francia_0

Μαζί του και με τον ίδιο τρόπο αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει και ο Άρθουρ Καίσλερ, ο οποίος όμως επέζησε. Εν τέλει οι Ισπανοί, ενδεχομένως και επηρεασμένοι από την αυτοκτονία του Μπένγιαμιν, επέτρεψαν στους λοιπούς εγκλωβισμένους να περάσουν στην Πορτογαλία. Λίγο αργότερα έφτασε στο Portbou η Χάνα Άρεντ, η οποία βρήκε το χειρόγραφο των Θέσεων και το έστειλε στον Αντόρνο.

Θέση θ’

Υπάρχει ένας πίνακας του Klee που ονομάζεται Angelus Novus. Απεικονίζει έναν άγγελο που μοιάζει έτοιμος να απομακρυνθεί από κάτι στο οποίο έχει στυλώσει το βλέμμα του. Τα μάτια του είναι γουρλωμένα, το στόμα του ανοιχτό, τα φτερά του αναπεπταμένα. Έτσι, πρέπει να είναι η όψη που κατ’ ανάγκην έχει ο άγγελος της ιστορίας. Έχει το πρόσωπο του στραμμένο στο παρελθόν.

Εκεί όπου παρουσιάζεται σ’ εμάς μια αλληλουχία γεγονότων, εκείνος βλέπει μόνο μία και μοναδική καταστροφή, η οποία δεν παύει να σωρεύει ερείπια επί ερειπίων και να τα εκτοξεύει μπρος στα πόδια του. Ο άγγελος θα ήθελε βεβαίως να χρονοτριβήσει, να αφυπνίσει τους νεκρούς και να συνενώσει ό,τι είναι θρυμματισμένο.

Όμως απ’ τη μεριά του παραδείσου πνέει μια θύελλα που παγιδεύεται στα φτερά του, μια θύελλα τόσο δυνατή που ο άγγελος δε μπορεί πια να τα ξανακλείσει. Αυτή τον σπρώχνει ακαταμάχητα προς το μέλλον, στο οποίο έχει στραμμένη την πλάτη, ενώ ο σωρός των ερειπίων μπροστά του φτάνει ως τον ουρανό. Αυτή η θύελλα είναι ό,τι εμείς αποκαλούμε πρόοδο.

* * *

Κάθε βράδυ, ένας συνεργάτης ή φίλος του dim/art διαλέγει ένα τραγούδι — ή, μάλλον όχι· αυτό δεν είναι τραγούδι, ή δεν είναι μόνο ένα τραγούδι: είναι μια ιστορία για ένα τραγούδι. Στείλτε μας κι εσείς ένα τραγούδι που δεν είναι τραγούδι στο dimartblog@gmail.com.

* * *